«Bizge eldi, jerdi súıgen qýatty sezim kerek» - baspasózge sholý
***
«Egemen Qazaqstan» gazetiniń búgingi sanynda elimizge jaqsy málim iri ǵalym, memleket jáne qoǵam qaıratkeri Jabaıhan Múbárákuly Ábdildınmen aradaǵy suhbat jarııalandy.
«Prezıdentimizdiń jańa Joldaýymen de yqylas qoıa tanysyp shyqtym. Buǵan deıingi Joldaýyndaǵy sııaqty bul qujattyń astarynda da asa úlken mán-maǵyna, strategııalyq maqsat-mindetter jatyr, bári anyq, aıqyn kórsetilgen. Jáne bir súıinishtisi, Nursultan Ábishuly alda turǵan asqaraly mindetter týraly áńgime qozǵaı otyryp, olardyń sheshý joldaryn da kórsetip beredi. Alda san túrli qaýip-qaterler kútip tur. Memleket basshysy atap kórsetkenindeı, «Barlyq elder osy kúrdeli kezeńnen laıyqty óte almaıdy. Bul shepten tek myqty memleketter, judyryqtaı jumylǵan halyqtar ǵana ótetin bolady». Osyny búkil el, halyq bolyp eskerýimiz kerek. Nurly Jolda birligimizdi bekemdep, aıanbaı ter tógýimiz kerek. Mine, meniń aıtaıyn degenim!» - deıdi ǵalym. Bul suhbat «Akademık Jabaıhan Ábdildın: «Bizge eldi, jerdi súıgen qýatty sezim kerek» atty taqyryppen jaryq kórdi.
Bas basylymda «Asyl arna» ıslamı-aǵartýshylyq telearnasynyń bas dırektory Muhamedjan Tazabektiń «Qazaqpyn degeniń - musylmanmyn degeniń...» degen taqyryppen kólemdi maqalasy berilgen. «Álemdik dinder tarıhyna qarasańyz, dástúrsiz din joq, al sol dástúrińiz taǵy da dinge kelip negizdeledi. Bir-birimen ishteı órilgen qos uǵymnyń birin-biri teriske shyǵarý tipten múmkin emes. Dinniń taralǵan arealyndaǵy halyqtyń salt-dástúr, jón-joralǵysyn qorytyp, júıelep, jiktep beretin verıfıkatsııalyq mehanızmi óte kúshti damyǵan ári ol berik tuǵyrnamasynda jańa kýltýrologııalyq dástúrlerdi qalyptastyrýǵa qabiletti. Qazaq eli ǵasyrlar boıy ıslam dinin óz mádenıetine sińirý arqyly osy órkenıettiń bite qaınasqan bóligine aınaldy. Demek, qazaq dalasyndaǵy ıslam men dástúr dıvergenttik (ajyraýshy) emes, konvergenttik (jaqyndaýshy) jolmen qabysyp, kem-ketiksiz, tolyq, jumyr denege aınalǵany eshqandaı daý týdyrmaıdy», - deıdi ol.
***
Keler jyly elimiz úshin erekshe oqıǵalarǵa ulasqaly tur. Ásirese Qazaq handyǵynyń 550 jyldyǵyna oraı zııalylar men zertteýshilerge zor úmit artylady. Óıtkeni uly muraty bar ulttyń shyǵý tórkini, qalyptasqan kezeńi, dáýirlegen tustary túp-túgel saralanyp, tarıhı ádildik turǵysynda qaıta qaralyp, halyqqa usynylýy qajet, dep jazady «Aıqyn» gazeti « Zerdeli zertteýler kóbeıdi» degen maqalasynda.
Basylymnyń jazýynsha, Halyqaralyq Túrki akademııasy ózderine aıryqsha jaýapkershilikti alyp, mańyzy eren mereıtoıdy Eýropada da atap ótýdi josparlap otyr.
***
«Bizderde kóptegen taýarlar, zat, buıymdar, ónimder ataýy sheteldik sózben aıtylady. Solaı jazylyp ta júr. Jańa balamalar tabýǵa tyrysqanymen, onyń ózi de únemi ózin aqtaı bermeıdi. Qalaı desek te, mundaı oryndarǵa arnaıy tyıym, shekteý qoıatyn zańdar qajet. Dúkender, iri saýda ortalyqtary, meıramhanalar ataýlarynyń aǵylshyn tilinde jazylýy da ulttyq tildiń memlekettik mártebesin kemitedi. Nege deısiz ǵoı, sheteldikterdi tartý, qyzyqtyrý maqsatynda jasalǵan mundaı aqymaqtyqty tııar kóz jetti. Kez kelgen damyǵan el óziniń óniminen bastap, árbir zatyn ulttyq tildegi ataýymen shyǵarady nemese qaladaǵy mádenı oryndardy, saýda, t.b. jaılardy ana tilinde usynady»,-dep jazady «Ana tili» gazeti sońǵy sanynda. Bul jaıynda «Sheteldik sózderden tilimiz shubarlanyp barady...» degen maqaladan tolyq oqı alasyzdar.
