Bul óte aýyr tájirıbe – Sýdannan evakýatsııalanǵan qazaqstandyq BUU qyzmetkeri
- BUU júıesinde qansha ýaqyttan beri jumys isteısiz?
- Men ıÝNISEF-tiń – Birikken Ulttar Uıymy balalar qorynyń qyzmetkerimin. Balalar men jasóspirimderdiń densaýlyǵyn saqtaý jáne tamaqtaný máselelerine, sonymen qatar densaýlyq saqtaý salasyndaǵy tótenshe jaǵdaılardy úılestirýge mamandanǵanmyn. BUU júıesinde 20 jylǵa jýyq, al Sýdanda 2 jyldan astam ýaqyttan beri jumys isteımin.
- Qaýipsiz jerge shyǵarý qalaı júrgizilgenin aıtyp berseńiz…
- ıÝNISEF keńsesi Sýdan astanasy Hartým qalasynda ornalasqan. Qarýly qaqtyǵys bastalǵannan keıin biz bassaýǵa ornynda bolyp, BUU uıymdastyrǵan evakýatsııalaý is-sharasyn kúttik. Sondyqtan da bizdi alǵashqy múmkindik týǵan sátte-aq BUU aıdaýylynyń kómegimen Hartým qalasynan Port-Sýdanǵa (Sýdannyń soltústik-shyǵysyndaǵy portty qala) deıin qaýipsiz jerge shyǵardy.
Evakýatsııa barynsha sátti ótti. Meniń túsinýimshe, bul tarıhtaǵy BUU qyzmetkerleri men olardyń otbasylarynyń eń kóp adamyn, sondaı-aq óte jyldam evakýatsııalaý oqıǵasy bolǵan sııaqty.
- Qazir Sýdanda ne bolyp jatyr?
- Sýdanda eki áskerı kúsh arasynda bılikti qaıta bólý júrip jatyr. Bul halyqtyń turmys-tirshiligine áser etip otyr. Ásirese balalar, analar, júkti áıelder, sondaı-aq qarttar, ıaǵnı mundaı qaqtyǵystarǵa eń osal toptar zardap shegýde.
Qazirgi ýaqytta biz Sýdanda densaýlyq saqtaý jáne tamaqtanýdyń ómirlik mańyzy bar baǵdarlamalaryn usynýdy úzdiksiz júrgizý operatsııamyzdy jalǵastyrýdamyz. ıAǵnı, bizde vaktsınatsııa jalǵasýda jáne balalar men analarǵa medıtsınalyq kómek kórsetilip, dári-dármek jetkizilýde. Oǵan soǵys is-qımyldary júrip jatqan keı jerlerde múmkindik bolyp tur. Sebebi Sýdannyń barlyq óńirinde birdeı qaqtyǵys júrip jatqan joq.
Degenmen, jergilikti turǵyndar soǵys júrip jatqan aýdandardan barynsha qaýipsiz jerge ketýge tyrysyp jatyr. Jáne de oǵan múmkindik bolǵan kezde bizde kómek qolyn sozamyz. Sýdanda kóptegen áriptesimiz, jergilikti sýdandyqtar qaldy. Olar shyn máninde naǵyz batyrlar. Olar vaktsınatsııa, ábden azyp-tozǵan balalar úshin taǵamnyń erekshe túrlerin – terapevtik taǵamdy bólý jumystaryn atqarýdy jalǵastyryp jatyr.
- Beıbit turǵyndardy qaýipsiz jerge kóshirý jumysy qalaı júrgizildi? Buqaralyq aqparat quraldary adamdardyń elden qashyp jatqanyn, Sýdanda ınternet ajyrap, elektr energııasy joq ekenin, Hartým halyqaralyq áýejaıy jabyq turǵanyn jazyp jatyr.
- Qazirgi ýaqytta elde ınternet-baılanys qaıta iske qosyldy. Biraq, elektr energııasymen jáne sýmen jabdyqtaýda áli de bolsa irkilister bolyp turady. Hartým halyqaralyq áýejaıy qırap qaldy desek te bolady.
- Sýdanda qarýly qaqtyǵys bastalǵan sátte sheteldikterge shabýyl jasalǵanyn estidińiz be?
- Qarýly qaqtyǵys bastalǵan alǵashqy kúnderi BUU júıesindegi 4 áriptesimizden aıyrylyp qaldyq. Onyń úsheýi Búkilálemdik azyq-túlik baǵdarlamasynyń, al bireýi Kóshi-qon jónindegi halyqaralyq uıymnyń qyzmetkeri.
Men úshin de, áriptesterim úshin de bul óte aýyr qaraly habar boldy. Olardyń keıbirimen jeke tanys edim. Men úshin mundaı jaǵdaıda áriptesterińnen jáne dostaryńnan aıyrylý – qaıǵyly tájirıbe.
- Sýdan balalarynyń birimen túsken sýretińiz bar sııaqty. Al balalar qarýly qaqtyǵys jaıly ne oılaıdy?
