Biz qazirgi tańda óner mekemeleri úshin barlyq qajetti mamandyqtar boıynsha mamandar daıyndap shyǵarýǵa tyrysýdamyz - QazUÓÝ rektory Aıman Musaqojaeva
QazUÓÝ-diń qazirgi jumysy, keleshektegi josparlary týraly QazAqparatqa atalǵan oqý ornynyń rektory, Qazaqstannyń halyq ártisi, Álem Ártisi, dúnıejúzine tanymal «skrıpka patshaıymy» Aıman Musaqojaeva áńgimelep berdi.
- Aıman Qojabekqyzy, ózińiz basqaryp otyrǵan Qazaq ulttyq óner ýnıversıteti bıyl 15 jyldyǵyn atap ótpek. Osy mereıtoıyn óner ordasy qandaı jetistiktermen qarsy alǵaly otyr?
- 1998 jyly Memleket basshysynyń qoldaýymen Qazaq ulttyq mýzyka akademııasy qurylǵan bolatyn. Dál osy jyl bizdiń qurylǵan jylymyz bolyp esepteledi. al 2009 jyly akademııamyz jańa deńgeıge kóterilip, Qazaq ulttyq óner ýnıversıteti dep atala bastady.
Árıne, jańa ári joǵary dárejemizge oraı biz ýnıversıtette oqytylatyn mamandyqtar tizimin de kóbeıte tústik. Sońǵy 3 jyl ishinde kıno jáne televızııa, balet, horeografııa, beıneleý óneriniń túrleri - sýretshiler, músinshiler, dızaın, estradalyq jáne teatrlyq óner sııaqty mamandyqtar ashyldy. Mýzyka akademııasy atalǵan kezimizde tek «oryndaýshylyq óner», ıaǵnı vokal, halyqtyq aspaptar, klassıkalyq, úrlemeli, hormen án aıtý sııaqty mamandyqtar boıynsha ǵana mamandar daıyndaý júrgizilgen. Al qazir 21 mamandyq boıynsha bilim beriledi. Bul bizge óz kúshimizben jańa ónimder shyǵarýǵa múmkindik beredi. Máselen, ýnıversıtettiń 15 jyldyǵyna arnalǵan kontsertke biz stýdentterdiń kúshimen Borodınniń «Igor knıaz» operasynan «Qypshaqtar bıin» daıyndadyq. Oǵan orkestr, hor, horeografııa men solıster jumyldyryldy. Sonymen qatar, kıno jáne televızııa stýdentteri anımatsııalyq fılm jasap shyǵardy. Qoıylymǵa rejısserler men ártister de atsalysty. ıAǵnı biz bul sharaǵa ýnıversıtetimizdiń barlyq mamandyqtaryn qatystyrdyq. Sondaı-aq, biz Qazaqstanda tuńǵysh ret stýdentterdiń kúshimen Karl Orfanyń «Karmın Býran» horlyq qoıylymyn sahnaladyq. Bul kontsertke halyq mýzykasy fakýltetiniń stýdentteri, Eýrazııalyq stýdenttik orkestr, jas ánshimiz, Parıj ben Rımde ótken jarystardyń gran-prı ıegeri - Abdrahmet Orazbekov, Mýzyka akademııasy qurylǵannan beri Astananyń betkeustar ujymy bolyp kele jatqan skrıpkashylar ansambli jáne basqa da jalpy sany 500-ge jýyq ónerpazdar qatysty.
Qazir akademııanyń jumysyn qalaı bastaǵynymyzdy eske alyp otyrmyn. Biz sol kezde Almaty men elimizdiń barlyq oblystarynan belgili mýzyka maıtalmandaryn akademııa stýdentterine sabaq berýge shaqyrdyq. Olardyń ishinde Máskeýde, Sankt-Peterborda konservatorııalardy bitirgen Nurlan Izmaılov, Altaı Qusaınov, Alma Batova, Dına Mámbetova, Svetlana Ábdisadyqova, Qaırolla Jumekenov jáne basqalar boldy.
