Bıe jáne túıe sútiniń emdik qasıetteri: keremet nátıjeler bar
«Bizde D gepatıti boıynsha ótkir problema bar, sebebi D gepatıtine qarsy arnaıy preparat joq. Sonymen qatar, metabolızmmen baılanysty aýrýlarǵa qatysty másele de bar, ıaǵnı aǵzadaǵy metabolızmniń buzylýy. Ol degenimiz - júrek-qan tamyrlary aýrýlary, qant dıabeti, sondaı-aq onkologııalyq aýrýlar. Búginde artyq salmaq, ıaǵnı semizdikten zardap shegetinder kóbeıip barady. Álemdik statıstıkaǵa sáıkes, damyǵan elderde adamdardyń 33%-y artyq salmaqtan zardap shegedi. Kún saıyn meniń qabyldaýymda bolatyn 10 patsıenttiń 3%-y osy patologııamen keledi. Onyń sebebi adamnyń ómir súrý saltynda, ıaǵnı tamaqtanýy, stresstik jaǵdaılar men fızıkalyq belsendiliktiń bolmaýyna baılanysty. Adamdar kúni boıy bir jerde uzaq otyrady, biraq jıi qozǵalystaǵy adamdarmen birdeı mólsherde tamaqtanady. Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń anyqtamasy boıynsha, densaýlyq – aýrýdyń, qandaı da bir aqaýdyń bolmaýy ǵana emes, ol – fızıkalyq, psıhıkalyq, áleýmettik-ekonomıkalyq salamattylyqtyń jıyntyǵy», - dedi gastroenterolog-dáriger Baqytjan Bıimbetov.
Bıe súti – barlyq aýrýdyń emine kómekshi ónim
Mamannyń aıtýynsha, aldyn alý sharalary men deni saý ult qalyptastyrýǵa kóbirek kóńil bólýimiz kerek.
«Bul turǵyda bıe sútiniń, qymyz ben shubattyń emdik-dıetalyq qasıetterin erekshe atap ótken jón. Biz steatogepatıt (maıly degeneratsııa aıasynda baýyrdyń qabyný protsesi) kezinde bıe sútiniń emdik-dıetalyq qasıetterin zertteý boıynsha aýqymdy jumys jasadyq. Keremet nátıjelerge qol jetkizdik. Tipti, biz qol jetkizgen nátıje osy dertti emdeý hattamasyna engizilgen dári-dármekterden de asyp tústi. Sonymen birge, baýyrdyń kórsetkishteri ǵana emes, odan bólek holesterın, trıglıtserıdter deńgeıi de tómendedi, basqa da oń nátıjeler kórinis tapty. Patsıenttiń fızıkalyq belsendiligi, ónimdilik kúshi jaqsaryp, uıqysy ońaldy. Saýmal, qymyz – bizdiń ulttyq sýsyndarymyz. Olardy tanymal etip, osy ónimdermen jumys isteýimiz kerek. Men ony barlyq aýrýdyń emine kómekshi ónim dep sanaımyn. Eger osy negizde arnaıy terapııa uıymdastyrylsa, onda biz 1,5-2 ese artyq nátıjege qol jetkizemiz», - deıdi ol.
Túıe sútin eki aı ishken balada aýtızmniń barlyq belgisi joıylǵan
Dárigerler bıe sútiniń ártúrli aýrýlardyń aldyn alý men emdeýdegi tıimdiligin dáleldep jatyr. Taıaýda qazaqstandyq ǵalymdardyń Tatarstannyń Qazan ýnıversıtetimen birlesip, onkologııalyq aýrýlardy emdeýde bıe sútin qoldanýǵa ınnovatsııalyq patent alǵany belgili boldy.
