Belgili qazaq fılosofy Jabaıhan Ábdildın ómirden ozdy
ASTANA. KAZINFORM — 93 jasqa qaraǵan shaǵynda áıgili ǵalym, fılosofııa ǵylymynyń doktory, professor, Memleket qaıratkeri Jabaıhan Ábdildın dúnıeden ótti.
«Qaraly habar: Jabaıhan Múbarakuly Ábdildın dúnıeden ozdy. Túnde qyzy habarlasyp aıtty. Ystanbulǵa emge aparǵan eken otbasy. Beısenbi kúni Ystanbuldan tańǵy reıspen ylyp keledi. Janazasy 5 jeltoqsan, juma kúni Astana qalasynyń Bas meshitinde», — dep áleýmettik jelige Májilis depýtaty Murat Ábenov jazdy.
Jabaıhan Ábdildın 16.02.1933 jyly Pavlodar oblysy Maı aýdany Maıtúbek aýylynda dúnıege kelshen. Áıgili ǵalym, fılosofııa ǵylymynyń doktory (1968), professor (1970), Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ǵylym akademııasynyń akademıgi jáne vıtse-prezıdenti, Qazaqstandaǵy dıalektıkalyq logıka mektebiniń negizin salýshy.
1954 jyly S. M. Kırov atyndaǵy QazMÝ-dyń fılosofııa-ekonomıka fakýltetin bitirgen.
1954-1955 jj. — Qazaq pedagogıkalyq ınstıtýtynyń aspırantýrasy. 1958 jyly — M. V. Lomonosov atyndaǵy MMÝ-dyń fılosofııa fakýltetiniń aspırantýrasy. «Naqty ǵylymnyń gnoseologııalyq róli» atty taqyrybynda fılosofııa ǵylymdarynyń kandıdaty ǵylymı dárejesin alýǵa dıssertatsııa qorǵaǵan. 1968 jyly ǴA KSRO fılosofııa ınstıtýtynda «Teoretıkalyq tanym problemalarynyń bastaýy» atty taqyrybynda fılosofııa ǵylymdarynyń doktory ǵylymı dárejesin alýǵa dıssertatsııa qorǵaǵan.
Ábdildınniń ǵylymı eńbekteri negizinen dıalektıkalyq logıkanyń ózekti máselelerin zertteýge arnalǵan. Sonyń ishinde, ásirese, naqty uǵym, bastama máselelerin tereń zertteı otyryp, olardyń fılos. tarıhy turǵysynan negizdelgen dıalekt. anyqtamasyn jasady, logıkalyq jáne gnoseologııalyq fýnktsııalaryna sıpattama berdi, qazirgi ǵylym men praktıkadaǵy logıko-metodologııalyq rólin aıqyndady. Onyń basqarýymen dıalektıkalyq logıkanyń kategorııalaryn, zańdaryn, prıntsıpterin jan-jaqty zertteýge arnalǵan ujymdyq monografııalarlarjaryq kórdi. Osy zertteýlerdiń nátıjesinde «Dıalektıkalyq logıka» atalatyn 4 tomdyq irgeli eńbek dúnıege keldi. Munda dıalektanyń logıkalyq fýnktsııasy anyq dáleldenip, kategorııalarynyń ǵylymı júıesi jasaldy, ári olar qazirgi jaratylystaný ǵylymdarynyń metodologııalyq máselelerimen ushtastyryldy. Ábdildınniń ǵylymı basshylyǵymen 10 ǵylym doktory, 40-qa tarta ǵylym kandıdaty daıyndaldy.
Qoǵamdyq ǵylymdar salasy boıynsha Sh. Ýálıhanov atyndaǵy syılyqtyń (1974) ıegeri. Ábdildın belgili qoǵam jáne memleket qaıratkeri. Qazaqstan Memlekettik syılyǵynyń (1984), QR Prezıdentiniń Beıbitshilik jáne rýhanı tatýlyq syılyǵynyń (1994), Eńbek Qyzyl Tý, «Qurmet belgisi» ordenderimen marapattalǵan. 2008 jyly «BUU-nyń prıntsıpterine adaldyǵy jáne sońǵy 15 jylda Qazaqstanda BUU-nyń jumysyna ólsheýsiz úles qosqany úshin» marapattalǵan, Halyqaralyq «Ómir aǵashy» syılyǵyn «Shyǵarmashylyq uzaq jasaýshy» atalymy boıynsha ıelengen (2010 j.). «Barys» ІІ dárejesimen (2000 j.), TMD Parlamentaralyq assambleıasynyń «Dostyq» medaldarymen, 2022 jyly «Barys» III dárejesimen marapattalǵan.