Boraldaıdaǵy Saq qorǵandary 18-19 ǵasyrlarda aıaýsyz tonalǵan - Serjan Sarov

ALMATY. QazAqparat - 18 sáýir halyqaralyq eskertkishter men tarıhı oryndardy qorǵaý kúnine oraı Almaty mańyndaǵy Boraldaı Saq qorǵandarynda qala ákimdiginiń Mádenıet basqarmasy, Alataý aýdany ákimdigi men Almaty murajaılar birlestiginiń uıymdastyrýymen 60 túp kóshet otyrǵyzylyp, jastarǵa arnaıy saıahat baǵdarlamasy uıymdastyryldy. Osy shara aıasynda Almaty qalasy mýzeıler birlestiginiń bólim meńgerýshisi Serjan Sarov QazAqparat tilshisiniń birqatar suraqtaryna jaýap berdi.

 

- Serjan myrza, Boraldaıdaǵy Saq qorǵandarynda qansha qorym bar?   

- Almaty qalasy boıynsha Qazaqstandaǵy tarıhı-mádenı eskertkishter tizimine 28 nysan kirgen. Jalpy, elimiz, boıynsha 25 myńnan astam tarıhı mádenı eskertkish bar. Al, Boraldaıdaǵy Saq qorǵandary qazirgi ýaqytta 430 gektar jerdi qamtyp jatyr. Munda 47 Saq qorǵany, 200-den astam Úısin qorǵany ornalasqan.
   

- Qorǵandarda kimder jerlengen?

- Bul qorǵandarda sol zamandaǵy el bılegen tulǵalar jerlengen. Bolashaqta bul tarıhı oryn ashyq aspan astyndaǵy murajaıǵa aınalmaq. Jalpy, ondaı ortalyq álemde eki memlekette bar. Biri - Majarstannyń Býdapesht qalasynda, ekinshisi - Koreıa Respýblıkasynyń Kendjý qalasynda. Sol tarıhı ortalyqtar úlgisinde jasalyp jatqan jobalardyń biri - osy Boraldaıdaǵy Saq qorǵandary. Aıta ketetin jaıt, Almaty qalasynda kóptegen arheologııalyq eskertkishter bar, onyń kóbisi apatty jaǵdaıda. Sebebi, onyń aınalasynda kún saıyn qurylys jumystary júrgizilip jatyr. Sondyqtan, jyl saıyn arheologııalyq qazba jumystaryn júrgizemiz.  Nátıjesinde, ol jerlerden qola qazan, keramıkalyq ydystar, altynnan jasalǵan áshekeı buıymdar tabylady. Tabylǵan buıymdar Almaty qalasy murajaıynyń ekspozıtsııasyna qoıylyp otyr.

- Boraldaıdaǵy Saq qorǵandarynan qandaı tarıhı jádigerler tabylǵan?

- Bul qorǵandarǵa naqty qazba jumystary júrgizilgen joq. Bul qorǵandar óz zamanynda, sosyn 18-19 ǵasyrda aıaýsyz tonalǵan. Qazir qorǵandarǵa baryp qarasańyz, ústińgi betteri oıyq ekenin kóresiz. Bul - urlanǵannyń belgisi. Alaıda, biz úmitsiz emespiz. Sebebi, 1969 jyly Altyn adam tabylǵan qorym da tonalǵan bolatyn. Urylar Altyn adam qorymyn tonaǵanda onyń eki kameraly qorym ekenin bilmegen bolsa kerek. Kemel Aqyshev ekinshi kamerasynda jatqan adamdy tapqan. Sol sebepti, Boraldaıdaǵy Saq qorǵandary turǵan aýmaq, 430 ga jer qorshalǵan. Bolashaqta tarıhı jádigerler tabylýy múmkin. 
    

- Sózińizdiń basynda ashyq aspan murajaıy bolady dedińiz, qashan qalaı júzege asady?

- Qazirgi ýaqytta ǵylymı jumystarǵa qarajat bólingen. Ǵylymı jumystar týrısterge arnalǵan oryn qalaı bolýy kerek, murajaı qalaı ornalasýy qajet degen sekildi suraqtarǵa jaýap beredi. Bolashaqta jeke qoryq mýzeı bolyp qurylýy múmkin. Jalpy, keleshekte úsh baǵyt boıynsha, júzege asyrylaıyn dep otyr. Birinshi, bir-eki qorǵanǵa qazba jumysyn júrgizip, qurylysyn sol kúıi qaldyryp, mýzeı retinde týrısterge kórsetý josparda bar. Saıahatshylar qorǵannyń qalaı salynǵanyn, adamnyń qalaı jerlengenin kóredi. Ekinshi baǵyty, ártúrli dáýirlerdegi arheologııalyq eskertkishterdiń maketi jasalyp, qurastyrylady. Ony týrıster arbamen júrip tamashalaıdy. Úshinshi baǵyt - týrıster úshin ashylatyn ortalyq. Onda ulttyq buıymdar, kádesyılar satylady. Arheologııa boıynsha sheberlik synyptary beriledi. Bul joba aldaǵy ýaqyttyń enshisinde.

- Ýaqyt bólip, suhbattasqanyńyzǵa rahmet.