Boıymdaǵy bar kúsh-jigerimdi shákirtterime arnap kelemin – ustaz Sánııa Tileýbaı
- Sánııa Óskenbaıqyzy, aldymen ózińizdi tanystyryp ótseńiz?
- Men 1961 jyly 25 qyrkúıekte buryńǵy Semeı oblysy Úrjar aýdany Novo-Troısk aýylynda dúnıege keldim. 1982 jyly Abaı atyndaǵy Eńbek Qyzyl Tý ordendi Qazaq pedagogıka ınstıtýtyn fızıka pániniń muǵalimi mamandyǵy boıynsha bitirdim. Eńbek jolymdy 1982-1983 jyldary Almaty qalasyndaǵy №12 orta mektepte fızıka páni muǵalimi bolyp bastadym.1983-1989 jyldary Almaty qalasyndaǵy Jolaýshylar tasymaldaıtyn avtokólik basqarmasynda ınjener-programmıst.1989-1990 – Oral qalasyndaǵy №2 balalar úıinde tárbıeshi.1990-1995 – Oral qalasyndaǵy №11 orta mektepte fızıka páni muǵalimi jáne dırektordyń tárbıe isi jónindegi orynbasary. 1995-2000 – Almaty qalasyndaǵy №141 orta mektepte fızıka páni muǵalimi jáne dırektordyń oqý-tárbıe isi jónindegi orynbasary. 2000-2008 – Almaty qalasyndaǵy №163 orta mektepte dırektor. 2008 jyldan qazirgi kezge deıin – Almaty qalasyndaǵy M.Maqataev atyndaǵy №140 gımnazııada dırektor bolyp qyzmet atqaryp kelemin.
- Muǵalim mamandyǵyn ne sebepti tańdadyńyz?
- Ustazdyq – jan-jaqty bilimdilikti, sheberlikti, meıirimdilik pen talapshyldyqty qajet etetin kıeli mamandyq. Uly oıshyl Abaı atamyz aıtqandaı, «kórsem, bilsem, úırensem» degen bala armany men onyń syrly taǵdyryna basshylyq etýdi moınyna alǵan mamandyq ıeleriniń eńbegi ushan-teńiz. Meniń muǵalim bolýyma aqyl-keńesin bergen - ákem. Ákem men anam perzentteriniń qaı-qaısyna bolmasyn erekshe mahabbattary men júrek meıirimin tóge bilgen jandar boldy. Sol asyl jandardyń erekshe tálimi men tárbıesiniń, aqyly men parasatynyń nátıjesinde ómirge degen qushtarlyǵymyzben alǵa jyljyp kelemiz.
- Sizdiń oıyńyzsha, mamandyǵyńyzdyń ereksheligi nede?
- Qazirgi zaman talabyna saı jańashyldyqpen, oqý-tárbıe úrdisin úlken sheberlikpen júıeli túrde júrgizetin, uıymdastyrýshylyq qabileti jyldar synaǵynda tanylǵan, áriptesterimen til tabysyp, iske jumyldyra biletin, nátıjege qol jetkizýde biliktiligimen erekshelenetin, tájirıbesin úıretýden jalyqpaıtyn, sonymen qatar, ózi de úırenýge, bilýge qumar, óz mamandyǵyn jetik meńgergen maman ekendiginde.
- Qandaı nátıjelerge qol jetkizdińiz?
- «Fızıkadan 9,10,11-synyptarǵa arnalǵan deńgeılik tapsyrmalar (esepter sheshýlerimen)», 3-synypqa arnalǵan «Matematıkadan ózindik baqylaý jumystary» kómekshi quralynyń, «Fızıkadan óz betinshe shyǵarýǵa arnalǵan esepter» jınaǵynyń avtorymyn. Sondaı-aq oqý-tárbıe protsesin qamtıtyn mazmundy maqalalarym respýblıkalyq baspa betterinde jıi jarııalanyp turady. «Ultjandy urpaq – el bolashaǵy», «Táýelsizdiktiń tiregi – tereń bilim» atty maqalalarym «Qazaqstan muǵalimi», «Qazaqstan mektebi» gazet-jýrnaldarynda jarııalanǵan.
Basshylyq qyzmetimen qosa, ustaz retinde daıyndaǵan shákirtterim bilim baıqaýlarynda da joǵary nátıjelerge qol jetkizip keledi. Shákirtterim 2007–2021 jyldar aralyǵynda respýblıkalyq, halyqaralyq dárejedegi pán olımpıadalary men ǵylymı joba jarystarynyń júldegerleri atandy.