- Ol jedel medıtsınalyq kómek kórsetý qyzmetinde jumys isteıtin áriptesimniń balasy. Taıaýda bizdi aýyzasharǵa shaqyryp, birge boldyq. Sol kezde onyń ulymen sýretke túsken edim.
Sýdandyq balalardyń qarýly qaqtyǵys jaıly ne oılaıtyndyǵyn bilmeımin. Óıtkeni, ony suraý janǵa jara salady ári ádepsizdik te bolar edi. Degenmen, áriptesterim múmkindiginshe balalarǵa jáne olardyń ata-analaryna qaýipsiz aımaq qurýǵa baryn salyp júr.
- Sýdanda Qazaqstan azamattary bar ma? Ol jaqta otandastarymyzben habarlasyp turatyn ba edińiz? Qaýipsiz jerge shyǵarylǵan ózge Qazaqstan azamattary jaıynda deregińiz bar ma?
- Birneshe otandasymyzben sóılesip turatynmyn. Biri jekemenshik kompanııada jumys istesen, ekinshisi otbasylyq jaǵdaıǵa baılanysty kelgen. Ekeýi de Efıopııa arqyly qaýipsiz jerge shyǵaryldy. «Shekarasyz dárigerler» uıymyndaǵy taǵy bir otandasymyz jumysyna baılanysty Sýdanda qaldy. Olar zardap shekkenderge kómek kórsetedi.
- ıÝNISEF-te jumys isteıtin qazaqstandyqtar kóp pe?
- ıÝNISEF-te túrli elde, túrli baǵdarlama men baǵytta jumys isteıtin otandastarymyz óte kóp. Óıtkeni, ıÝNISEF – densaýlyq saqtaýdan bastap, balalar men jasóspirimderdiń tiri qalýy, olardyń damýy syndy kóptegen túrli baǵdarlamany qamtıtyn úlken uıym. Baǵdarlamalar olardyń densaýlyq saqtaý, bilim alý, tamaqpen qamtamasyz etilý quqyqtaryn qorǵaý máselelerin qamtıdy.
Qarýly qaqtyǵysta bala quqyqtaryn qorǵaý, jaýyngerlerdiń balalaryn qorǵaý, balalardyń otbasymen qaýyshýyn qoldaý baǵytyndaǵy baǵdarlamalar da bar. Munan bólek, ıÝNISEF aıasynda sý men sanıtarııaǵa qatysty óte mańyzdy baǵdarlama jumys isteıdi. Ol bizge Sýdanda tyrysqaq aýrýynyń aldyn alýǵa múmkindik berdi.
- Qarýly qaqtyǵysqa birinshe ret tap boldyńyz ba?
- Mundaı qarýly qaqtyǵysqa alǵash ret tap boldym. Abhazııadaǵy janjaldan keıin densaýlyq saqtaý júıesin qalpyna keltirý úshin jumys istegen kezimde osyǵan birshama uqsas jaıt bolǵan edi. Al mundaı qarýly qaqtyǵysqa ulasqan janjalmen Sýdannyń shyǵysynda jumys istep júrgenimde, Efıopııanyń Tygraı óńirindegi qarýly qaqtyǵys kezinde betpe-bet kelgen edim. Bir jyldan keıin, 2022 jyly Batys Darfýrda jumys istegen kezimde de taıpaaralyq qaqtyǵystyń taǵy bir órshýine kýá boldym.
Biraq, qazir bul óziń kýá bolǵan, kóshelerde soǵys is-qımyldary júrgen teńdessiz oqıǵa. Áli de biraz ýaqyt boıy ushaq dybysynan shoshynyp, otshashýdy qaraýǵa jáne tyńdaýǵa dátim barmaıtyn sııaqty.
- Aldaǵy josparyńyzdy da bólisseńiz…
- Qazaqstanǵa reısimdi kútip otyrmyn. Taıaý kúnderi Astanaǵa oralamyn jáne Sýdandaǵy ıÝNISEF qyzmetkeri retindegi jumysymdy bul elge qaıta oralý múmkindigi týǵanǵa deıin qashyqtan jalǵastyra beremin.
Sonymen qatar Qazaqstannyń Efıopııadaǵy, Iordanııadaǵy jáne Mysyrdaǵy Elshilikterindegi dıplomatııalyq qyzmetkerlerge shynaıy alǵysymdy bildirgim keledi. Ásirese, Qazaqstannyń Efıopııadaǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi Sadyqov Barlybaı Kárimulyna jedel ári tıimdi jumysy úshin sheksiz rızamyn. Óıtkeni, onyń qoldaýymen Port-Sýdannan Amanǵa BUU-nyń jáne basqa da halyqaralyq uıymdardyń qyzmetkerlerin evakýatsııalaǵan áskerı bortqa der ýaqytynda úlgerdim.
- Áńgimeńizge rahmet!
