Búgin - Dúnıejúzilik qant dıabetimen kúres kúni
Dárigerdiń aıtýynsha, qant dıabeti – uıqy bezi ınsýlınin jetkilikti mólsherde óndirmegende nemese aǵza ózi óndiretin ınsýlındi tıimdi paıdalana almaǵan kezde damıtyn aýyr sozylmaly aýrý.
«Qazirgi ýaqytta qant dıabetiniń eki túri belgili. Birinshi tıptegi qant dıabeti ınsýlınge táýeldi. Almaty qalasynda 2570-ke jýyq eresek pen 650 bala, jasóspirim aýyrady. Ekinshi tıptegi qant dıabeti ınsýlınge táýeldi emes. Alaıda, qazirgi ýaqytta olaı aıtý múmkin emes, sebebi, kóptegen naýqastar ınsýlın alady. Dıetany, belsendi ómir saltyn ustanatyn patsıentter qant deńgeıin normaǵa keltire alady, asqynýlardyń aldyn alýǵa da bolady. Búgingi tańda Almatyda jyl basynan beri eresekter arasynda II tıpti qant dıabeti aýrýynyń 48 216 myńǵa jýyq jaǵdaıy jáne balalar men jasóspirimder arasynda 36 jaǵdaıy tirkelgen»,- dedi dáriger.
Balalardaǵy birinshi tıptegi qant dıabetiniń belgileri spetsıfıkalyq emes.
«Ata-analar balanyń salmaǵynyń kúrt tómendeýi, ishtiń aýyrýy, júrek aınýy, qusý týraly eskertýi kerek. Eresekterde qant dıabetiniń aýyzdyń qurǵaýy, zár shyǵarýdyń joǵarylaýy sııaqty belgileri baıqalady. Glıkemııanyń kórsetkishi uzaq ýaqyt boıy joǵary bolyp, adam aıaǵynyń uıýy jáne shanshýǵa shaǵymdanýy múmkin»,- dep atap ótti endokrınolog dáriger.
Negizi balalardaǵy qant dıabeti aýtoımmýndy patologııa bolyp sanalady. Bul absolıýtti ınsýlın jetkiliksizdigine ákeletin uıqy beziniń β-jasýshalarynyń ımmýndyq deldaldyq nemese ıdıopatııalyq buzylýyna negizdelgen polıgendi kóp faktorly aýrý.
«SD 1 genetıkalyq beıimdilik bolǵan jaǵdaıda damıdy, ony júzege asyrý úshin uıqy beziniń β-jasýshalarynyń aýtoımmýndy zaqymdanýynyń qozdyrǵyshy retinde áreket etetin syrtqy orta faktorlary qajet. Trıggerler ınfektsııalyq jáne ınfektsııalyq emes faktorlar bolýy múmkin. 1 tıpti qant dıabetimen aýyratyn balalar ómir boıy ınsýlın terapııasyn alady, bul ınsýlınniń absolıýtti jetkiliksizdigimen baılanysty», – dedi Svetlana Bolshakova.
Ol 2 tıpti qant dıabeti balalar men eresekter arasynda jeńil kómirsýlardyń shamadan tys tutyný men fızıkalyq belsendiliktiń bolmaýynan bolatyn artyq salmaq saldarynan jıi kezdesetinin aıtty.
«Aýrýdyń ereksheligi – onyń uzaq ýaqyt boıy adam aǵzasynda belgisi bolmaıdy. Ol kóbine SD 2-men biriktirilgen aýrýlary bar patsıentterdi kezdeısoq nemese dıspanserlik tekserý kezinde anyqtalady, ıaǵnı, semizdik, júrektiń ıshemııalyq aýrýy, arterııalyq gıpertenzııa, podagra, polıkıstozdy analyq bez. Skrınıng bolmaǵan jaǵdaıda dıagnoz aýrýdyń bastalýynan 7-9 jylǵa sozylýy múmkin»,- dedi dáriger.
Svetlana Bolshakova ár adam ózine nazar aýdaryp, qant deńgeıin únemi tekserip otyrýy qajet ekenin aıtty.
«Búgingi kúni bul ońaı. Taldaý barlyq medıtsınalyq tekserýge kiredi jáne ony medıtsınalyq tekserýdiń bir bóligi retinde tapsyrý ońaı. Eger sizge qant dıabeti dıagnozy qoıylsa, úmit úzbeńiz. Sondaı-aq ózin-ózi emdeýmen aınalyspaý kerektigin eskertemiz. Bizdiń qaladaǵy mamandardyń biliktiligi joǵary jáne der kezinde kómek kórsete alady»,- dedi endokrınolog.
Onyń aıtýynsha, qalanyń barlyq emhanalary endokrınolog dárigerlermen qamtamasyz etilgen.
«Adamdar qant dıabetin únemi baqylaýda ustap, eńbekke qabilettiligin joǵaltpaý jáne múgedektikke ákeletin asqynýlardyń damýyn boldyrmaý úshin dárigerdiń baqylaýynda bolǵany durys. Sebebi, búgingi kúni megapolıste qant dıabetiniń túrine qaramastan barlyq terapııa jáne barlyq monıtorıng patsıenttiń áleýmettik belsendiligi men jumys qabilettiligin barynsha saqtaý prıntsıpine negizdelgen»,- dep qorytyndylady sóz endokrınolog dáriger Svetlana Bolshakova.
Basty foto:vrt.be