Bir mandattyq okrýgter boıynsha saılaý eldegi saıası mádenıetti arttyrýdyń mańyzdy faktory – QR OSK
QR Ortalyq saılaý komıssııasynyń habarlaýynsha, otyrysqa saıası partııalardyń, Syrtqy ister mınıstrliginiń ókilderi, BKB rejıminde – oblystardyń, Astana, Almaty jáne Shymkent qalalarynyń aýmaqtyq saılaý komıssııalary, sondaı-aq buqaralyq aqparat quraldarynyń ókilderi qatysty.
Otyrys respýblıkalyq «Habar», «Habar 24», «Atameken business» telearnalarynyń tikeleı efırinde, sondaı-aq sýrdoaýdarmamen tikeleı translıatsııany qamtamasyz etip ótken.
Otyrysta mynadaı máseleler qaraldy:
1. «Qazaqstan Respýblıkasy máslıhattarynyń depýtattaryn saılaýdy taǵaıyndaý týraly»;
2. «Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisi men máslıhattarynyń depýtattaryn saılaýdy daıyndaý jáne ótkizý jónindegi negizgi is-sharalardyń kúntizbelik josparlaryn bekitý týraly»;
3. «Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisi men máslıhattarynyń depýtattaryn saılaý jónindegi saılaý qujattarynyń nysandaryn bekitý týraly»;
4. «Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisi men máslıhattarynyń depýtattaryn kezekten tys saılaýda shet elder, halyqaralyq uıymdar baıqaýshylary, sheteldik buqaralyq aqparat quraldary ókilderi qyzmetiniń keıbir máseleleri týraly».
Qazaqstan Respýblıkasynyń Ortalyq saılaý komıssııasynyń Tóraǵasy Nurlan Ábdirov otyrysty ashyp, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń Jarlyqtaryna sáıkes el Prezıdenti Qazaqstan halqyna 2022 jyldyń qyrkúıeginde arnaǵan Joldaýynda belgilegen saılaý naýqandarynyń kestesine sáıkes Parlament Májilisi men barlyq deńgeıdegi máslıhat depýtattaryn saılaý naýqany bastalǵanyn habarlady.
«2022 jylǵy qarashada Prezıdent saılaýyn dáıekti ótkizý, barlyq deńgeıdegi ókildi organdarǵa depýtattardy saılaý 2022 jylǵy maýsymda ótken referendýmda azamattardyń kópshiligi qoldaǵan el Konstıtýtsııasyn jańartý jónindegi respýblıkalyq referendým qorytyndylaryn is júzinde iske asyrýdyń jalǵasy bolyp tabylady. Búkil saılaýdy ótkizý bizdiń saıası júıemizdi túbegeıli qaıta jańǵyrtý qajettiligine baılanysty jáne konstıtýtsııalyq reformanyń logıkasyna tolyq sáıkes keledi.
Qazirdiń ózinde osy túzetýlerdiń kópshiligi qoldanysqa engizilgen.
Máselen, Respýblıka Parlamenti Májilisi men máslıhattarynyń depýtattaryn saılaý, sondaı-aq aralas saılaý júıesine kóshý jónindegi normalar 2023 jylǵy 1 qańtardan bastap qoldanysqa engizildi.
Aralas saılaý júıesi aıasynda barlyq deńgeıdegi ókildi organdarǵa bir mandattyq okrýgter boıynsha saılaý eldegi saıası mádenıetti arttyrýdyń mańyzdy faktoryna jáne jergilikti jerlerde azamattardyń múddelerin tikeleı bildirýdiń pármendi quralyna aınalady.
Parlament Májilisi men máslıhat depýtattaryn saılaýdy uıymdastyrý men ótkizý jónindegi saılaý zańnamasynyń jańa normalary Ortalyq saılaý komıssııasynyń erteńge josparlanǵan ekinshi otyrysy barysynda tolyq qaralatyn bolady.
