BQO bilim berý bıýdjeti 54,6 mlrd. teńgeni qurap otyr
Onyń aıtýynsha, qazirgi kezde óńirde bes birdeı bilim nysanynyń qurylysy júrgizilýde. Atap aıtqanda, respýblıkalyq bıýdjet esebinen úsh aýysymdy joıý úshin Oralǵa qarasty Zachagan kentiniń «Sarytaý» shaǵynaýdanynda 900 oryndyq, sondaı-aq Derkól aýylynda 600 oryndyq mektepter salynýda. Oǵan qosa sheteldik ınvestıtsııaǵa Bórli aýdanynyń Araltal aýylynda 300 oryndyq mektep pen Aqsaı qalasynda 320 oryndyq balabaqsha boı kóterip jatsa, jergilikti qazyna esebinen Qaztalov aýdany Qaztalov aýylynda 100 oryndyq ınternat turǵyzylýda. Bul bilim ordalary bıyl paıdalanýǵa berilmek. Sonymen qatar respýblıkalyq bıýdjet esebinen taǵy birneshe mektep qurylysyn bastaý kózdelýde.
- Záýre Bazarǵalıqyzy, endi ótken jyl qorytyndylary men bilim salasynyń qazirgi jaı-kúıine tolyǵyraq toqtalsańyz?
-Iá, ótken jyly bilim salasynda aıta qalarlyqtaı jumystar atqaryldy. Ulttyq qor esebinen Shyńǵyrlaý aýdanynyń Shyńǵyrlaý aýylynda 290 oryndyq balabaqsha, sheteldik ınvestıtsııaǵa Bórli aýdany Bórli aýylynda 140 oryndyq balabaqsha, Oral qalasynda oqýshylar men jastar saraıy, jergilikti qarajatqa Zelenov aýdany Ozernyı aýylynda 48 oryndyq mektep ǵımaraty salyndy. 14 bilim berý uıymyn kúrdeli jóndeýge respýblıkalyq bıýdjetten 315 mln., Ulttyq qordan 1070,5 mln., jergilikti qazynadan 313,2 mln. teńge bólindi. Sondaı-aq «QPO b.v.» kompanııasynyń qarjysyna eki (527,1 mln. teńge), jergilikti bıýdjet esebinen bir mektep (112,9 mln. teńge) kúrdeli jóndeýden ótkizildi.
Oblysta 474 mektepke deıingi uıym jumys jasaıdy. Qazaqstan Respýblıkasynda bilim berý jáne ǵylymdy damytýdyń 2016-2019 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamasyna sáıkes mektepke deıingi tárbıe men oqytýdyń negizgi kórsetkishi - 3-6 jastaǵy baldyrǵandardy mektepke deıingi tárbıemen qamtý. Bul kórsetkish 2020 jylǵa qaraı 100 paıyzǵa jetýi qajet. Osy oraıda 1-6 jastaǵy búldirshinderdi mektepke deıingi tárbıemen qamtý 63,6 paıyz (2015 jyly - 62,3 paıyz) bolsa, 3-6 jastaǵylardy qamtý 99,7 paıyzǵa (2015 jyly - 97,9 paıyz) jetti. Sońǵy kezde memlekettik-jekemenshik áriptestik negizinde jeke balabaqshalar qatary kóbeıip keledi. Mysaly, 2015 jyly 14 jeke mektepke deıingi uıym bolsa, 2016 jyly 24-ke jetti.
Óńirde 94369 shákirt bilim alatyn 384 memlekettik jalpy bilim beretin mektep bar (2015 jyly - 389, 91420 oqýshy). Oǵan qosa 59 (2015 jyly - 57) qosymsha bilim mekemesimen barlyq oqýshylardyń 61,4 paıyzy qamtylǵan. Barlyq qosymsha bilim berýmen (qosymsha bilim berý ortalyǵy, sport mektebi, aýla klýbtary) jalpy oqýshylardyń 74,6 paıyzy (2015 jyly - 73,4) qamtylyp otyr.
Damý múmkindigi shekteýli balalardyń 85 paıyzy (2015 jyly - 81,7) oqý baǵdarlamalarymen qamtylsa, sonyń ishinde 61 paıyzy (58) ınklıýzıvti bilim alady. 236 mektepte ınklıýzıvti bilim berý engizilgen, bul - jalpy mektep sanynyń 61,5 (59,1) paıyzy.
Jetkinshek urpaqqa kásibı bilim berý men jumysshy mamandyqtaryna oqytý da aıryqsha nazarda. Óńirde barlyǵy 38 (onyń 27-si - memlekettik, 11-i - memlekettik emes kolledjder) tehnıkalyq jáne kásiptik bilim berý uıymynda 19,9 myń shákirt (2015 jyly - 20,5 myń adam) bilim alýda. Kadrlardy daıarlaýdyń sapasyn arttyrýda dýaldyq oqytýdyń orny erekshe. Osyǵan oraı memlekettik baǵdarlama aıasynda dýaldyq oqytýdy engizgen kolledjder úlesin arttyrý kózdelýde. Oblystyq kásipkerler palatasymen birlese otyryp, dýaldyq oqytý elementterin paıdalanatyn 22 kolledj anyqtaldy. 67 kásiporynmen osy baǵytta kelisim jasalyp, 1346 shákirt atalǵan júıemen bilim alýda.
- Taǵy bir saýal, 2017 jyly UBT tapsyrýda nendeı ózgerister bolmaq?
-Bul jóninde aıtarym, oqýshylar mektepte 5 pánnen qorytyndy synaq, JOO-ǵa túskisi keletin túlekter UBT tapsyrady. Bıylǵy UBT formaty ózgeredi.
2017 jylǵy UBT ótkizý jobasyna sáıkes JOO-ǵa qabyldaý emtıhandary: 1 blok - Qazaqstan tarıhy, matematıkalyq saýattylyq jáne oqytý saýattylyǵy (oqytý tili); 2 blok - tańdaǵan mamandyq erekshelikterine baılanysty 2 beıindi pánnen ótedi. Tapsyrmalar sany - 120 suraq, eń joǵary ball 140 ball bolady dep boljanýda. Shekti ball - 50. Beıindi pán boıynsha test tapsyrmalary túlek biliminiń tereńdigin tekserýge baǵyttalady.
Jaqyn mamandyq boıynsha qysqartylǵan merzimdi oqýǵa túskisi keletin kolledj túlekterine qabyldaý emtıhandary 2 blok boıynsha ótedi, birinshisi - jalpy pán mamandyqtary (20 tapsyrma), ekinshisi - beıindi mamandyq boıynsha (40 tapsyrma). Usynylǵan 5 jaýaptan bir durys jaýabyn tańdaý 1 ball, odan kóp usynylǵan jaýaptan birneshe durys jaýapty tańdaý 2 balmen baǵalanady.
Talapker oqýǵa nıet bildirgen mamandyq boıynsha beıindik pánder tańdalady.
UBT ótkizý merzimi - 20 maýsym men 1 shilde aralyǵy.
Eki beıindik pánnen test tapsyrý talapkerdiń mamandyq tańdaýdaǵy múmkindigin arttyrady. Sonymen qatar túlekterge 2017 jyldyń tamyzy men 2018 jyldyń qańtar aıynda qaıta tapsyrý múmkindigi beriledi.