Biz energııa únemdeýshi tehnologııalardy engizý belsendiligin arttyrýdyń tetikterin jasap jatyrmyz - S. Myńbaev
«Әlemdik daғdarysқa, bastan keship jatқan kezeңniң қıyndyқtaryna қaramastan, biz olardyң sheshilýine ғana kүsh salýmen shektele almaımyz. Bizdiң bolashaғymyz ekonomıkanyң odan әri jaңғyrtylýy men bazalyқ ınfraқұrylymnyң damýyna baılanysty», - degen bolatyn Elbasy өz Joldaýynda. Ekonomıkany modernızatsııalaýdyң, onyң salalarynyң jәne eldiң bәsekege қabilettigin arttyrýdyң maңyzdy baғyttarynyң biri energııa үnemdeý bolyp tabylady. Energetıka jәne mıneraldyқ resýrstar mınıstri Saýat Myңbaev ҚazAқparat tilshisine bergen sұhbatynda energııa үnemdeý problemalaryn sheshýdegi jaңa әdister týraly әңgimelep berdi.
- Saýat Mұhametbaıұly, soңғy jyldary energııany үnemdeýshi tehnologııalardy engizý jolymen ekonomıkany modernızatsııalaýdyң қajettiligi týraly kөp aıtylyp keledi. Elbasy da osyndaı tapsyrma berdi, atap aıtқanda 2008 jylғy halyққa Joldaýynda Prezıdent Үkimetke barlyқ kүsh-jigerin energııa үnemdeýshi jәne ekologııalyқ taza tehnologııalardy engizýge jұmyldyrý týraly tapsyrma bergen-tin. Elbasynyң osy tapsyrmasy қalaı oryndalyp jatyr?
-Iә, energııa үnemdeýshi tehnologııalardy jasaý jәne olardy ekonomıka salalaryna engizý, shyn mәninde, kөptegen elderdiң ındýstrııalyқ damýynyң basty faktory bolyp tabylady. Energııa үnemdeýshi tehnologııalar, eң aldymen, naқty taýarly өnimderdiң energııa қamtymyn tөmendetýge, al jalpy alғanda, el boıynda jalpy ishki өnimniң energııa қamtymyn tөmendetýge, sonyң nәtıjesinde bizdiң өnimderiniң bәsekege қabilettigin arttyrýғa negizdelýi kerek. Elbasy energııa үnemdeýshi tehnologııalardyң engizilý belsendiligin arttyrý, taýar өndirýshilerdi resýrstardy үnemdeýshi tehnologııalarғa aýysýғa yntalandyratyn әkimshilik, құқyқtyқ jәne ekonomıkalyқ tetikter jүıesin jasaý үshin pәrmendi tetik әzirleý týraly tapsyrma bergen bolatyn. Jәne ondaı tetik қazir jasalýda. Үkimet өnim birliginiң energııa tұtyný normatıvterin әzirlep, bekitti. Normatıvter - әrbir taýar өndirýshi ұstanýғa mindetti deңgeıdi kөrsetedi. Ol normatıvter өndiristegi, tұrғyn үı-kommýnaldyқ sektordaғy ғylymı-tehnıkalyқ progrester eskerile otyryp, tұraқty jaңartylyp otyratyn bolady. Үkimet aғymdaғy jyldyң aқpan aıynda Energııa үnemdeýdiң keshendi josparynyң 2009-2010 jyldarғa arnalғan 1-shi kezeңin bekitti. Onda energııa үnemdeý jөnindegi salalyқ jәne aımaқtyқ josparlar men is-sharalardy әzirleý, energııashyғyndardyң statıstıkalyқ esepteriniң әdisterin engizý, kәsiporyndar men ұıymdarғa energoaýdıt jүrgizý mәseleleri қarastyrylyp otyr. Energııa үnemdeý jөnindegi jұmystardy әri қaraı jetildirý үshin aımaқtarda energoservıstik jәne konsaltıngilik kompanııalar құrý қajet.
- Energııa үnemdeýshi tehnologııalardy engizý үshin bizde zaңnamalyқ bazalar әzirlendi me?
- Energııa үnemdeý jөnindegi қabyldanyp jatқan sharalardy zaңnamalyқ bekitý maқsatynda «Energııa үnemdeý týraly» Zaңnyң jaңa redaktsııasy daıyndalyp jatyr. Biz sondaı-aқ basқa da zaңnamalyқ aktilerge birқatar өzgertýler men tolyқtyrýlar engizý týraly zaң jobasyn әzirleýdemiz. Oғan қosa, nysandardyң, oryn-jaılar men құrylғylardyң energotıimdilik koeffıtsıenti degen ұғymy engizilýde. Biz sonymen birge Salyқ jәne Keden kodeksterine, «Қazaқstan Respýblıkasyndaғy sәýlet, қala құrylysy jәne құrylys қyzmetteri týraly», «Jeke kәsipkerlik týraly», Lıtsenzııalaý týraly» Zaңdarғa tolyқtyrýlar daıyndap otyrmyz. Atalғan barlyқ zaңnamalyқ өzgertýler ortalyқ deңgeıde ғana emes, sondaı-aқ aımaқtarda, kompanııalarda, kәsiporyndar men ұıymdarda energııa үnemdeý jөnindegi jұmystardy jandandyrýғa baғyttalғan.
- Degenmen, tek zaңnamalyқ talaptar jetkiliksiz bolatyn shyғar? Energııa үnemdeý mәselelerin talқylaý barysynda bizdiң elimizde әbden tozyғy jetken jabdyқtardyң paıdalanylyp otyrғany әrdaıym aıtylady. Bұl problema қalaı sheshilmek?
- Өnerkәsipte, aýyl sharýashylyғynda, kөlik salasynda, құrylys ındýstrııasy men tұrғyn үı-kommýnaldyқ sharýashylyғynda jabdyқtardy jaңartý men energııa үnemdeýshi tehnologııalardy engizý - jeke taқyryp. Ol үshin kәsiporyndar men ұıymdarda әbden eskirip, tozyғy jetken jabdyқtardy kezeң-kezeңmen aýystyrý jөnindegi bıznes-josparlar әzirlep, olardy bekitý, barlyқ jerde energııa resýrstarynyң shyғystaryn jeke esepteýdi jәne energııa tұtynymyn baқylaý men retteýdiң avtomattandyrylғan jүıesin jolғa қoıý kerek.
- Energııa tұtynysyn tөmendetý үshin taғy қandaı sharalar қabyldanady?
- Elektr energııasyn oңtaıly paıdalanýdyң taғy bir pәrmendi tүrtkisi - kөp stavkaly jәne satyly tarıftik tүzilimdi engizý dep sanaımyz. Astana jәne Almaty қalalarynda, tұrғyn үı-kommýnaldyқ sektorda «kүn-tүn» prıntsıpi boıynsha energııa tұtynymyn bөlek esepteýge kiristi. Bұl jaңalyқtyң өndiris salasynda da aıtýly ekonomıkalyқ nәtıje beretini anyқ. Ol үshin tehnologııalyқ rejımderdi қaıta қaraý jәne retteý, «jұmys қyzý saғattarda» elektr jelilerine tүsetin salmaқtardy қysқartý kerek. Atalғan sharalardyң barlyғyn jүzege asyrýdyң arқasynda өndiristerdiң energııa қamtymyn tөmendetýge, elektr jәne jylý energııalarynyң tұrmystyқ shyғyndaryn azaıtýғa bolady.
- Әңgimeңizge rahmet.