Endi búgingi kúnge keler bolsaq, bizdiń ýnıversıtettiń aldynda kóptegen bıik maqsattar tur. JOO Astanada ornalasqan, Elbasymyz Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń qoldaýymen qurylǵan jáne sol kisiniń qamqorlyǵymen Astana men jalpylaı respýblıkanyń óner ordalaryn bilikti mamandarmen qamtamasyz etý úshin jumys isteıdi. Artta qalǵan jyldar jemissiz bolǵan joq, opera teatryn, fılarmonııany qalyptastyryp, qazaq jáne orys drama teatrlaryn nyǵaıttyq. Osy atalǵan uıymdar, sonymen qatar, Astanadaǵy barlyq orkestrler, Qorǵanys mınıstrliginiń orkestri, Prezıdenttik orkestr, bári-bári bizdiń oqý ordamyzdan túlep ushqan mamandarmen tolyǵyp otyrady.
Meniń oıymsha, 15 jyldyǵymyzdy talapqa saı qarsy alyp jatyrmyz. Alaıda endi aldymyzda jańa asýlar paıda boldy. Máselen, «Qazmedıa ortalyǵynyń» ashylýymen, operator, rejısser sııaqty kıno jáne televızııa salasy mamandarynyń jetispeýshiligi anyq baıqaldy. Sonymen qatar, jańa óner mekemeleri de ashylyp jatyr, sondyqtan bizdiń bilim ordamyzǵa degen suranys kóbeıýde. Sondyqtan biz búginde suranysqa ıe barlyq mamandyqtar boıynsha mamandar daıyndaýǵa tyrysýdamyz. Mysal úshin, qazir art-menedjment mamany úlken suranysqa ıe. Bizdiń ýnıversıtette osy mamandyqtyń stýdentteri ekonomıka men quqyqty, ákimshilendirýdi oqyp úırenedi. Budan bólek, bizge oblys ortalyqtarynan vokal, mýzyka, balet mamandaryna degen suranys kóptep túsýde. Buryn mektepterde hor úıirmesi ǵana bolatyn, al qazir ata-analar balalaryn vokalǵa, túrli aspaptarda oınaýǵa, baletke úıretkileri keledi. sondyqtan biz «mýzyka-án aıtý» fakýltetin ashtyq. Onda mektepter men mektepke deıingi bilim mekemelerine arnap pedagog mamandar daıyndaımyz. Barlyq oblys ortalyqtarynda kórkemdik jetekshiler, ıaǵnı hormeısterler, balet tobynyń, halyq aspaptary orkestriniń, sımfonııalyq orkestrlerdiń jetekshileri aýadaı qajet. Mine, osyndaı qajettilikter úshin biz «oryndaýshylyq óner» jáne art-menedjment mamandyqtary boıynsha kadrlar daıyndaımyz.
- Qazir Batystaǵy sııaqty bizde de túrli shoýlar kóbeıip keledi. Sizderde solarǵa baılanysty mamandar daıyndaı ma?
- Árıne, ýaqyt talaby sondaı. Shoý-bıznes qarqyndy damyp keledi, sondyqtan oǵan da túrli kontsertter men merekelik shoýlar uıymdastyrý úshin mamandar qajet. Qazir biz rejısserlerdi kıno men televızııa, teatr úshin bir bólek daıyndasaq, sondaı-aq shoý-baǵdarlamalar úshin bir bólek daıyndaımyz.
- QazUÓÝ basqa sheteldik JOO-larmen jumys isteı me?
- Iá, bir orynda turyp qalmaı, zaman aǵynymen qatar júzý úshin biz álemdegi eń bedeldi, máselen Máskeý men Sankt-Peterbor kanservatorııalarymen, Belarýs jáne Kıev mýzyka akademııalarymen, Vena mýzyka akademııasymen, Londonnyń Patshalyq mýzyka akademııasymen, Rımniń Santa-Chechılııa akademııasymen, Mılan, Keln konservatorııalarymen jáne basqa da kóptegen JOO-larmen kelisimshartarǵa otyryp, memorandýmdar jasasqanbyz. Akademııalyq mobıldilik sheńberinde biz stýdentterimizdi atalǵan oqý ordalarynyń birine bir semestrge jiberip otyramyz. Máselen, ótken jyly 16 stýdentimiz Italııanyń Matera qalasyndaǵy konservatorııada oqyp keldi. Bıyl birqatar stýdentterdi La-Skala balet akademııasyna, sondaı-aq, Rımdegi Fellını kınostýdııasyna jiberýdi josparla otyrmyz.
