Bıyl Chernobyl ardagerlerine 540 mln teńgeden astam qarjy tólenedi
Apat saldaryn joıýǵa 32 myńǵa jýyq qazaqstandyq qatysty. Bul adamdar ardager retinde tanyldy jáne ártúrli áleýmettik qoldaý sharalarymen qamtamasyz etiledi.
«Ardagerler týraly» zańyna sáıkes:
- 1986-1987 jyldary Chernobyl AES-indegi apatty joıýǵa qatysýshylar jeńildikter boıynsha Uly Otan soǵysynyń (budan ári – UOS) qatysýshylaryna teńestirilgen adamdarǵa;
- Chernobyl AES-indegi apattyń saldarynan múgedek bolyp qalǵan adamdar jeńildikter boıynsha UOS múgedekterine teńestirilgen adamdarǵa;
- 1988-1989 jyldary Chernobyl AES-indegi apatty joıýǵa qatysýshylar «Ardagerler týraly» zańynyń kúshi qoldanylatyn basqa adamdarǵa jatqyzyldy.
Qazaqstanda ardagerlerdiń ómirin jaqsartýǵa baǵyttalǵan sharalar júıesi qarastyrylǵan:
- arnaýly memlekettik járdemaqy tóleý;
- turǵyn úı zańnamasyna sáıkes turǵyn úımen qamtamasyz etý;
- jeńildikti salyq salý;
- jergilikti bıýdjet qarajaty esebinen aqshalaı nemese zattaı túrde áleýmettik kómek kórsetý;
- jeke turǵyn úı qurylysy úshin jer ýchaskelerin bir ret birinshi kezekte alý;
- ambýlatorııalyq-emhanalyq kómek kórsetetin uıymdarda qyzmet alýda basymdyqqa ıe bolý jáne kezekten tys emdeýge jatý;
- bilikti medıtsınalyq kómek alý;
- zeınetkerlikke shyqqan kezde, ardagerler jumys istegen kezde tirkelgen emhanalardy paıdalaný quqyǵy;
- arnaýly áleýmettik qyzmetterdiń kepildik berilgen kólemin birinshi kezekte alý;
- bilim berý granttaryn alýǵa, sondaı-aq joǵary bilimi bar kadrlardy daıarlaýǵa memlekettik bilim berý tapsyrysy boıynsha bilim alýshylardyń quramyna qabyldaný quqyǵy;
- tehnıkalyq jáne kásiptik, orta bilimnen keıingi jáne joǵary bilimniń bilim berý baǵdarlamalaryn iske asyratyn bilim berý uıymdaryna qabyldaý kvotasy;
- barlyq baılanys qyzmetterin kezekten tys paıdalaný quqyǵy, onyń ishinde ǵalamtor men telefondy birinshi kezekte ornatqyzý jáne taǵy basqalar.
Arnaýly memlekettik járdemaqy (budan ári – AMJ) ardagerlerge ózge áleýmettik tólemderge qaramastan tólenedi. Jeńildikter boıynsha UOS qatysýshylaryna teńestirilgen adamdar úshin AMJ mólsheri 6,19 aılyq eseptik kórsetkishti (budan ári – AEK) quraıdy (2021 jyly – 18 056 teńge), jeńildikter boıynsha UOS múgedekterine teńestirilgen adamdar úshin – 7,55 AEK (2021 jyly – 22 024 teńge).
«Ardagerler týraly» zańyn qabyldaý barysynda 1988-1989 jyldardaǵy Chernobyl AES-indegi apatty joıýǵa qatysýshylar úshin áleýmettik qoldaý sharalary kúsheıtilgenin atap ótken jón. Ardagerlerdiń osy sanaty úshin AMJ mólsheri 2,13 AEK-ten 4,8 AEK-ke deıin (2021 jyly- 14 002 teńge) arttyryldy.
Chernobyl AES-indegi apattyń saldarynan múgedek bolyp qalǵan adamdarǵa AMJ-men qatar, kúnkóris deńgeıi men múgedektik tobyna, sebebine qaraı múgedektik boıynsha memlekettik áleýmettik járdemaqy tólenedi. Járdemaqy mólsheri jyl saıyn ınflıatsııa deńgeıine baılanysty ósetin eń tómengi kúnkóris deńgeıi aıasynda kóterilip otyrady.
Ardagerlerge statsıonarlyq medıtsınalyq kómek UOS múgedekteri men ardagerlerine arnalǵan 2 mamandandyrylǵan respýblıkalyq gospıtal qabyrǵasynda (Almaty jáne Nur-Sultan qalalarynda) kórsetiledi.
Jyl saıyn jergilikti atqarýshy organdar Chernobyl apatynyń qurbandaryn eske alý kúnine (26 sáýir) nemese basqa kúnderge (9 mamyr –Uly Otan soǵysyndaǵy Jeńis kúnine) oraı áleýmettik kómek kórsetedi.
2021 jyly jergilikti bıýdjet qarajaty esebinen 6 055 Chernobyl ardagerine 5 AEK-ten (14 585 teńge) 70 AEK-ke deıin (204 190 teńge) 540,7 mln teńge somasynda áleýmettik kómek kórsetý kózdelgen. Áleýmettik kómektiń mólsheri qazyna múmkindigine qaraı jergilikti ókiletti organdardyń (máslıhattardyń) sheshimi boıynsha árbir óńirde jeke belgilenedi.
Máselen, kelesi óńirlerde, Chernobyl ardagerleri birjolǵy kómek alady:
– 2021 jyldyń 26 sáýirine qaraı - Aqmola, Almaty, Atyraý, Shyǵys Qazaqstan, Jambyl, Batys Qazaqstan, Qaraǵandy, Qyzylorda, Pavlodar (ishinara), Soltústik Qazaqstan, Túrkistan oblystarynda jáne Shymkent, Nur-Sultan qalalarynda;
– 2021 jylǵy 9 mamyrǵa - Aqtóbe, Mańǵystaý jáne Pavlodar oblystarynda jáne Almaty qalasynda.
Qostanaı oblysynda Chernobyl ardagerlerine (74 adam) aı saıyn 3 AEK (2021 jyly - 8751teńge) mólsherinde kómek kórsetiledi.