«Bizge kásibı tarıhshylar kerek» - baspasózge sholý
***
«Egemen Qazaqstan» gazetiniń jazýynsha, qaraǵandylyq ǵalymdar taǵy da bir biregeı dári oılap tapty. «Tsıtofat» dep atalatyn preparat qazir Nazarbaev Ýnıversıtettiń medıtsınalyq ortalyǵynda klınıkalyq synaqtan ótkizilýde.
Jańa dárini jasap shyǵarýdy aldymen qolǵa alǵan - belgili ǵalym, hımııa ǵylymdarynyń doktory, akademık, Memlekettik syılyqtyń laýreaty, Qaraǵandy memlekettik tehnıkalyq ýnıversıtetiniń rektory Arystan Ǵazalıev. Arystan Máýlenuly preparatty jasap shyǵarý jolyndaǵy jumystaryn, tipti, osydan shırek ǵasyrdaı buryn, UǴA Organıkalyq sıntez jáne kómir hımııasy ınstıtýty dırektorynyń orynbasary qyzmetin atqaryp júrgen shaǵynda bastaǵan eken. Qyzmeti aýyssa da maqsatynan tanbaǵan ǵalym bul jumysqa QarMTÝ janyndaǵy ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń hımık ǵalymdaryn, magıstranttary men stýdentterin de tartqan.
Ǵalymdardyń aıtýynsha, jańa preparat otandyq farmatsevtıka salasyna sony serpin berýi tıis. «Tsıtofat» búgingi qoǵamda áleýmettik dertke aınalǵan baýyr aýrýlaryn emdeıdi. Onyń ústine, baǵasy da qarapaıym halyq úshin qymbat bolmaıdy. Óıtkeni, dári Qazaqstannyń ońtústik óńirlerinde ósetin ósimdik - termopsısten jasalady eken.
Klınıkalyq synaqtar birneshe aıǵa sozylýy múmkin. Sebebi, qansha degenmen, kúni erteń adam aǵzasyna sińiriletin zat bolǵandyqtan, ony jan-jaqty tekserýden ótkizý ábden kerek. Sátin salyp, oń nátıje berip jatsa, dárihana sórelerindegi ımport dárilerdiń birazyn osy qaraǵandylyq preparat yǵystyrýy ǵajap emes. Bul materıal «Jańa preparat» degen taqyryppen berilgen.
Bas basylymda «Jerebe tartyldy» atty maqala jarııalandy.Astanada Qazaqstan boks federatsııasy kýbogy jarysynyń jerebesi tartyldy. Bıylǵy jyly da qalyptasqan dástúr boıynsha Astana men Almaty qalalarynyń jáne 14 oblystyń komandalary tórt topqa bólindi.
A tobyna Almaty, Shyǵys Qazaqstan, Soltústik Qazaqstan oblystary men Almaty qalasynyń komandasy tústi. V tobynda Mańǵystaý, Jambyl, Pavlodar men Aqtóbe oblystarynyń boksshylary sharshy alańǵa shyǵatyn bolsa, S tobyndaǵy jarysqa Qaraǵandy, Qyzylorda, Qostanaı oblystary men Astana qalasynyń komandasy qatysady. D tobynda Ońtústik Qazaqstan, Aqmola, Atyraý men Batys Qazaqstan oblystarynyń quramalary óner kórsetedi.
A tobynyń aıqastary - Taldyqorǵanda, V tobynyń jekpe-jekteri Aqtaýda ótse, S tobynyń komandalary - Qyzylordada, D tobyna túsken oblystardyń jasaqtary Kókshetaýda sharshy alańǵa shyǵady. Budan keıin 8-11 qyrkúıek kúnderi A jáne S, V jáne D tobynda jeńgen komandalar shırek fınalda kezdesedi. Olardyń jeńgenderi jartylaı fınalǵa shyǵady. Memlekettik jattyqtyrýshy Bolat Abdrahmanov jarystyń erejesi boıynsha, árbir komandada 20 boksshy bolýy kerek ekenin aıtady. Sonyń ishinde 10 boksshy negizgi quramda, 10 bylǵary qolǵap ıesi rezervte bolady.