Osylaısha, Parlament Májilisi men máslıhattarynyń depýtattaryn kezekten tys saılaý jónindegi saılaý naýqany jańa saılaý erejeleri men normalary boıynsha ótetin bolady».
«Qazaqstan Respýblıkasy máslıhattarynyń depýtattaryn saılaýdy taǵaıyndaý týraly» birinshi másele boıynsha Ortalyq saılaý komıssııasynyń múshesi Sabıla Mustafına baıandama jasaıdy.
Onyń aıtýynsha, «Barlyq deńgeıdegi máslıhattardyń ókilettikterin merziminen buryn toqtatý týraly» Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń 2023 jylǵy 19 qańtardaǵy № 105 Jarlyǵyna sáıkes Qazaqstan Respýblıkasynyń Ortalyq saılaý komıssııasyna barlyq deńgeıdegi máslıhattar depýtattarynyń kezekten tys saılaýyn taǵaıyndaý, onyń daıyndyǵy men ótkizilýin uıymdastyrý jónindegi sharalardy qabyldaý tapsyryldy.
«Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy saılaý týraly» Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýtsııalyq zańynyń 101-babynyń 3-tarmaǵyna sáıkes ókilettigi merziminen buryn toqtatylǵan máslıhattar depýtattarynyń kezekten tys saılaýyn Ortalyq saılaý komıssııasy máslıhat ókilettigin merziminen buryn toqtatý týraly Prezıdent Jarlyǵynyń negizinde taǵaıyndaıdy jáne ol máslıhattar ókilettigi merziminen buryn toqtatylǵan kúnnen bastap eki aıdan keshiktirilmeı ótkizilýge tıis.
Osyǵan oraı máslıhat depýtattarynyń kezekten tys saılaýyn 2023 jylǵy 19 naýryzǵa taǵaıyndaý usynyldy. Nátıjesinde Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtattaryn saılaýdy ótkizýdiń dál osyndaı merzimderin ornatý arqyly kandıdattardy usyný, tirkeý, úgit-nasıhat sekildi saılaý naýqanyn ótkizýdiń keıbir kezeńderin birdeılendirýge jáne bıýdjet shyǵyndaryn aıtarlyqtaı únemdeýge múmkindik berdi. Osy másele boıynsha OSK tıisti qaýly qabyldady.
Otyrystyń «Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisi men máslıhattarynyń depýtattaryn saılaý jónindegi saılaý qujattarynyń nysandaryn bekitý týraly» úshinshi máselesi boıynsha Ortalyq saılaý komıssııasy apparatynyń saılaý protsesin uıymdastyrý bóliminiń meńgerýshisi Sáýle Qozybaeva baıandama jasady.
Ol habarlaǵandaı, «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy saılaý týraly» Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýtsııalyq zańynyń 12-babynyń 6) tarmaqshasyna sáıkes Ortalyq saılaý komıssııasy Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtattaryn saılaý jáne máslıhat depýtattaryn saılaý jónindegi saılaý qujattarynyń nysandaryn belgileıdi.
Ortalyq saılaý komıssııasynyń apparaty eki saılaý naýqany boıynsha 53 saılaý qujatynyń nysanyn ázirledi: Qazaqstan Respýblıkasy Parlamentiniń Májilisine jáne máslıhattaryna.
Onyń ishinde, saıası partııalar boıynsha saılanatyn Májilis depýtattaryn saılaýǵa tikeleı 12 nysan, bir mandattyq aýmaqtyq okrýgter boıynsha saılanatyn Májilis depýtattaryn saılaý boıynsha – 11 nysan.
Qazaqstan Respýblıkasy máslıhattarynyń depýtattaryn saılaý jóninde – saılaý qujattarynyń 21 nysany.
Saılaý qujattarynyń 9 nysany bir mezgilde eki naýqanǵa da qatysty – Parlament Májilisiniń jáne máslıhat depýtattarynyń saılaýy boıynsha.
