BQO ákiminiń orynbasary: Sý tasqynynan zardap shekken turǵyndardan ótinishter qabyldanyp jatyr

ORAL. KAZINFORM — Batys Qazaqstan oblysynda sý tasqynyna baılanysty tótenshe jaǵdaı jarııalanǵany belgili. Memleket basshysy sý tasqynynan zardap shekken árbir turǵynnyń kómeksiz qalmaýy kerektigi jóninde tapsyrma bergen bolatyn. Osyǵan oraı BQO ákiminiń orynbasary Qalııar Aıtmuhambetov jergilikti jerde jumystardyń qalaı atqarylyp jatqanyn Kazinform tilshisine áńgimelep berdi. 

- Qalııar Shadııaruly, Batys Qazaqstan oblysynda tótenshe jaǵdaıǵa baılanysty keltirilgen zııandy óteý týraly turǵyndardan qansha ótinish qabyldandy, olar qala men aýdandarda qalaı qaralýda, aldymen osyǵan toqtalsańyz?

- Qazirgi kezde sý tasqyny boıynsha oblys aýmaǵynda tótenshe jaǵdaı jarııalanýyna baılanysty tıisti is-sharalar atqarylýda.

Sý tasqynynan zardap shekken múlik shyǵyny Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń qaýlysymen (2014 jylǵy 19 jeltoqsandaǵy №1358) bekitilgen «Tabıǵı sıpattaǵy tótenshe jaǵdaılar saldarynan zardap shekkenderge keltirilgen zııandy (nuqsandy) óteý qaǵıdalaryn bekitý týraly» qaǵıdasyna sáıkes óteledi. 

Naqtyraq toqtalatyn bolsaq, shyǵyndardy óteý oblystyq bıýjettiń tabıǵı sıpattaǵy tótenshe jaǵdaılardyń saldaryn joıýǵa kózdelgen bıýdjet qarajaty esebinen jáne uıymdardyń qarajaty, azamattardyń, qorlardyń, qoǵamdyq birlestikterdiń erikti jarnalary, zańǵa qaıshy kelmeıtin ózge de qarjy kózderi esebinen júzege asyrylady.

Zardap shekkender tótenshe jaǵdaı týyndaǵan kúnnen bastap kúntizbelik 30 kún ishinde jergilikti ákimdikterge materıaldyq nuqsandy óteý týraly ótinish berýi tıis.

Ótinish jergilikti atqarýshy organǵa tirkelip, kelip túsken kúnnen bastap 15 jumys kúni ishinde qaralady.

Jergilikti ákimdikter 10 jumys kúni ishinde ótinish boıynsha nuqsannyń mólsherin baǵalaýyn uıymdastyrady.

Baǵalaý qorytyndysy shyqqannan keıin 3 jumys kúni ishinde qarajat bólý týraly sheshim qabyldanady.

Sheshim qabyldanǵannan keıin kúntizbelik 30 kún ishinde tólem jasaý júzege asyrylady.
Búgingi tańda oblys boıynsha ótinishter kelip túsýde. Kelip túsken ótinishter negizinde QR Úkimetiniń 2014 jylǵy 21 qarashadaǵy «Tótenshe jaǵdaı saldarynan turǵyn úısiz qalǵan azamattarǵa turǵyn úı berý qaǵıdalaryn bekitý týraly» qaýlysyna sáıkes zardap shekken ǵımarattar men qurylystardyń beriktigi men ornyqtylyǵyna tehnıkalyq zerttep-qaraý júrgiziletin bolady.

Sonymen qatar, aýdandyq, qalalyq máslıhattardyń sheshimderimen bekitilgen «Áleýmettik kómek kórsetýdiń, onyń mólsherlerin belgileýdiń jáne muqtaj azamattardyń jekelegen sanattarynyń tizbesin aıqyndaýdyń qaǵıdalaryna» sáıkes jergilikti bıýdjet qarajaty esebinen dúleı apattyń nemese órttiń saldarynan zardap shekken azamattarǵa (otbasyna) osy jaǵdaı týyndaǵan kezden bastap úsh aı ishinde, tabystaryn esepke almaı 50 (elý) aılyq eseptik kórsetkishtiń shekti mólsherinde, birjolǵy áleýmettik kómek kórsetý qarastyrylǵan.

Kúni búginge deıin 481 otbasyna 88,7 mln teńgege 50 AEK (184 600 teńge) mólsherinde birjolǵy áleýmettik kómek kórsetildi. Mundaı járdem aldaǵy ýaqytta da beriledi. Zardap shekkenderden ótinishter qabyldanyp, aktiler jasalýda.

Turǵyn úıleri sý tasqynynan zardap shekken 25 otbasyna (120 adam) ataýly áleýmettik kómek taǵaıyndaldy.