Komandalar kezdeskende boksshylar 10 jekpe-jek ótkizedi. Eger kezdesý 5:5 esebimen teń aıaqtalsa, qosymsha jekpe-jek ótedi. Onyń qaı salmaqta bolatyny jerebede sheshiledi. Sol kezde A tobynyń komandasy 64 kıloǵa deıingi salmaqtaǵy boksshysyn, V toby 56 kılo, S tobynyń quramasy 81 kıloǵa deıingi, D tobynyń komandasy 69 kıloǵa deıingi salmaqtaǵy ókilin daıyndap qoıýy tıis.
Jarystyń jartylaı fınaly men fınaly 14-15 jeltoqsan kúnderi ótedi. Fınaldyń qaı qalada bolatyny ázirshe belgisiz. Ony keıinirek Qazaqstan boks federatsııasy habarlaıdy.
Bıylǵy kýboktyń ıegerine 25 mıllıon teńge tabys etiledi. Byltyrǵy jarysta da kýbokty jeńip alǵan Ońtústik Qazaqstan oblysynyń komandasy osynshama somany ıelengen bolatyn.
***
«Aıqyn» gazetinde «Aqıqatqa aınalmaǵan ańyz nemese Berdiqoja batyrdyń beıiti qalaı qazyldy» degen maqala kópshilik nazaryna usynylyp otyr. Qazaqtyń keń dalasynda talaı syrdy ishine búkikken málim de, beımálim beıitter kóp. Bir qyzyǵy, mújilip, qısaıǵan molalardyń basyna eshqandaı belgi qoıylmasa da, sol tóńirekte qonystanǵan kónekózder onda kimniń jerlengeni týraly aýyzdan aýyzǵa, atadan balaǵa jetken ańyzdarǵa súıenip aıtyp beredi.
«Eger ǵylym osy dúnıege shyndap bet bursa ult tarıhy súbeli de, súıekti derektermen tolyǵýy múmkin be?... Tipti keıbir bahadúrlerdiń jerlengen molasyna qatysty ekiushty áńgimeler kóp. Degenmen artynan ańyz qaldyrǵan tulǵalardy tarıhtan arshyp alýdyń alǵashqy qadamy bastaldy desek te bolǵandaı. Jyr dastanda da, kórshi memleketterdiń jylnamalarynda da aty jıi atalatyn Shanyshqyly Berdiqoja batyrdyń beıitin Á. Marǵulan atyndaǵy arheologııa ınstıtýty qazyp alyp, súıektiń DNQ-syn zerttep, halyq arasyndaǵy ańyz ben aqıqattyń arasyn ashty. Sonymen tarıhta Shanyshqyly Berdiqoja batyr kim?»,-dep jazady basylym.
***
«Ana tili» gazetiniń sońǵy sanynda belgili tarıhshy Beıimbet Ermuqanovpen aradaǵy suhbat jarııalandy. Tarıh ǵylymynyń doktory, professor. Jalpy tarıh jáne Qazaqstan tarıhy boıynsha bilikti ǵalym.
«Meniń oıymsha, tarıh mádenıettiń eń bir negizgi kórinisi, al tarıhty burmalaıtyn kórgensizder, mádenıetten habary joq adamdar. Tarıh ǵylym retinde óz táýelsizdigin saqtaý qajet. Áıtpese, ol tarıh bolmaıdy. Kez kelgenniń qanjyǵasyna ilinip ketetin olja bolady. Bizdiń tarıh óz sorpasyna ózi qaınaǵan, shynyna kelgende, halyqaralyq satyǵa kóterilmegen tarıh, zertteýlerimiz - óz aımaǵymyzdyń máselesi, úlken fılosofııalyq oı-pikir zertteýler de sırek kezdesedi. Tarıhshylarymyzdyń kóbi, ásirese, jasy kelgender shet tilin bilmeıdi, tipti bilgisi de kelmeıdi. Onyń ornyna sholaq belsendilik, pysyqtyq qasıetimen sheneýnikterge jaǵynyp, tarıhty burmalap, dini úshin emes, kúni úshin qyzmet jasap júrgender de bar. Elimizdi de, memleketimizdi de, tarıhymyzdy da nyǵaıtyp, damytatyn ózimiz, sondyqtan da qajyrly eńbek, bilim, kásipqoılyq sana - osynyń ózi álemdik deńgeıge aparatyn bir-aq shart»,-deıdi ǵalym. Osy jaıynda «Bizge kásibı tarıhshylar kerek» atty suhbattan tolyq oqı alasyzdar.
