Bıyl Ertis jaıylmalarynyń 90%-ǵa jýyǵyn sý basýy yqtımal

PAVLODAR. KAZINFORM - Abaı jáne Shyǵys Qazaqstan oblystaryndaǵy sý qoımalarynan sýdy ózenge jberýdiń negizgi kezeńi 30 sáýirde aıaqtalady.

Bıyl Ertis boıyn mol yryzdyq kútip tur. Ózen jaıylmalaryn tirshilik nárine qanyqtyrý úshin qolǵa alynatyn jyl saıynǵy sý jiberý sharalary kestege sáıkes júrgizilip jatyr. 16 sáýirde bastalǵan negizgi kezeńde sekýndyna 3500 tekshe metr sý jiberilip jatyr.

- Kóktemgi sý jiberý jalpy 3 kezeńnen turady. Alǵashqy daıyndyq kezeńi 9-13 sáýirde júrdi. Bul aralyqta mamandar sý qoımalarynyń shlıýzinen sýdy birtindep arttyra beredi. Ózen boıyndaǵy keıbir jerlerde muz keptelisin boldyrmaý ári yqtımal sý basýdyń aldyn alý úshin sý kólemin birtindep kóteretin arnaıy kestege súıenemiz. Odan soń 14-30 sáýir aralyǵy – negizgi kezeń. Munda jiberiletin sý maksımaldy deńgeıge – sekýndyna 3500 tekshe metrge jetkiziledi. Eń joǵary sý jiberý qarqyny (sekýndyna 3500 tekshe metr) 8 kúnge ulasyp, 23 sáýirde aıaqtalýy kerek edi. Biraq Pavlodar oblysynyń ákimdigi bizden bul kezeńdi taǵy 3 kúnge sozýdy ótindi. Soǵan sáıkes, 24 sáýir kúni sý jiberýdiń maksımaldy jyldamdyǵy saqtalyp, 25-26 sáýir kúnderi ol sekýndyna 3300 tekshe metrge túsirildi. ıAǵnı sý jiberýdiń ıadrolyq kezeńi 8 kún emes, 11 kúnge ulasyp otyr. Bul jaıylmalarǵa shyǵatyn sýdyń kólemin eseleı túsetini anyq. Shlıýzderden jiberilgen sý Pavlodar aýmaǵyna shamamen 5-7 kúnde jetetinin eskersek, aldaǵy bir aptada ózen deńgeıi áli de kóterile beredi. Al sý jiberýdiń sońǵy kezeńinde kólem azaıa beredi. Dástúrli tabıǵat qorǵaý sharasy shamamen 1-5 mamyr aralyǵynda aıaqtalady,-dep túsindirdi Sý resýrstary komıtetiniń sý resýrstaryn paıdalaný jáne qorǵaý jónindegi «Ertis» basseındik ınspektsııasy basshysynyń orynbasary Eleýsiz Qambarov.

Sý jiberýge Ertistiń oń búıirindegi asa iri sý qoımasy – Buqtyrma, Úlbi men Oba, Kúrshim jáne basqa da ózender de oń áser etetinin aıtyp ótýimiz kerek. Búıirlik aǵyndar mol bolsa, sýdyń aǵyny da eselenip, Ertis boıynda úlken tolqyndar týýyna sebep bolady. Bıyl bul ózen-sýlar ylǵal mol jınaýyna baılanysty tabıǵat qorǵaý sharasy oıdaǵydaı ótip jatyr.

Jalpy, Ertis ózeniniń Pavlodar óńirindegi jaıylmalarynyń jalpy aýmaǵy 377 myń gektardan asady. Sý ózenniń sol jaǵyndaǵy jaıylmaǵa kóbirek shyǵyp, eni 12 shaqyrymǵa deıin jaıylady. Jaıylmalar Aqqýly, Maı, Pavlodar, Aqtoǵaı, Tereńkól, Jelezın, Ertis aýdandary men Aqsý, Pavlodar qalalarynyń aýmaqtarynda ornalasqan.

- Aldyn ala boljamymyz boıynsha, sý Ertis jaıylmalarynyń 90%-ǵa jýyǵyn basýy yqtımal. Eń az degende 80%-dan asatyn bolady. Ózendegi tepe-teńdikti, ásirese, jaz ben kúzde kemelerdiń navıgatsııalyq kezeńin qoldaý úshin Ertiske sý jiberý aldaǵy ýaqytta az kólemde (sekýndyna 650 tekshe metr) jalǵasa beretinin eskerýimiz kerek. Sý jiberýdiń teris jaǵy da bar, ol – Buqtyrma, Shúlbi, Óskemen GES-terinde elektr energııasyn óndirýdiń ýaqytsha azaıatyndyǵy. Qoımalarda sýdyń deńgeıi túsetindigine baılanysty ýaqytsha tejelister bolady. Biraq bul tutas energııalyq júıege áser etpeıdi,-deıdi Eleýsiz Qambarov.

Eske sala keteıik, 2024 jyly Semeıdegi kópir qurylysyna baılanysty Ertiske aǵyzylyp jatqan sýdyń qarqyny báseńdep qalǵan edi.

Al Pavlodar oblysynyń ákimdigi bıyl Ertis ózenine bosatylatyn sýdyń kólemi 7 mlrd tekshe metden kem bolmaıtynyn habarlaǵan.