Baılyq salyǵynyń engizilýi áleýmettik osal toptyń jaǵdaıyn jaqsartady - Maqsat Halyq

NUR-SULTAN. QazAqparat - Búgin memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev «Ádiletti memleket. Birtutas ult. Berekeli qoǵam» atty Qazaqstan halqyna kezekti Joldaýyn jasady. Joldaýdyń basym bóligi elimizdiń áleýmettik-ekonomıkalyq damýyna, ıaǵnı áleýmettik kómek kórsetý, mektep, aýrýhana salý, memlekettiń qarjysyn tıimdi paıdalaný, bala kapıtalyn jetildirý sekildi ózekti máselelerge arnaldy. Dese de, bul bastamalar kópshilik tarapynan qoldaý tapqanymen, keıbir azamattar arasynda túrlishe talqylanyp jatyr. Sondyqtan da halyqqa túsinikti bolý úshin Joldaýda aıtylǵan Memleket basshysynyń málimdemelerine qatysty ekonomıst Maqsat Halyqtyń pikirin bilgen edik.

Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev óz Joldaýyn ekonomıkamyzdaǵy qordalanǵan máselelerden bastady. Sonyń ishinde eńbek ónimdiliginiń tómendigi, shıkizatqa táýeldilik, ınnovatsııanyń jetkiliksizdigin basa aıtyp ótti. Sondaı-aq ol naryqtaǵy baǵa suranys pen usynystyń nátıjesinde rettelý kerek degen máselege basa nazar aýdardy. Sonymen birge el Prezıdenti fıskaldy retteý isin qaıta jańǵyrtý úshin 2023 jyly jańa Salyq kodeksi ázirlenetinin aıtyp ótti. Osy salyq reformasy aıasynda «sán-saltanatqa salyq» salýdy málimdedi. Bul salyq asa qymbat jyljymaıtyn múlik jáne avtokólik satyp alǵan kezde ǵana salynatyn bolady.

Ekonomıst Maqsat Halyqtyń paıymynsha, jańa salyq túri elimizdegi áleýmettik-ekonomıkalyq jaǵdaıy tómen, ıaǵnı kedeı toptyń jaı-kúıin sál de bolsa jaqsartýǵa septigin tıgizbek.

«Prezıdent qymbatshylyqpen kúres, tarıfterdi monopolııalyq kompanııalar úshin bekitý qajettigi jóninde naqty usynystaryn aıtyp ótti. Budan bylaı «Baılyq salyǵy» engiziletin boldy. Meniń oıymsha, bul - eń durys sheshimderdiń biri. Sebebi memleket zańdy túrde Rýbın Gýdtyń qyzmetin atqaratyn bolady. Baı azamattarǵa kóp salyq salyp, ol qarajatty áleýmettik osal toptyń ál-aýqatyn jaqsartýǵa jumyldyrady» , - dedi Maqsat Halyq.

Budan bólek, Prezıdent Joldaýda memlekettik bıýdjetti retteýdiń jańa saıasatyn qabyldaý qajettigine toqtalyp ótti. Osynyń aıasynda Balalar jylyna oraı «Ulttyq qor – balalarǵa» atty jańa baǵdarlamany júzege asyrýdy usyndy. Bul baǵdarlama arqyly Ulttyq qordyń jyl saıynǵy ınvestıtsııalyq tabysynyń 50 paıyzy balalardyń arnaýly jınaqtaýshy esepshotyna aýdarylatyn bolady.

«Ulttyq qordyń jyl saıynǵy ınvestıtsııalyq tabysynyń 50 paıyzyn balalardyń arnaýly jınaqtaýshy esepshotyna aýdarýdy usynamyn. Qarjy ár bala 18 jasqa tolǵanǵa deıin aýdarylyp turady, ony merziminen buryn esepshottan shyǵaryp alýǵa bolmaıdy. Jınaqtalǵan qarjy balalar kámelet jasyna tolǵannan keıin olardyń baspana nemese bilim alýyna jumsalady. Bul qarajat óskeleń urpaqtyń úlken ómirge qadam basýyna múmkindik beredi. Qor, shyn máninde, ulttyq mártebege ıe bolyp, halqymyzdyń ıgiligine qyzmet etedi. Bastamany muqııat ázirleý qajettigin eskere otyryp, jobany 2024 jylǵy 1 qańtardan bastap iske qosýdy tapsyramyn» , - dedi Memleket basshysy.

Qarjy mamany Maqsat Halyqtyń pikirinshe, bul – óte jaqsy bastama. Ulttyq qordyń negizgi mıssııasy keleshek urpaqqa ınvestıtsııa quıý bolmaq.

«Ulttyq qordyń ınvestıtsııalyq tabysynyń 50%-yn árbir balaǵa shot ashyp, sol shotqa aýdaryp otyrý mehanızmi aldaǵy ýaqytta taǵy da aıtyla jatar. Óz esebime toqtalatyn bolsam, qazirgi ýaqytta qorymyzda 52,5 mıllıard dollar bar. Shyndap qaraıtyn bolsaq, búgingi tańda onyń ınvestıtsııalyq tabysy syn kótermeıdi. Degenmen jylyna kem degede 10%-dyq tabysqa qol jetkizýge bolady. Sol jolda jumys istelý kerek dep esepteımin. Al endi 52,5 mıllıard dollardyń 10%-y shamamen 5 mıllıard dollardan asyp jyǵylatyn qarajat. Eger 5 mıllıard dollardyń 50%-y balalarǵa úlestirilip beriletin bolsa, onda 6 mıllıon 100 myń balaǵa bólýge týra keledi. Sonda shamamen jylyna ár balaǵa 400 dollardan aýdarylady. Bul teńgege shaqqanda shamamen 200 myń teńgege jýyq qarajat. Meniń oıymsha, bul jaqsy ınvestıtsııalyq bastama» , - dedi Maqsat Halyq.

Ekonomıstiń pikirinshe, bolashaqta ulttyq qordyń ınvestıtsııalyq kirisi artyp, sol jolda bilikti mamandar jumys isteıtin bolsa, onda urpaq bolashaǵyna qajet bolatyn alǵashqy qarajatqa qadam bastyq degen sóz. Bul - negizinen ulttyq qordyń halyqtyń ál-aýqatyn arttyrýǵa baǵyttalǵan eń durys qadamdardyń biri. «Aldaǵy ýaqytta ulttyq qordyń ınvestıtsııalyq tabysy ulǵaısa, onda 18 jylda balalar bolashaqta álemdik JOO-da oqımyn dese de, densaýlyǵyn jaqsartamyn dese de, tipti baspana alýyna belgili bir qarajatty jınaqtap úlgeretin bolady» , - dedi ekonomıst.