Etken eńbektiń baǵalanýynyń ózi meni árdaıym shabyttandyrady. Tómendegideı marapattardyń ıegerimin:
Qazaqstan Respýblıkasynyń Bilim berý isiniń úzdigi (1999 jyl);
«Qurmet» ordeni (2011 jyl);
«Belsendi qyzmeti úshin» (2007 jyl);
«Ybyraı Altynsarın» tósbelgisi (2008 jyl);
«Qaıyrymdylyǵy úshin «Saýap» (2010 jyl);
«Qazaqstan Respýblıkasy Táýelsizdigine 20 jyl» (2011 jyl);
«Qazaqstan Konstıtýtsııasyna 20 jyl» (2015 jyl);
B.Momyshuly atyndaǵy «Namys» medali (2016 jyl) ,
M.Maqataev atyndaǵy syılyqtyń ıegeri (85 jyldyǵyna oraı, 2015 jyl).
- Muǵalim eńbegi qalaı baǵalanady?
- Búgingi ınnovatsııalyq jańarý zamanynda únemi izdeniste bolýdy maqsat etip qana qoımaı, ár shákirtimen tyǵyz qarym-qatynas ornata biletin, shyǵarmashyl orta jasaı alatyn muǵalim – árqashan qundy, baǵaly. Shákirtterine álemdik negizde bilim men aqparat bere otyryp, básekege qabiletti tulǵa bolyp qalyptasýyna jaǵdaı jasaıtyn sheber ustaz bolýyna baǵyt-baǵdar bere otyryp, shyǵarmashylyq, izdenis jumystaryn arnaıy monıtorıng arqyly baǵalaımyz.
- Qashyqtan bilim berý formatyna qalaı qaraısyz?
- Rasynda da, tótenshe jaǵdaıǵa baılanysty bizder - kúlli ustazdar, ata-analar, shákirtter qashyqtan birlese oqyp, birge izdenip, qashyqtan oqý áleminde shama kelgenshe qanat qomdadyq. Ótkenge sholý jasap, jańa josparlar quryp, jasymaı alǵa adymdaýǵa tyrystyq. Aldaǵy kúnderden tek jaqsylyq kútken bilim qyrandary-shákirtterimizdiń qanaty talmasyn, zeıini ashylsyn dep tiledik. Kez kelgen istiń tıimdi ári álsiz tustary bolady. Qashyqtan oqýda balamen tikeleı qarym-qatynastyń báseńdeýi – keleńsiz jaǵdaıattar týdyrǵanyn jasyra almaımyn. Dese de, der kezinde qolǵa alynǵan durys jospar men tıimdi sheshimniń nátıjesinde ony da eńserdik.
- Sizge mektep basshysy retinde júkteletin júk aýyr, bárine qalaı úlgeresiz?
- Basshylyq qyzmet – úlken jaýapkershilik. Úlgeremin demeımin, barynsha úlgerýge tyrysamyn. «Árbir bala bir juldyz, jarqyraýyna járdem ber» degendi ustanyp, ustazdyń da, shákirttiń de shabytyn oıatyp, shyǵarmashylyǵyn shyńdaýyna sebepker bolýǵa, boıymdaǵy bar kúsh-jigerimdi shákirtterime arnap, jumysqa qýanyp kelip, qýanyp qaıtýǵa tyrysamyn. Árdaıym «Mamandyǵym – ómirim» dep qabyldaımyn.
- Alyp Almatydaǵy eń úzdik mektep atanýlaryńyzdyń syry nede?
- «Úzdik mektep» baıqaýyna qatysýda arnaıy baıqaý sharttaryna qaraı qujattar tapsyrylǵan bolatyn. Dese de, barlyǵy gımnazııa jetistikterimen ólsheneri anyq. M.Maqataev atyndaǵy №140 gımnazııa shákirtteri - túrli aýdandyq, qalalyq, respýblıkalyq, halyqaralyq, ǵylymı joba, pán olımpıadalarynyń, túrli tanymdyq baıqaýlardyń jeńimpazdary, «Kengýrý», «Aqbota», «Rýsskıı medvejonok», «British Bulldog», «Zerde» ǵylymı jobalar baıqaýy, «Sheksiz matematıka» halyqaralyq týrnıri, «Pıfagor», «Da Vınchı», «Jarqyn bolashaq», «Tetra CUP», «Olımpııskıe stýpenı», «MLDV», «Meniń mekteptegi murajaıym» baıqaýlarynyń, Abaı, Muqaǵalı, Farıza, Oralhan, Іlııas, Maǵjan, Shákárim oqýlarynyń júldegerleri atandy.
