Baıqońyrdy salǵan qurylysshylar qaıda turǵan
QYZYLORDA. KAZINFORM — Bıyl — Baıqońyr ǵarysh aılaǵyn salý týraly sheshimniń qabyldanǵanyna 70 jyl.
12 sáýir — Halyqaralyq avıatsııa jáne ǵaryshkerler kúni qarsańynda Kazinform agenttiginiń tilshisi álemdegi eń alǵashqy ári eń iri ǵarysh aılaǵy jónindegi qyzyq málimetterdi bólisýdi jón kórdi.
KSRO KOKP Ortalyq komıteti men Mınıstrler keńesiniń birlesken qaýlysyna sáıkes alǵashqy otandyq qurlyqaralyq ballıstıkalyq zymyrannyń ushýyn pysyqtaý maqsatynda jańa áskerı polıgon qurylatyn boldy.
«Polıgondy qaıda salamyz?» degen máselede tórt nusqa tańdap alyndy. Olar — Daǵystan, Astrahan oblysy, Marıı El aımaǵy men Qyzylorda oblysy.
Eldi mekenderden alys ornalasýy, ekvator jazyqtyǵyna jaqyndyǵy, zymyran ushyrýdyń qaýipsizdigi, qaıtyp oralatyn ǵaryshtyq obektiler úshin qolaıly aımaqtyń bolýy sekildi krıterıılerge osy tórteýiniń ishinen Qyzylorda oblysy dóp keldi.
1955 jyly 12 qańtar kúni Tóretam eldi mekeninde ishine pesh ornatylǵan eki vagon paıda boldy. Oǵan áskerı qurylysshylar toby jaıǵasty. «Baıqońyr» ǵarysh aılaǵynyń qurylysyna daıyndyq, mine, osylaı bastalǵan edi.
Reseıge eńbegi sińgen qurylysshy, aty ańyzǵa aınalǵan Gagarın atyndaǵy start alańynyń proraby, otstavkidegi polkovnık Sergeı Alekseenko «Rossııskaıa gazeta» basylymyna bergen suhbatynda bul qupııa obekt bolǵanyn keltirgen.
— Bári qorǵanys mınıstrligi óziniń shekarasyn qorǵaý úshin, soǵys bolǵan jaǵdaıda AQSh-qa jaýap retinde ıadrolyq soqqy jasaý úshin zymyran bazasyn salyp jatyr dep oılady. Ony «Stadıon» degen ataýmen búrkemeledi. Alǵashqy qurylysshylar Tóretamǵa 1955 jyly qańtarda kelip ornalasty. Jumys tek qyrkúıekke qaraı kotlovan qazýdan bastaldy. Alǵashqyda tehnıka tapshy boldy, nebary bes skreper, eki býldozer, sonsha ekskavator, bes samosval ǵana boldy, — dep eske alady Sergeı Alekseenko.
Qurylystyń asa qupııa bolǵany sonsha, jumysshylar stadıon, al áskerı ofıtserler shekarany qorǵaý úshin áskerı baza salyp jatqanyna senimdi bolǵan.
Munyń polıgon ekenin eshkim bilmes úshin aınalasyna sarbazdardy jınap, jumysqa salǵan.
— 1956 jyly qala úlken qarqynmen, álemdik raketa qondyrǵylary ornalasqan qalashyqtarǵa qaraǵanda buryn-sońdy bolmaǵan shapshańdyqpen damydy. Úıler daıyn bolǵansha ofıtserler otbasy Tóretamdaǵy jerkepelerde, vagondar men jergilikti turǵyndardyń úıinde ómir súrdi, — delingen Qyzylorda oblystyq memlekettik arhıvi qoǵamdyq-saıası tarıhy fılıalynyń dereginde.
1955 jyly 2 maýsymda KSRO Qarýly kúshteriniń bas shtaby Baıqońyrdy resmı túrde áskerı polıgon dep tanydy.
Oblystyq arhıv qorynyń málimetine súıensek, 1957 jyly 4 qazanda ǵarysh aılaǵynan tuńǵysh ǵarysh zymyrany sátti ushyryldy. Al 1961 jyly 12 sáýir kúni adamzat tarıhynda alǵash ret ıÝrıı Gagarın «Vostok» kemesimen ǵaryshqa saparǵa attandy.
Sodan beri 500-den astam ǵaryshker aspan áleminde saıahattap, ǵylymı zertteý júrgizdi. Olardyń arasynda elimizden Toqtar Áýbákirov, Talǵat Musabaev pen Aıdyn Aıymbetov bar.
Eske salsaq, 2025 jyldyń 2 maýsymynda «Baıqońyr» ǵarysh kesheni ózimen attas qala jáne ǵarysh aılaǵymen birge qurylǵanyna 70 jyl tolý mereıtoıyn atap ótedi. Negizinde ǵarysh aılaǵynyń Qazaqtanda ornalasatyny jónindegi sheshim odan erterek shyqqan edi.
