Baıanaýylda Jaıaý Musanyń 190 jyldyǵyna arnalǵan merekelik dýman ótti
PAVLODAR. KAZINFORM – Baıanaýylda tórt asyldyń toıy ótti. Moıyldybulaq janyndaǵy jazyq dalada 80-ge jýyq kıiz úı tigildi.
Bıyl qazaq án óneriniń alyby, ánshi, sazger Jaıaý Musa Baıjanulynyń týǵanyna – 190 jyl, jazýshy-satırık Qadyr Taıshyqovqa – 125, jazýshy, soǵys ardageri Qalmuqan Isabaıǵa jáne kınorejısser, qazaq kıno aýdarý óneriniń negizin qalaýshylardyń biri Qýat Ábýseıitovke 100 jyl tolyp otyr. Tórt asyldyń mereıtoıyna alys-jaqynnan qurmetti meımandar men zııaly qaýym, jergilikti jurt saýyn aıtyp keldi.
Óńir basshysy Asaıyn Baıhanov ata-babalarymyzdyń mádenı murasyn kózdiń qarashyǵyndaı saqtaý naǵyz otanshyldyqtyń kórinisi ekenin eske sala kelip, Parlament Senatynyń tóraǵasy Máýlen Áshimbaevtiń quttyqtaý hatyn oqydy.
– Ata-babalarymyz bizge ulttyq biregeıligimizdiń negizi bolǵan eń úlken mádenı baılyqty muraǵa qaldyrdy. Ony bolashaq urpaqqa amanat etý – mindetimiz. Men bul kúnderi batyrlar beınesinen – ór rýhty, tyń qoljazbalardan – tarıh tynysyn, tabıǵat sulýlyǵynan – týǵan jerdiń tylsym syryn, qazaq kúresi men báıgeden, kókpardan – ata dástúrdiń asqaqtyǵyn, aıtystan – el rýhynyń asqan ótkirligin kórdim, - degen Asaıyn Baıhanov jerlesterin aıtýly merekemen quttyqtady.
Merekelik baǵdarlama ulttyq mádenıettiń barlyq qundylyǵyn biriktirdi. Oblystyń mýzeıleri men kitaphanalary uıymdastyrǵan kóshpeli kórmeler jurt nazaryn aýdardy. Ásirese, Qalmuqan Isabaıdyń sonaý Germanııa jerinde soǵystan keıin komendant bolyp júrgende jergilikti halyqtyń yqylasymen syıǵa tartylǵan biregeı jazý mashınasy, qazirgi Sátbaev atyndaǵy kanal qurylysyn bastan-aıaq jaıaý aralaý kezinde ustaǵan qol taıaǵyn kópshilik yqylaspen kórdi. Bul jádigerler búginde Buqar jyraý atyndaǵy ádebıet jáne óner mýzeıinde saqtalyp tur. Jaıaý Musadan qalǵan shapan, Qýat Ábýseıitov pen Qadyr Taıshyqovtan qalǵan shyǵarmashylyq mura úlgileri de kelýshilerge ótken ǵasyrdan syr shertti.
Oblystyq «Shańyraq» halyq shyǵarmashylyǵy ortalyǵynda Jaıaý Musa Baıjanulynyń 190 jyldyǵyna «Úsh júzge atym málim Jaıaý Musa» atty respýblıkalyq dástúrli ánshiler baıqaýy ótip, oǵan Astana, Almaty qalalarynan, Aqmola, Qaraǵandy, Ulytaý, Shyǵys Qazaqstan, Pavlodar oblystarynan óner ıeleri qatysty.
Al «Qazaq aıtysynyń úsh dáýiri» taqyrybynda ótken aıtysqa belgili aqyndar Serik Qusanbaev, Jumken Seıitov, Altyngúl Qasymbekova, Balǵynbek Imashev, Aıbek Qalıev, Bekarys Shoıbekov, Jansaıa Mýsına jáne Aspanbek Shuǵataı qatysty. Mereıtoılyq is-sharalarǵa «MýzArt toby» men ánshi Merýert Túsipbaeva arnaıy kelip, án shyrqady.
At báıgesi men kókpar, býra sandy alyptar óner kórsetken boz kilemdegi kúres te óz jankúıerlerin az jınaǵan joq. Bul kúni aýdan ortalyǵynda mereıtoı ıelerine arnalǵan birneshe rýhanı is-sharaǵa kýá boldyq.
«Rýhy bıik tulǵalar» atty respýblıkalyq ǵylymı-praktıkalyq konferentsııada Jaıaý Musanyń jıenshary Gúlbarshyn Dúrmanova, Qýat Ábýseıitovtiń qyzy Merýert Ábýseıitova, Qalmuqan Isabaıdyń úlken qyzy Baıan Isabaeva, jazýshy, ólketanýshy Saılaý Baıbosyn tulǵalar jaıyndv tyń derekterdi áńgimelep, estelikter aıtty. Al aıtýly aqyn, ardager jýrnalıst Qorǵanbek Amanjol Baıan jerine arnaǵan ásem jyr shashýlaryn tartý etti.
Belgili opera ánshisi, Qazaqstannyń eńbek sińirgen ártisi Shahımardan Ábilov Jaıaý Musanyń «Sursha qyz» ánine álemdik deńgeıde moıyndalǵan mýzyka dep baǵa berdi.
– Ánniń kólemi, qurylymy, dıapazony men sózi – álemdik qubylys. «Qytaıdyń ataqty oıshyly Konfýtsıı: «Belgili bir eldiń kóńil kúıin bilgiń kelse ánin tyńda», - degen eken. Qazaqtyń án ónerinde álemdik deńgeımen talasa alatyn týyndylardyń avtory – Jaıaý Musa.
Máselen, onyń «Aq sısa» áni tunyp turǵan stretto. Klassıkalyq deńgeıden qaraǵanda bul ánniń álemdegi orny bıik. Qazaqtyń mýzykasyn, qazaqtyń tilin, mádenıeti men janyn aıqyn baıqatatyn ánderimizdiń biri. Jaıaý Musa «Sursha qyz» jáne «Aq sısa» ánderimen-aq óz zamanynda bıik deńgeıge kóterilgen, óneri álemdik mýzyka mádenıetine teńdesken tulǵa ekenin baıqaımyz.
Muhtar Áýezovtiń 100 jyldyǵyna oraı Frantsııada ótken kontsertke qatystym. Sonda Abaıdyń «Kózimniń qarasy» jáne osy «Aq sısasyn» oryndaǵanymda Eýropa jurty tánti bolǵan. Bul qazaq óneriniń qudyreti edi. Biz osyndaı ulylarymyzdyń asqaq ónerin ulyqtaý arqyly qazaq rýhanııatyn álemge dáripteımiz, - dedi Shahımardan Ábilov.
Baıanaýylda sondaı-aq bul kúnderi Qadyr Taıshyqovtyń 125 jyldyǵyna oraı satıralyq shyǵarmalar arasynda jáne Q.Isabaıdyń 100 jyldyǵyna oraı prozalyq shyǵarmalar arasynda ótkizilgen oblystyq baıqaýlardyń qorytyndylary jarııalandy.