Usynylyp otyrǵan saılaý qujattarynyń nysandary «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy saılaý týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýtsııalyq zańyna sáıkes naýqannyń naqty kezeńderinde saılaý komıssııalarynyń saılaý rásimderin resimdeýge arnalǵan.
«Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy saılaý týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýtsııalyq zańyna engizilgen ózgeristerdi eskere otyryp, birqatar nysandar alǵashqy ret bekitiledi. Eń aldymen, bul saıası partııalardyń, qoǵamdyq birlestikterdiń, sondaı-aq olardyń qurylymdyq bólimsheleriniń (fılıaldar men ókildikterdiń) birmandattyq aýmaqtyq saılaý okrýgteri boıynsha kandıdattardy, sondaı-aq azamattardyń ózin-ózi usyný arqyly usynýymen baılanysty.
Sondaı-aq bul konstıtýtsııalyq zańdaǵy partııalyq tizimde áıelder, jastar, múgedektigi bar adamdar sekildi úsh sanatynyń mindetti bolýy týraly jańa normamen baılanysty, jalpy alǵanda, ol tizimge engizilgen barlyq adamdardyń jalpy sanynan keminde otyz paıyz quraýǵa tıis.
Otyrystyń «Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisi men máslıhattarynyń depýtattaryn kezekten tys saılaýda shet elder, halyqaralyq uıymdar baıqaýshylary, sheteldik buqaralyq aqparat quraldary ókilderi qyzmetiniń keıbir máseleleri týraly» sońǵy máselesi boıynsha baıandamamen Ortalyq saılaý komıssııasynyń hatshysy Muhtar Erman shyqty.
Óz sózinde M. Erman Qazaqstan Respýblıkasy kóptegen halyqaralyq uıymdardyń qatysýshysy retinde halyqaralyq baıqaý ınstıtýtyn ashý boıynsha óz mindettemelerin únemi oryndaıtynyn baıandady.
Qazaqstanda shet memleketter men halyqaralyq uıymdardyń baıqaýshylary Ortalyq saılaý komıssııasy tóraǵasynyń jáne Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstriniń shaqyrýy boıynsha saılaýdy baıqaýǵa qatysa alady.
Otyrys barysynda saılaý týraly konstıtýtsııalyq zańǵa sáıkes tıisti baıqaý tártibin kózdeıtin Ortalyq saılaý komıssııasynyń qaýlysy qabyldandy.
Shet memleketter men halyqaralyq uıymdardyń baıqaýshylary Syrtqy ister mınıstrliginiń usynýy boıynsha OSK janynda akkredıtteledi.
Sheteldik buqaralyq aqparat quralynyń ókili Syrtqy ister mınıstrligi bergen akkredıtteý týraly kýálik bolǵan kezde ǵana saılaýdy baıqaýdy júzege asyra alady.
Sonymen qatar saılaý týraly Konstıtýtsııalyq zań sheteldik baıqaýshylardy aýdarmashymen súıemeldeý múmkindigin qarastyrady.
Akkredıtteýdi júrgizý daýys berý kúninen bes kún buryn jergilikti ýaqytpen saǵat on segizde aıaqtalady, ıaǵnı, 2023 jyldyń 13 naýryzynda saǵat 18.00-de.
Ortalyq saılaý komıssııasynyń tóraǵasy Nurlan Ábdirov barlyq deńgeıdegi saılaý komıssııalaryna «aýmaqtyq saılaý komıssııalarynyń músheleri endi óz ókilettikterin kásibı turaqty negizde júzege asyrýda. Bul saılaý tájirıbesiniń sapasyna áser etýi kerek» dep erekshe atap ótti.
Saılaýdy uıymdastyrýshylar men qatysýshylarǵa qoıylatyn negizgi talap – zańdylyqty qatań saqtaý.
Ortalyq saılaý komıssııasy aldaǵy saılaýdyń zańdylyǵyn, ashyqtyǵy men ádildigin qatań baqylaýdy júzege asyratyn bolady».
Foto: election.gov.kz
