Buqar jyraý mýzeıinde qazaqtyń tuńǵysh organology Qamar Qasymovtyń dombyrasy saqtalyp tur
PAVLODAR. KAZINFORM - Bul dombyrany sheber kózi tirisinde belgili aqyn Nuftolla Shákenovke arnap oıyp, syıǵa tartyp ketken.
Halyq dástúrlerin zaman óresine saı paıdalana bilý máselesin sóz etkende, saz aspaptary boıynsha eń áýeli Qamar Qasymovtyń esimi atalýy zańdylyq. Sebebi halyq aspaptaryn jasaýdyń asqan sheberiniń týyndylary elimizdegi mádenıet ókilderiniń shyqqan asqar bıigi, asqaq únimen tikeleı baılanysty.
Kerekýdiń Buqar jyraý atyndaǵy ádebıet jáne óner mýzeıinde qazaqtyń tuńǵysh organology Qamar Qasymovtyń óz qolymen jasaǵan dombyrasy saqtaýly. Ulttyq aspap jergilikti ónersúıer qaýym úshin baǵa jetpes qundylyq sanalady. Kórmelerde halyq ulydan qalǵan asyl murany jıi qyzyqtap, áıgili jerlesimizdi eske alady.
Kezinde kórkem sózdiń zergeri Ǵabıt Músirepov: «Qamar Qasymov kórsetkendi aýdarmaı isteı salatyn jabaıy sheber emes, izdenýden jalyqpaıtyn, izdegenin tappaı tynbaıtyn adam. Onyń ózindik ádisi, ózindik laboratorııasy bar. Qamar Qasymovtyń uzaq jylǵy eńbeginde tarıhı-ǵylymı tereń maǵyna jatyr. «Qurmanǵazy» jáne «Otyrar sazy» kóne aspaptar orkestri men keıingi kezde qurylyp jatqan kóptegen erekshe úlgidegi ansamblderdiń ónerin ár kez tamashalap kórgen saıyn olardyń tasasynda bir beıne ylǵı da elestep otyrady. Ol – Qamar Qasymovtyń beınesi. Ulttyq aspaptarymyz bar jerde Qamar esimi de birge jasamaqshy» dep baǵa bergen. Al sheber ózi jazyp ketkendeı, halyq aspaptarynyń jeteýin jetildirip, on ekisin oılap tapqan.
Taǵy bir qyzyqty derek, Qamar sheber Sultanmahmut Toraıǵyrovpen túıdeı qurdas, óte syılas dos bolyp ósken. Sultanmahmuttyń áıgili «Qamar sulý» poemasyndaǵy negizgi keıipker qyzdyń shyn esimi – Gúláıim. Dostyǵynyń belgisi bolsyn dep Gúláıimniń atyn Qamardyń esimimen ataǵan. Muny kezinde sol aýyldyń kónekóz qarııasy Álmuqan Álimbaev aıtyp ketken ári bul jaıynda «Qamar Qasymov» dep atalatyn kitaptan oqyp bildik. Sultanmahmut aqyn, Jaıaý Musa, Sháken Aımanov Qamarǵa týys bolyp keletindigi de kórsetilgen. Ókinishke qaraı, talantty tulǵanyń kindiginen bala qalmaǵan.
***
Buqar jyraý atyndaǵy ádebıet jáne óner mýzeıiniń negizgi qyzmet baǵyty – jádigerlerdi zertteý, jınaqtaý, nasıhattaý.
– Bizdiń mýzeıimizde arab qarpinde tóte jazýmen jazylǵan kóptegen kitap jáne qadym jazýymen túsirilgen kóne qoljazbalar saqtalyp tur. Tóte jazýlardyń basym bóligi oqylyp, túsinikteri berilgen. Al qadym jazýlardyń anyqtamalary bar bolǵanymen, oqylmaǵan. Máselen, tóte jazýdaǵy Qamar Qasymovtyń qoljazbalary, Dıhan Ábilev babamyzdyń hattary, qoljazbalary, tipti bizdiń qorymyzda múlde ashylmaǵan eski jazýlar da kezdesip otyr. Latyn árpinde Sábıt Dónentaevtyń jazbalary, Isa Baızaqovtyń qoıyn dápteri de saqtalyp qalǵan. Osy jádigerlerdiń barlyǵyn mýzeı qyzmetkerleri oqyp, tanı bilýi kerek degen maqsat qoıyp otyrmyz. Bizdiń qyzmetimiz mýzeıde túrli keshter ótkizýmen ǵana shektelmeıdi. Eń bastysy, ár mamanymyz jádigerlerdi jınaqtap qana qoımaı, olardy zerttep, nasıhattaý jumystarymen derbes shuǵyldana alatyn deńgeıge jetýi kerek, – deıdi mýzeı basshysy Erbol Qaıyrov.
Qazirgi kúni mekeme mamandary aýyl-aýyldardy aralap, túrli qoljazbalardy jınastyryp, kóptegen kóne qariptermen jazylǵan kitaptardy taýyp jatyr. Jyl boıy júrgizilgen túrli ekspedıtsııalar men ólketaný sharalary óz jemisin berip te jatyr. Endi bul jádigerlerdi mýzeı maıtalmandary asyqpaı zerttep, keıin kópshilikke usynady.
Eske sala keteıik, buǵan deıin mýzeı qyzmetkerleri Abaı Qunanbaıulynyń tuńǵysh jyr kitabyn, Daýylpaz aqyn Isa Baızaqovtyń dombyrasyn, Qanysh Sátbaev syılaǵan jazý mashınkasyn , Júsipbek ustaǵan Quran kitapty, Alash qaıratkeri Qoshke Kemeńgerulynyń «Qazaq tarıhynan» kitabyn izdep tapty.
Mýzeıde budan da bólek asa sırek jádigerler: «Qartqoja» romanynyń túpnusqasy, Júsipbektiń óz qolymen jasaǵan sııa sorǵyshy men syzǵyshy, kilemi , dáýlesker kúıshi Rústembek Omarovtyń dombyrasy jáne taǵy basqa tarıhı zattar saqıalyp tur.
2024 jyly mýzeıdiń uıytqy bolýymen Júsipbek Aımaýytov negizin salǵan «Mádenı kindik» tarıhı mekenine eskertkish ornatyldy