Búgin - halyqaralyq temekiden bas tartý kúni
Ony 1977 jyly Amerıkalyq onkologııa qoǵamy bekitken.
Maqsaty - temeki shegýdiń taralýyn azaıtý, halyqqa adam densaýlyǵyna temekiniń zııany týraly aqparat berý.
Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń málimetteri boıynsha, temeki shegýdyń nátıjesinde paıda bolǵan aýrýlardan jyl saıyn jer betinde shamamen 7 mln turǵyn qaıtys bolady.
Qazaqstanda 15 jáne odan joǵary jastaǵy temeki shegýshiler shamamen 1/3 bóligin quraıdy.
Eger bul zııandy ádet er adamdarǵa tán dep eseptelgen bolsa, sońǵy ýaqytta áıelder arasynda temeki shegýdiń taralý ádeti baıqalýda.
«Temeki tútini tynys alý joldary, júrek-qantamyr, as qorytý jáne ortalyq nerv júıesiniń aǵzalary aýrýlarynyń damýyna áser etetindigi belgili. Temeki shegýshilerdi «domen peshpen» salystyrady, sebebi temekiniń qyzý temperatýrasy 10 myń gradýs, al janý temperatýrasy 3 myń gradýs. Bul bronhynyń qorǵanysh jybyrlaq epıtelııasynyń kúıýine ákeledi. Koronavırýs ınfektsııasynyń pandemııasy kezinde bul odan da úlken qaýip tóndiredi jáne zaqymdanǵan jaǵdaıda aýyrý aǵymynyń aýyrlyǵyna áser etedi», - deıdi Kardıologııa jáne ishki aýrýlar ǴZI kúndizgi statsıonarynyń terapevt dárigeri Gaýhar Qojakeeva.
Temeki shegýden bas tartýdyń paıdasy qandaı?
- 20 mınýttan keıin arterııalyq qan qysym men júrek soǵysy bastapqy deńgeıge qaıta keledi;
- 8 saǵattan keıin – qandaǵy kómirtegi totyǵynyń deńgeıi jartylaı azaıady, ottegi deńgeıi birtindep qalypqa keledi;
- 48 saǵattan keıin – júrek ustamasynyń qaýpi azaıady;
- 72 saǵattan keıin – ókpedegi bronhıolalar bosańsıdy;
- 2 aptadan keıin – qan aınalymy kúsheıedi;
- 3-9 aıdan keıin – ókpeniń kólemi ulǵaıady, jótel, syryl jáne tynys alýmen bolatyn basqa problemalar joıylady;
- 1 jyldan keıin– júrek ustamasynyń damý qaýpi 50%-ǵa azaıady;
- 5-15 jyldan keıin ınfarkt pen ınsýlttiń damý qaýpi eshqashan temeki shekpeıtin adammen birdeı bolady.
«Bul málimetter temeki shegýden bas tartý adam densaýlyǵyna, sáıkesinshe ómir súrý uzaqtyǵyna áser etetindigin kórsetedi. Bul jaǵdaıda qarjy máselesi de mańyzdy, birneshe jyl temeki shekken adam temeki ónimderine jibergen shyǵyndaryn sport zalyna, basseın, demalys jáne taǵy basqaǵa jumsasa, onyń adamǵa paıdasy meılinshe tıimdi bolar edi. Temeki shegetin adamnyń tájirıbesine, kúnine qansha temeki shegýine qaramastan, temekini tastaýy ózine de, onyń aınalasyndaǵylarǵa da úlken paıda ákeledi. Temekini tastaý arqyly Siz ózińizdiń jáne jaqyndaryńyzdyń densaýlyǵyn saqtap qalasyz»,- deıdi dáriger.