Oǵan qosa sý tasqynynan zardap shekken múgedektigi bar adamdar demeýshilerdiń kómegimen tehnıkalyq kómekshi ornyn toltyrýshy quraldarmen (9-y gıgıena quraldarymen, úsheýi ýaqytsha kreslo-arbalarmen) qamtamasyz etildi. Bul baǵyttaǵy jumystar jalǵastyrylýda.

- Úıleri jaramsyz dep tanylǵan turǵyndarǵa jańa baspana qaı ýaqyt aralyǵynda salynady? Olarǵa ýaqytsha turatyn páter qarastyrylady ma?

- Keltirilgen zalaldardyń tolyq esebi ákimdikter janynda qurylǵan komıssııalar jumysyn tolyq aıaqtaǵan soń belgili bolady. Komıssııa qortyndysymen turǵyn úıi nemese baspanasy jaramsyz dep tanylǵan otbasylar jańa baspanamen mindetti túrde qamtylatyn bolady. Úıleri jaramsyz dep tanylǵan turǵyndarǵa jańa baspana salý máselesi jáne olarǵa ýaqytsha turatyn jaı qarastyrý árbir aýdan jáne qala ákimdikterimen derbes qarastyrylýda. Keı ákimdikter turǵyn úı qorynan ýaqytsha úımen qamtamasyz etý máselesin sheshýdi kózdese, birqatary úısiz qalǵan adamdardy ýaqytsha ornalastyrý boıynsha kásipkerlermen kelissózder júrgizýde. ıAǵnı qonaq úı jáne basqa oryndarǵa ornalastyrmaq nıette.

- Saıajaılarda turatyn turǵyndarǵa kómek qalaı kórsetilmek? Jalpy, zardap shekkenderge zalal qalaı óteledi, jergilikti bıýdjet, sondaı-aq arnaıy qorlar, demeýshiler esebinen be?

- Zardap shekkenderge joǵaryda aıtyp ótken qaǵıdalarǵa sáıkes zalal komıssııanyń qorytyndysy boıynsha jergilikti bıýdjettiń tótenshe jaǵdaı rezervinen óteletin bolady. Saıajaı turǵyndary da atalǵan qujattardy komıssııaǵa usynýy qajet. Komıssııa qoldanystaǵy zańnamalarǵa sáıkes sheshim shyǵarady.

Búgingi tańda sý tasqynynan zardap shekkenderge arnap bıýdjet jáne basqa qarjy kózderine qosa «Aqjaıyq» qoǵamdyq qoryna qarajat jınaqtalýda. 

Budan bólek, zardap shekken turǵyndarǵa óńir kásipkerleri, belsendi qoǵamdyq birlestikter, bıýdjettik mekemeler, volonterlar jáne qarapaıym oblys turǵyndary tarapynan jan-jaqty kómek kórsetilýde. 

- Oblysta sý tasqyny saldarynan ólgen mal basy qansha? Malynan aıyrylǵan turǵyndarǵa da zııan solaı ótele me? Olardy qaıtadan maldandyrý tetikteri qarastyrylady ma?

- Qazirgi ýaqytqa deıin aldyn ala jınaqtalǵan málimetter boıynsha sý tasqyny saldarynan oblys aýdandarynda 219 bas iri qara, 1 552 bas qoı-eshki, 54 jylqy, 97 shoshqa malynyń jáne 119 úı qustarynyń shyǵyny (ólgeni) tirkeldi. Sonyń ishinde Syrym aýdanynda - 68 iri qara, 258 bas usaq mal, 8 jylqy, Terektide - 41 iri qara, 112 usaq mal, 1 jylqy, 7 taýyq, Qaratóbede - 57 iri qara, 906 bas usaq mal, 2 jylqy, 112 taýyq, Bórlide – 53 bas iri qara, 276 usaq mal, 43 jylqy, 60 shoshqa, Báıterekte 37 shoshqa shyǵynǵa ushyraǵan. 

Aýdandarda maldárigerlik qyzmet jergilikti ákimdikpen birlesip, shyǵynǵa ushyraǵan janýarlardyń ólekselerin joıý jumystaryn bastady. Búginge deıin 115 bas iri qara, 1246 usaq mal, 23 jylqy, 81 úı qusynyń ólekseleri órtelip, arnaıy qazylǵan shuńqyrlarǵa kómildi.
Aýdandarda qurylǵan arnaıy komıssııalar quramymen mal shyǵynyn naqtylaý jumystary áli de jalǵastyrylýda.

Shyǵyndar joǵaryda kórsetilgen qaǵıdalar negizinde óteletin bolady. 

Eske sala keteıik, budan buryn Nurlan Baıbazarovtyń Jaıyq ózenindegi sýdyń kóterilýi 94 eldi mekenge qaýip tóndiretini týraly aıtqanyn jazǵan bolatynbyz.

Sondaı-aq Oral qalasy tusynda Jaıyq ózenindegi sý deńgeıi 7 metrden asty. 

Jaıyq ózenimen mol sý kelmekshi: Batys Qazaqstanda daıyndyq qalaı júrip jatyr.