Gımnazııa ustazdary - qalalyq «Jyl muǵalimi», «Jyl synyp jetekshisi», «Úzdik oqyrmany», «Úzdik qazaq tili páni muǵalimi», «Adal ustaz», respýblıkalyq «Sóz mergen», «Altyn kómbe», «Úzdik avtorlyq baǵdarlama», «Bilgirler báıgesi», «Tildaryn», «Úzdik pedagog» baıqaýlarynyń júldegerleri. Sondaı-aq, gımnazııa ustazdary - «Qazaqstan Respýblıkasy Bilim berý isiniń Úzdik qyzmetkeri», «Y.Altynsarın», «Lıder obrazovanııa», «Úzdik pedagog» tósbelgileriniń ıegerleri, UBT sarapshylary men UBT suraqtaryn qurastyrýshylar, apellıatsııalyq, Bilim sapasyn syrttaı baqylaý, oqýlyqtardy saraptaý komıssııalarynyń músheleri, kóptegen oqýlyqtardyń, ádistemelik jáne kómekshi quraldardyń avtorlary.
Jyl saıyn gımnazııa túlekteri UBT boıynsha joǵary kórsetkishti kórsetip, mektep mereıin asqaqtatyp keledi. 2017 jyly respýblıka boıynsha eń joǵary 139 baldy ıelengen Tasan Saıat ta – atalmysh gımnazııa túlegi, «Altyn belgi» tósbelgisiniń ıegeri.
Jyl saıyn túlekter 11 jyl boıy alǵan bilimderin óz deńgeıinde UBT nátıjesi arqyly dáleldep, barlyǵy memlekettik grant ıegeri atanady. Gımnazııada pán kabınetteri zamanaýı jańasha quraldarmen jabdyqtalǵan. Oqýshylardyń teorııalyq bilimin tájirıbe júzinde tolyqtyrýǵa barlyq múmkindikter jasalǵan.
Gımnazııany bitirgen túlekterdiń biri – jýrnalıstıka, biri - óner, endi biri – pedagogıka, sport, medıtsına salalarynda eńbek etip júrgen el maqtanyshtary. Kúni búginge deıin oqýshylarymyz halyqaralyq, respýblıkalyq, qalalyq bilim, óner, sport jarystaryna qatysyp, júldemen kelip júr.
- Qatelespesem, gımnazııa ákim grantyn osymen ekinshi ret utyp aldy, solaı ma?
- Iá! 2015 jyly qala kóleminde «Úzdik bilim berý uıymy», 2016 jyly respýblıka kóleminde «Daryndy balalarǵa arnalǵan úzdik bilim berý uıymy», 2017 jyly qalalyq «Úzdik bilim berý ujymy» baıqaýynyń jeńimpazy atandy. Gımnazııadaǵy ár ustazdyń shákirtin áleýmettik jaǵynan jaqsy tanýy, árbir iske jaýapkershilikpen qaraýy, ózin-ózi ustaý mádenıeti men sóz saptaýy, ustazdyq beınesi, tereń bilimi men jańashyldyǵy – osynyń barlyǵy ujymdy básekege qabilettilikke baýlıdy. «Ujymdasa bilgen utady» degen bar. Muǵalimderimiz óz kásibin, óz pánin, barlyq shákirtin, mektebin sheksiz súıetin jandar. Bilim ordasynyń jyl saıynǵy jetistikteri – sonyń aıǵaǵy.
Gımnazııadaǵy «Ustaz – Oqýshy – Ata-ana» úshtiginiń úlgili jumysy – tunyp turǵan ónege. Ata-ana perzentiniń jan-jaqty, san qyrly damýy jolynda ustazdardan tereń bilim men mádenıetti jáne ıman men parasattylyqty talap etedi. Bul jolda, asa jaýapty ári kúrdeli ustaz eńbegin qadirleý ustazdardy odan ary shabyttandyryp, tyń ıdeıalardy iske asyrýǵa múmkindik berýde.
Memleket tarapynan ustazdarǵa barlyq jaǵdaı jasalyp, qoldaý kórsetilýde. Onyń aıǵaǵy, jyl saıyn Almaty qalasy ákimshiligi men Bilim basqarmasy uıymdastyratyn «Úzdik uıym», «Jyl muǵalimi» baıqaýlarynyń jeńimpazdarynyń aıqyndalýy. Álemdik pandemııa bizdiń kúndelikti ómirimizdi túbegeıli ózgertse de, ustazdar qaýymy bar kúsh-jigerimizdi salyp, bilimi tereń, ozyq oıly urpaq tárbıeleýdi basty maqsat etip qoıamyz.
– Suhbatyńyzǵa raqmet!