«Meniń onkologııa salasynda dıssertatsııa qorǵaýshy shákirtim sút bezi qaterli isiginiń hımıoterapııasynda pasterlengen qurǵaq bıe sútin qoldaný boıynsha zertteý júrgizip jatyr. Bul terapııa agressıvti jáne kóptegen janama áserlerdi týdyrady. Atap aıtqanda, ómir sapasy tómendeıdi, tózimsizdik, anemııa, leıkotsıtter men trombotsıtterdiń tómendeýi, júrek aıný, qusý, yńǵaısyzdyq pen álsizdik paıda bolady. Biz ǵylymı zertteý júrgizip, bir topqa bıe sútimen hımıoterapııa taǵaıyndap, ekinshi top ádettegi tásilmen emshara aldy. Sosyn onyń qorytyndysyn salystyrdyq. Bıe sútimen emdelgen patsıentter toby jaqsy nátıje berdi», - deıdi maman.
Aıtýynsha, hımıoterapııa kezinde bıe súti berilgen patsıentterdiń ómir súrý sapasy jaqsaryp, anemııa túrindegi janama áserler boıynsha zerthanalyq kórsetkishter oıdaǵydaı shyqqan, al keıbir patsıentte anemııa múldem bolmady.
«Emdeý tıimdiliginiń nátıjesi boıynsha jumys jalǵasyp, statıstıkalyq óńdeý júrip jatyr. Ázirge hımıoterapııanyń tıimdiligi qaı topta jaqsy, qaı top úshin nashar ekenin aıta almaımyz. Degenmen, hımıoterapııada bıe sútin qoldaný jaqsy nátıje berdi. Untaq túrindegi súttiń bul túri dozalaýǵa óte yńǵaıly. Biz bul nátıjeni Tatarstan ǵalymdarymen birge Qazaqstanda ǵana emes, odan tys jerlerde de biletindeı etip patenttedik», - dep atap ótti Baqytjan Bıimbetov.
Sondaı-aq, professor pasterlengen bıe sútin balalarǵa, reanımatsııalyq naýqastarǵa, júkti áıelder men qarttarǵa berýge bolatynyn aıtty. Aıtýynsha, túıe sútin eki aı boıy ishken balada aýtızmniń barlyq belgileri joıylǵan.
«Bir kezderi Nobel syılyǵynyń laýreaty, akademık Ilıa Mechnıkov bıe sútin uzaq ómir súrý ónimi dep atady. Bul ishek mıkroflorasyn jaqsartady osylaısha ımmýnıtetti arttyrady. Ári qaraı ımmýnıtet emdeý-profılaktıkalyq baǵytta derbes jumys isteıdi. Bıe sútiniń paıdaly qasıetteri týraly kóp aıtýǵa bolady. Biz bıe súti men qymyz ishetin jáne 90 jasqa deıin nemese odan da kóp ómir súretin adamdardy jıi baqylaımyz. Bul shynymen kómektesedi.
Jaqynda máskeýlik áriptesterimizden óte qyzyq aqparat aldyq. Tájirıbe jaǵdaıynda eki aı boıy túıe sútin qabyldaǵan bala aýtızmniń barlyq belgilerinen qutylǵan. Bul – keremet nátıje. Oǵan deıin bala barlyq jaǵynan tekserilip, qazirgi ýaqytta álemde bar eń zamanaýı emdeý ádistermen emdelgen. Eshqandaı em oń nátıje bermegen. Sodan keıin dárigerlerdiń biri túıe sútin ishýdi usynǵan. Balaǵa qazaqstandyq pasterlengen untaq túıe sútin bergen, eki aıdan keıin ómirinde alǵash ret «mama, maǵan sút ber» depti», - dedi professor.
Saýmal quramy jaǵynan ana sútine para-par
Baqytjan Bıimbetov biraz jyldar boıy ulttyq sýsyndardyń qasıetterin zerttep, nátıjege qol jetkizip júr.
«Baýyr tsırrozynan aıyqqan naýqastar bar, tań qalatyn jaıt. Az ýaqyt ishinde barlyq kórsetkishter jaqsaryp, baýyr jumsaq bolady ári ót pen búırektegi tastar erıdi. Osy sekildi nátıjeler óte kóp. Túıe súti qant dıabetine jaqsy kómektesip, ondaǵy qantty qalypqa keltiredi. Kóp adam bul týraly bile bermeıdi. Túıe súti – juqpaly jáne ártúrli onkologııalyq aýrýlar, aýyr operatsııadan keıin jáne sharshaǵan kezde aǵzany qalpyna keltirýdiń tamasha quraly», - deıdi endokrınolog dáriger.
