Baıanaýyldaǵy Jumbaq qyz tasynyń syry áli kúnge deıin beımálim
PAVLODAR. KAZINFORM — Arheologter áli kúnge syryn asha almaı kele jatqan ǵajaıyptyń biri – Baıanaýyldaǵy Jumbaq qyz tasy. Ol óte kóne zaman eskertkishine jatady. Kórgenderdiń aıtýynsha, tús aýa kún sáýlesi tike túskende bir mezet álgi tastan qyz beınesi jarqyrap shyǵa keletin bolǵan eken.
Ǵalymdardyń paıymdaýynsha, balbaltas kóne túrki-qypshaq eskertkishteri qataryna jatady. El ishinde aıtylyp júrgen ańyz áńgimelerge zer salsaq, «Jumbaq qyz tasyndaǵy» beıne táýliktiń bir mezgilinde, ıaǵnı kúndizgi saǵat úshterde kórinedi.
1974 jyly akademık Álkeı Marǵulan bastaǵan ǵalymdar óńirde arheologııalyq qazba jumystaryn júrgizip, kóne túrki zamanynan da burynǵy dáýirdiń qonys oryndaryn ashqan. Tabylǵan jádigerlerdi arheolog-ǵalymdar Almatyǵa alyp ketken. Keıbireýi respýblıkalyq mýzeılerde tur.
Baıanaýyldyq ólketanýshy Ramazan Nurǵalıevtiń aıtýynsha, Álkeı Marǵulan bastaǵan arheologııalyq ekspedıtsııa «Jumbaq qyz» mańaıynan kóptegen tarıhı oljany izdep tapqan. Bul jerde óte kóne zamanǵa tıesili saq, ǵun molalary kezdesedi.
«Ol kezde shybyqty at qyp minip, shapqylap júrgen alańsyz shaǵymyz ǵoı. Arheologterdiń áreketin syrttaı baqylap turatynbyz, qyzyq kórinetin. Birde ǵalymdar álgi jerden qyz balanyń qymbat tastardan jasalǵan áshekeılerin tapty. Eski ertoqym qaldyqtaryn, kúmis úzeńgi, úsh qyrly jebe ushtaryn da kórdik. Úlkenderdiń aıtýynsha, arheologter sol jerdegi qyz tasyn kóterip, Almatyǵa alyp ketpekshi bolǵan eken. Alaıda túbi tereń kómilgen ári jýan bolǵan soń balbaltasty shyǵara almapty. Ókinishke qaraı, tas ornynan qozǵalyp ketti de álgi sýret keıinnen kórinbeıtin boldy. Bir týysymnyń balasy birde keńshardyń qoıyn aıdap bara jatyp, kúndizgi saǵat úshterde álgi qyz beınesin kórgenin aıtty. Sodan beri qyz sulbasyn kórdim dep aıtqan jan joq», — deıdi Ramazan Nurǵalıev.
Mundaı balbaltastyń biri Baıanaýyl aýdanyndaǵy Qarajar jáne Qaratomar aýyldary mańynda da bar. S. Toraıǵyrov ýnıversıteti Á. Marǵulan atyndaǵy arheologııalyq ǵylymı-zertteý ortalyǵynyń basshysy Vıktor Merts Qarajardaǵy balbaltastyń ornalasqan jeri erekshe ekenin, álgi mekende saqtardyń qurbandyq rásimin atqarǵan oryndary bolǵanyn jetkizdi.
Ókinishke qaraı, ashyq dalada jatqan mundaı qorymdar men balbaltastar arnaıy qorshalmaǵan.
