Bólip tóleý men nesıe qaryz júktemesi men ınflıatsııaǵa qalaı áser etedi
ASTANA. KAZINFORM – Almatyda ótken saraptamalyq talqylaýda mamandar tutynýshylyq nesıe men bólip tóleý júıesi ekonomıkany yntalandyra ma, álde baǵanyń ósýine yqpal ete me degen suraqqa pikir bildirdi.
Inflıatsııanyń eń úlken úlesi azyq-túlikke tıesili
Qazaqstan qarjygerler qaýymdastyǵy keńesiniń tóraǵasy Elena Bahmýtova sońǵy on jylda ınflıatsııanyń eń úlken úlesi azyq-túlik taýarlaryna tıesili ekenin atap ótti:
• azyq-túlik – 45%,
• azyq-túlik emes taýarlar – 30%,
• qyzmetter – 25%.
Onyń aıtýynsha, azyq-túlik ınflıatsııasy tutynýshylyq nesıeniń ósýimen tikeleı baılanysty emes. Al azyq-túlik emes taýarlardyń shamamen 60%-y ımport, sondyqtan teńgeniń álsireýi baǵanyń qymbattaýyna negizgi sebep bolyp otyr.
Bahmýtovanyń aıtýynsha, 2019 jáne 2023 jyldardaǵy joǵary kredıttik ósimge qaramastan, teńge baǵamynyń áseri ınflıatsııada basym bolǵan.
- Negizgi ınflıatsııalyq qysym – valıýtalyq arna. Onyń áseri barlyq ózge faktorlardan kúshtirek, – dedi ol.
Sonymen birge ol retteýshi qabyldaǵan sharalar arqasynda kepilsiz nesıelerdiń ósý qarqyny báseńdegenin aıtty. Eger tutynýshylyq nesıeni shamadan tys shekteý qolǵa alynsa, ol saýda men bólshek saýda sektorynda usynystyń qysqarýyna ákelip, eńbek naryǵyna teris áser etýi múmkin.
Bólip tóleý minez-qulyqty ózgertedi – sarapshy pikiri
Ulttyq ekonomıka mınıstrligi janyndaǵy Qoǵamdyq keńes tóraǵasy Eldar Shamsýtdınov bólip tóleý júıesi halyqtyń qarjylyq tártibine aıtarlyqtaı áser etetinin atap ótti.
Onyń aıtýynsha:
• bólip tóleý baǵaǵa sezimtaldyqty tómendetedi;
• adamdar jalpy qaryz kólemin eseptemeı, tek aılyq tólemge qaraıdy;
• kredıttik karta qosymsha tabys retinde qabyldanady;
• adamdar, tipti tolyq tóleýge múmkindigi bola tura, «bári alǵandyqtan» bólip tóleýdi tańdaıdy.
- Bul bolashaqtaǵy qarjylyq aýyrtpalyqty kúsheıtedi. Al qazirdiń ózinde qazaqstandyq otbasylardyń shamamen 50%-ynda qaryz júktemesi tabystyń 30%-ynan asyp túsedi, – dedi ol.
Bólip tóleý men avtosalondardaǵy «jasyryn nesıeler» – baqylaýsyz segment
Ulttyq bank tóraǵasynyń orynbasary Vıtalıı Týtýshkın klassıkalyq bólip tóleý boıynsha tolyq málimet joq ekenin aıtty.
Búginde barlyq qaryz alýshylardyń 63%-y – 4,9 mln adam banktik bólip tóleý júıesin paıdalanady. Alaıda, avtosalondar, qurylys kompanııalary jáne basqa da qarjy uıymdary emes qurylymdar usynatyn bólip tóleý júıeleri týraly málimet múlde joq.
- Bul da – qaryz. Biraq ol kredıttik bıýrolarda kórinbeıdi. Mundaı klıent bankke kelgende, onyń tarıhy taza bolyp kórinedi, sondyqtan ol jańa nesıe ala beredi, – dedi ol.
Týtýshkınniń aıtýynsha, qazir naryqty retteý josparlanbaıdy, biraq tolyq kartınany kórý úshin avtosalondar men qurylys kompanııalarynyń bólip tóleý ónimderi boıynsha aqparat jınaý qajet.
Sarapshylardyń pikirinshe, tutynýshylyq nesıe men bólip tóleý naryǵy kúrt ósip, qazaqstandyqtardyń qarjylyq minez-qulqyna úlken áser etip otyr. Sondyqtan qaryz júktemesin esepteý, kredıttik naryqtyń barlyq segmentin qamtý jáne retteý sharalaryn tepe-teń júrgizý qajettigi aıtyldy.
Qarjy sektory ókilderi ınflıatsııanyń negizgi kózi – ımport pen teńge baǵamy ekenin, al kredıtteýdi shekteý janama saldarǵa ákelýi múmkin ekenin atap ótti.
Aıta keteıik, 24 qarashadan bastap tutynýshylyq nesıe alý qıyndaıdy.