- Ýnıversıtettiń Astana men Almaty qalalaryndaǵy esep berý kontserti úlken jetistikpen ótkenin bilemiz. Al Italııa qalalary boıynsha týrne qalaı ótti?
- Biz Florentsııa, Týrın, Mılan jáne Rım qalalarynda kontsertter berdik. 10 kúndik saparymyz óte sátti boldy, kóptegen alǵystar aldyq. Osy týrdan keıin jazda Robeo men Malfı qalalarynda ótýi tıis festıvalderge shaqyrtý aldyq.
Italııalyq tyńdarman qaýymǵa bizdiń ónerpazdar oryndaǵan klassıkalyq mýzyka da, qazaq halyq mýzykasy da qatty unady. Bizdiń halqymyzdyń mýzykasy tipten erekshe áser etti dese de bolady, óıtkeni olar buryn-sońdy estip kórgen emes qoı. Bizdiń quramymyzda Qaırat Baıbosynov, kómeı ánshi Edil Qusaıynov, Turar Álipbaev, «Serper» dombyrashylar ansambli boldy. Men ózim de stýdenttermen birge Chaıkovskııdiń skrıpkaǵa arnalǵan kotsertin oryndadym. Sondaı-aq, ıtalıandyqtarǵa Muqan Tólebaevtyń qazaq bıleri qatty unady. Taǵy bir aıta keterligi, bizdiń týrnemiz «Samuryq-Qazyna» ál-aýqat qorynyń demeýshiliginiń arqasynda tabysty boldy. Qordyń basshylyǵyna alǵysymyz sheksiz, óıtkeni demeýshisiz 270 adamdy alys shetelge alyp shyǵýdyń ózi ońaı bolmas edi.
- Alda kele jatqan «Astana kúnine» qandaı josparlaryńyz bar?
- Ýnıversıtet qabyrǵasyndaǵy «Aıgólek» ujymy men «Samǵaý» qory jalpy kontsertterge qatysady. Sondaı-aq, sheteldik ártistermen jáne Memlekettik kameralyq orkestrmen birge Darıǵa Nazarbaevanyń «Degdar» qory uıymdastyratyn «Astana keshteri» festıvaline qatysamyz. Jalpy aıtqanda, merekelik sharalarǵa bizdiń ártisterimizdiń barlyǵy qatysady.
Naqtylaı ketsek, biz eseptik kontsertimizde kórsetken nómirlerdiń keıbirin, máselen «Karmın Býran» men «Qypshaqtar bıin» qoımaqpyz. Qaırat Baıbosynov elimizdiń túkpir-túkpirindegi shákirtterin jınap, «Án shashý» baǵdarlamasyn usynbaq, al Abdrahmet Orazbekov sımfonııalyq orkestrmen birge fortepıano úshin jazylǵan Grıg kontsertin qoıady.
Jalpy, bizdiń bıylǵy josparymyz tym aýqymdy. Maýsymnyń bas kezinde biz Eýroodaq tóraǵasynyń kelýine oraı kontsert qoıamyz. Sonymen qatar, Astana ákimdiginiń qoldaýymen bizdiń ýnıversıtet qabyrǵasynda birqatar halyqaralyq festıvalder ótkizýdi josparlaýdamyz. Atap aıtar bolsaq, olardyń qataryna «Astana mereı» men «Shabyt» festıvalderi kiredi.
Sondaı-aq, bizge qyrkúıek-qazan aılarynda Los-Andjeleste ótetin Sergeı Rahmanınov atyndaǵy festıvalge shaqyrý kelip tústi. Sondyqtan, biz taǵy da «Samuryq-Qazyna» Qory osynaý joǵary deńgeıli festıvalge baryp, ónerimizdi pash etip qaıtýǵa qolyn ushyn beredi degen úmittemiz. Sonymen qatar, Las-Vegas, San-Frantsısko, Nıý-Iork qalalarynda eseptik kontsertterimizdi qoısaq degen josparymyz bar.
- Áńgimeńizge rahmet. Sizge jáne shákirtterińizge jańa shyǵarmashylyq tabystar tileımiz.