Sonymen qatar, professor jylqy maıynyń paıdasyna toqtalyp ótti.
«Jylqy maıy – dıetalyq ónim. Ol shoshqa men qoı maıyna qaraǵanda ońaı qorytylady. Jylqy eti – dıetalyq etke jatady. Asqazan-ishek joldarynyń aýrýlary, baýyr aýrýlary kezinde men jylqy ónimderin tutynýdy usynamyn, jylqy maıyn qabyldaýǵa da bolady.
Úı jaǵdaıynda eksperıment jasap kórińiz, qoı men jylqy maıyn kúnniń kózine qoıyńyz: jylqy maıy tez erıdi, al qoı maıy erimeıdi. Adam ishine barǵanda da solaı.
Bala týǵan kezde ol tek ana sútimen qorektenedi. Ana sútiniń quramynda aǵzanyń ósýine qajetti barlyq aqýyzdar, maılar, kómirsýlar, sonymen qatar dárýmender men mıneraldar bar. Bıe súti hımııalyq quramy jaǵynan ana sútine óte uqsas.
Qazaqtar kókónister men jemister týraly buryn bilmegen, tıisinshe olardy tutynbaǵan. Olar bıe sútin, qymyz, saýmal iship, et jegen, atqa mingen. Sonymen qatar, bıe súti terini jaqsartady, aǵartady, balanyń ósýine qajet nárseniń bárin beredi, ómir súrý uzaqtyǵyn arttyrady.
Kezinde Ibn Sına búırekte tasy bar ýázirdi bıe sútimen jazǵan. Terapııanyń negizin qalaýshy Sergeı Botkın bıe sútin ókpe týberkýlezin emdeýdegi eń jaqsy ónim dep atady», - deıdi B. Bıimbetov.
Pandemııa órship turǵan kezde ulttyq sýsyndardyń paıdasy týraly medıtsına ǵylymdarynyń doktory, professor Erbolat Dálenov te aıtqan edi.
«Saýmal quramyndaǵy qyshqyl men aqýyz, albýmınder men amınqyshqyldary antıdenelerdiń paıda bolýyna yqpal etedi», - degen ol.
Aıtýynsha, antıdeneler vırýsqa qarsy áreket etedi, olardyń áserin álsiretedi. Tıisinshe, aýrýdyń aldyn alý úshin saýmal, qymyz jáne shubat ishý kerek.
«Pandemııa kezinde adamdardyń jańa saýylǵan bıe sútin ishý úshin tańǵy saǵat 3-ten bastap 9-ǵa deıin uzynsonar kezekte turǵanyn kórdim. Olar saýmal satatyn úılerdiń janynda, kólikterde túnedi. Kezeksiz eshkimdi jibermeı, bir staqan saýmal úshin kúresýge daıyn boldy. Al, fermerler qymyz daıyndap úlgermeı jatty jáne sút jetkiliksiz boldy. Bul degenimiz – halyqtyń saýmal paıdasyn biletindigi. Ulttyq ónimderimizdiń Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń dıagnostıka jáne emdeý hattamalaryna emdik-dıetalyq, profılaktıkalyq jáne ońaltý ónimi retinde engenin qalaımyz. Bul qaı jaǵynan alyp qarasańyz da paıdaly. Patsıentter tez qalpyna kelip, aýrýlardyń asqynýy jáne agressıvti janama áserleri azaıady, al memleket qymbat aýrýlardy emdeýge aqsha únemdeıdi. Bizdiń maqsat – adamdardyń uzaq ómir súrýi, az aýyrǵany jáne eńbekke qabiletti bolýy», - dep tolyqtyrdy professor B. Bıimbetov.
