BQO-da óz betinshe ósip turǵan aq qaıyńdarǵa kútim kerek— ekolog
ORAL. KAZINFORM — Batys Qazaqstan oblysynyń Qaratóbe aýdany aýmaǵynda aq qaıyńdar men kók terekter óz betinshe ósip tur.
Kógaldandyrý salasynyń tájirıbeli mamany, ekolog Luqpan Ótebalıevtiń aıtýynsha, qumnyń ortasynda oıpańda ósip turǵan terekter aýdan ortalyǵy Qaratóbe aýylynan 6-7 shaqyrymdaı jerden bastalady.
Luqpan Batyrulynyń sózine qaraǵanda, osy aýmaqty bıyl kóktemde sol óńirdiń azamaty, oblystyq máslıhattyń depýtaty Qusaıyn Muqanovpen birge baryp kórgen.
— Qaratóbe aýdany Oral qalasynan shalǵaıda, shóleıt aımaqta ornalasqandyqtan onda jaıqalǵan orman ósedi dep kóp eshkim oılamasa kerek. Kóldikteri shúıgin shópke toly bolsa, órkesh-órkesh qumdardyń arasynda aýmaǵy 100-150 sharshy metr oıpań jerde aq qaıyńnyń ósýi meni tańǵaldyrdy. Ol óz aldyna, dińgegi jasyl, tip-tik kók terekterdiń japyraǵy kúmis sııaqty, jelmen sybdyrlap turady. Sondaı-aq qyzyl tal, dolana, tatar úshqaty sııaqty sırek kezdesetin butalar kózge shalyndy, — deıdi maman.
Onyń aıtýynsha, shoq-shoq bolyp ósken toǵaı 60 shaqyrymdaı qashyqtaǵy Egindikól aýylyna deıin sozylady. Alaıda ony esepke alyp jatqan eshkim joq, qaraýsyz qalǵan.
Sonyń saldarynan mal kirip, tal-terekterdiń butalaryn syndyryp jatyr. Oǵan qosa aýyl adamdary kók terekterdi kesip alyp, aýlasyn qorshaýǵa paıdalanýda eken.
— Jergilikti organdardyń esh shyǵynysyz, óz-ózinen ósip turǵan osyndaı tabıǵat baılyǵynyń qaraýsyz qalǵanyn kórip, júregim syzdady. Sondyqtan meniń usynysym — Qaratóbe aýdanynan kem degende orman sharýashylyǵy mekemesiniń bólimshesin ashyp, eki-úsh mamandy bekitse, durys bolar edi. Terekterdi esepke alý jumysyn júrgizip, ony kesýge bolmaıtynyn kórsetetin taqtaıshalar ilip, turǵyndardy qulaqtandyrý qajet-aq. Tipti osy jerden tabıǵı rezervat ashsa da, artyq emes. Bul máselege Ekologııa jáne tabıǵı resýrstary mınıstrligine qaraıtyn mekemeler nazar aýdaryp, naqty sheshim qabyldansa eken, — deıdi L.Ótebalıev.
Shyn mánisinde aq qaıyńdy ósirý, baptap-kútý ońaı dúnıe emes. Qalanyń ózinde aptasyna eki-úsh ret sýarǵannyń ózinde shyqpaı qalyp jatady. Al Qaratóbeniń aq qaıyńdary qorǵaýǵa alynbasa, quryp ketýi ǵajap emes.
Jalpy, Batys Qazaqstan oblysynda ormanmen kómkerilgen jerler az.
— Shyńǵyrlaý aýdanynda osyndaı aq qaıyńdar ósedi. Sol sekildi Reseımen shekaralas ornalasqan Jánibek aýdanynda keńes dáýirinde akademııalyq baq ósirilgeni belgili. Ondaǵy qaraǵaılardyń ózi bólek, Bókeı ordasy aýdany Han ordasy aýyldyq okrýgindegiden ózgeshe. Jánibek statsıonarynyń bir bóligi shekara belgilegen ýaqytta Reseı jaǵynda qaldy. Endigi maqsatym — osy baqty da kózben kórip, jaı-kúıine qanyqsam ba deımin. Memleket basshysynyń bastamasymen qolǵa alynǵan «Taza Qazaqstan» baǵdarlamasyn júzege asyrý úshin biz osyndaı jerlerdi saqtap qalýymyz kerek, — dep túıindedi sózin maman.
BQO orman sharýashylyǵy jáne janýarlar dúnıesi aýmaqtyq ınspektsııasynyń basshysy Nurlan Rahymjanov Qaratóbe aýdanyndaǵy aq qaıyńdar máselesimen tanys ekendigin jetkizdi.
— Bul másele jóninde saýaldy 2023 jyly sol kezdegi Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstri Zúlfııa Súleımenovamen kezdesýde Qaratóbe aýdanynyń turǵyny qoıǵan edi. Sodan keıin zertteldi. Atalǵan jer kólemi orman sharýashylyǵy mekemesin ashýǵa az bolyp tur, — dedi ınspektsııa basshysy.
Eske sala keteıik, budan buryn oraldyq ekolog ár qalada kólemi 30 gektar bir park salynsa, artyq bolmaıtynyn aıtqan edi.