Brazılııa Qazaqstan tapsyrǵan «qara jáshikti» obektıvti zertteýge múddeli – Amangeldi Qurmetuly
ASTANA. KAZINFORM – Belgili áskerı sarapshy Amangeldi Qurmetuly Aqtaýdan 3 shaqyrym jerde qulaǵan Embraer ushaǵynyń «qara jáshigin» Brazılııanyń CENIPA ortalyǵyna tapsyrý týraly sheshimine qatysty pikir bildirdi.
- Álbette, biz avıatsııa salasynyń mamany emespiz. Biraq qazir aqparat quraldarynda jarııalanyp jatqan málimetterge qarap otyryp, Qazaqstannyń qabyldaǵan sheshimi durys-aý degen pikirge kelip otyrmyn óz basym. Iá, Embraer - brazılııalyq kompanııa ekeni ras. Biraq onyń kóptegen detali ár túrli transulttyq kontsernderdiń ónimi ekenin de eskerý kerek. Atap aıtatyn bolsaq, onyń qozǵaltqyshy - amerıkalyq General Electric kompanııasynyń ónimi. Sondyqtan brazılııalyqtar ushaqtyń «qara jáshigin» zerttegen kezde mindetti túrde dybys jazý quralyndaǵy aqparattar men tehnıkalyq kórsetkishterdegi málimetterdi jan-jaqty qarastyrady dep oılaımyn. Ushaqtyń qozǵaltqyshyna baılanysty, sóz joq, General Electric-tiń mamandarymen aqyldasýy yqtımal. Sondyqtan Qazaqstannyń «qara jáshikti» Brazılııaǵa jiberýinde eshqandaı múddeler qaqtyǵysyn kórip turǵan joqpyn, - deıdi áskerı sholýshy.
Onyń paıymdaýynsha Brazılııanyń beıtarap pozıtsııa ustanýyna yqpal etetin basqa da faktorlar bar.
- Qazir álemniń kóptegen sarapshylary Aqtaýdyń mańynda qulaǵan ushaqtyń bortyndaǵy aqaýlarǵa aıryqsha nazar aýdaryp otyr jáne onyń syrtqy áserdiń kesirinen búlingenin kez kelgen adam baıqaıdy. Menińshe, bul jerde Brazılııa birshama beıtarap pozıtsııada bolady dep oılaımyn. Óıtkeni, kompanııaǵa óz ónimderin halyqaralyq naryqta satý kerek. Sondyqtan olar birshama ádiletti sheshim shyǵarady-aý degen jeke óz paıymym bar. Eger saıası yqpalmen «ushaqqa qus soǵylypty», taǵy basqa deıtindeı málimet taratatyn bolsa, onda kompanııanyń halyqaralyq naryqtaǵy bedel túsedi. Mundaı oqıǵany zertteýshiler tek kompanııanyń ókilderi ǵana emes, ózge de myqty mamandar bar ekenin eskerý kerek. Syrtqy detalderge qarap-aq belgili bir baǵa beredi. Sol sebepti, Embraer saıasılanǵan sheshimge barady dep oılamaımyn, - dedi ol.
Sondaı-aq Brazılııanyń halyqaralyq avıatsııa tarıhynda belgili mólsherde qara jáshikterdi oqýda tájirıbesi baryna da toqtaldy.
- Ózderi ushaq óndirip otyrǵan memleket ekenin eskersek, mamandary jetkilikti degen pikirdemin. Mysaly, 2024 jyldyń tamyzynda Brazılııa jaqta ushaq qulaǵan. Onyń endi markasy basqa boldy, árıne. Sonda qulaǵan ushaqtyń «qara jáshigin» Brazılııa mamandary ashyp, ondaǵy aqparattardy jarııalady. Mysaly, ushaq pılottarynyń ózara áńgimesin jarııalaǵan bolatyn. Sondyqtan bul jerde olardy tájirıbesiz dep baǵalaýǵa bolmaıtyn shyǵar.
Sarapshy Qazaqstannyń «qara jáshikti» Brazılııanyń CENIPA ortalyǵyna tapsyrý týraly sheshimin oń baǵalap otyr.
- Jalpy, Qazaqstannyń qabyldaǵan sheshimi eń durys sheshim dep esepteımin, óz basym. Bul jerde ushaq Qazaqstan aýmaǵynda qulady degenmen, ıesi - Ázerbaıjan. Qaza bolǵandardyń kóbi - Ázerbaıjan azamaty. Ókinishke qaraı, otandastarymyz da bar. Degenmen, aqy ıesi Ázerbaıjan bolǵandyqtan ári qaraı máseleniń qalaı zertteletinine sol resmı Bakýdyń jáne Brazılııanyń, Máskeýdiń ózara yqpaldastyǵy áser etetin shyǵar.
Menińshe, endi jasyratyn eshteńe qalǵan joq. Kóp maman oqıǵanyń qandaı bolǵanyn keminde 80 paıyz dáldikpen aıtyp otyr. «Zymyran soqqysy bolýy múmkin» degen de nusqa ashyq aıtylyp jatyr. Sol sebepti, Embraer máseleni jyly jaýap qoıa almaıtyn shyǵar degen oıdamyn.
Al Qazaqstannyń ustanymyna kelsek, endi budan keıingi sheshimder tike bizge qatysty emes. Óıtkeni, ushaq bizdiń jerge qulady degenmen, onyń zaqymdanýynda nemese qandaı da bir kedergige ushyraýynda Qazaqstannyń eshqandaı qatysy joq. Biz áýe keńistigimizdi bergenbiz jáne qajet kezinde adamdardy qutqarýǵa barymyzdy saldyq. Tutas Qazaqstan halqy jumyldy deýge bolady, - dedi Amangeldi Qurmetuly.
Buǵan deıin habarlaǵanymyzdaı, IKAO usynymdaryn eskere jáne Ázerbaıjan men Reseıdiń avıatsııalyq bılik ókilderimen keńese otyryp, QR Kólik mınıstri Marat Qarabaev basqaratyn avıatsııalyq oqıǵany tergeý jónindegi Komıssııa borttyq ózdiginen jazǵyshtardy (qara jáshikterdi) Embraer áýe kemesin shyǵarýshy Brazılııanyń avıatsııalyq oqıǵalardy tergeý jáne aldyn alý ortalyǵyna (CENIPA) jiberý týraly sheshim qabyldady.