Búgingi júıeniń ózi aqshany urlaýǵa yńǵaıly bolyp otyr - Bas prokýror

ASTANA. QazAqparat - Bas prokýror Jaqyp Asanovtyń aıtýynsha, búginde Qazaqstanda qarjyny jymqyrýǵa qatysty qylmystyq isterdi tergeý júıesin ózgertý kerek. Sebebi quqyq qorǵaý organdary naqty bir ispen aınalysyp jatqanda qylmyskerler qyrýar qarajatty shetelge aýdaryp, elden taıyp turady. Bylaısha aıtqanda, tergeýshilerdiń barlyq kúsh-jigeri bıýrokratııaǵa ketip jatyr. Al urlanǵan aqsha birden tárkilense, qylmysker eshqaıda qasha almaıdy, dep xabarlaıdy QazAqparat tilshisi.

Bas prokýratýranyń málimetine sáıkes, sońǵy 10 jyldyń ishinde tergeýge alynǵan qylmystyq ister boıynsha 10 mlrd. teńgeden astam aqsha shetelge shyǵaryldy. Bul tek óndiriske alynǵan ister ǵana. Al onyń syrtynda tergeýge ilinbeı qalǵan qylmystar qanshama.

«Jaqynda men Taıjanov ("Azbýka jılıa" basshysy - avt.) týraly aıtqan edim. Ol 14 mlrd. teńgeni jymqyryp, Avstrııaǵa qashyp ketken. Sol jerde urlaǵan aqshaǵa jyljymaıtyn múlikterdi satyp aldy. Ókinishke qaraı, biz osy ispetti qylmystyq ister boıynsha durys jumys istep jatqan joqpyz. Sebebi kóp jaǵdaıda tıyn-tebendi ǵana qaıtaryp otyramyz. Bizdiń tergeýshilerimiz adamǵa qatysty eń qıyn degen isterdi sheber oryndap jatady. Oǵan daý joq. Urlyq-qarlyq, adamdy óltirý, alaıaqtyq sııaqty qylmystardy jaqsy tergeımiz. Ol jaǵynan Eýropa elderinen da ozyp turmyz. Alaıda, qarjylyq qylmystardy tergeý jumysy aqsap jatyr. Nege? Sebebi ol qylmysty jasaıtyn adamnyń bilimi de, texnıkalyq múmkindigi de jaqsy. Biz bolsaq, aqshany birden taýyp, ony buǵattap alýdyń oryna saraptama men shyǵynnyń kólemin eseptep jatamyz. Osy ýaqyttyń ishinde qylmyskerler urlaǵan aqshalaryn ofshorǵa aýdaryp, op-ońaı shetelge taıyp turady», - deıdi J.Asanov búgin «Urlanǵan aktıvterdi shetelden qaıtarý jáne ulttyq qarjylyq júıesin damytý» taqyrybyndaǵy dóńgelek ústel otyrysynda.

Osy oraıda ol birneshe mysal keltirdi. Atyraýda tergeýshiler protsessýaldyq sharalardy aıaqtaımyz degenshe burynǵy oblys ákiminiń esepshileri 500 mln. dollardy shetelge aýdaryp, artynan ózderi de Anglııaǵa qashyp ketken. Qazir sol jerde boı tasalap júr. Sol sııaqty «Qazatomónerkásip» kompanııasynyń vıtse-prezıdenti Tursynbaev ta biraz aqshany jymqyryp, Kanadaǵa taıyp turǵan.

«Taǵy bir mysal, Astanada Álimbetov úleskerlerdi 5,5 mln. dollarǵa aldap ketken. Qylmystyq is tergelgen úsh aı boıy onyń sheteldegi esepshottaryna Qazaqstannan qyrýar qarjy quıylyp turǵan. Tergeý ony bilgen de joq. Álimbetovtyń ózin ustady. Qazaqstanǵa qaıtardy. Alaıda, aqsha sol jaqta qaldy», - dep atap kórsetti J.Asanov.

Bas prokýrordyń aıtýynsha, búginde shetelge qashqan qylmyskerlerdi qaıtarý salasynda birneshe problema bar. Birinshiden, sheteldiń quqyq qorǵaý organdary Qazaqstannan túsetin saýaldardy kóp jaǵdaıda túsinbeı jatady. Sebebi ózimizdiń mamandarymyz ondaı saýaldardy túsinikti tilde jaza almaıdy. Ekinshiden, tergeýshiler xalyqaralyq tájirıbeni, saýal joldap jatqan eldiń ishki tártibin bilmeı jatady.

Osyǵan baılanysty búginde Bas prokýratýranyń bastamasymen sheteldegi qarjyny qaıtarýǵa arnalǵan arnaıy joba qolǵa alyndy. Sonyń aıasynda sheteldik mamandar Qazaqstannyń 10 qyzmetkerin daıarlap jatyr. Osy kýrstardan keıin olar sheteldik tájirıbeni búkil apparatqa taratatyn bolady.