Baıanaýylda ulttyq park pen jergilikti ákimdik arasynda daý týdy
PAVLODAR. KAZINFORM — Baıanaýyldyń injý-marjanyna aınalǵan «Jasybaı» demalys aımaǵynda jazǵy maýsym aldynda daýly másele týyndap tur. Ulttyq park basshylyǵy kól jaǵalaýyndaǵy jaǵdaıdy rettemek oımen birneshe kásipkerlik nysanyn buzyp, aldyryp tastaǵan.
Al jaǵajaıdy jalǵa alyp otyrǵan Baıanaýyl aýdanynyń ákimdigi bul áreket týrıstik aımaqtaǵy kásipkerler úshin kedergi ekenin aıtady.
Ótken demalys kúnderi Pavlodar oblysy aýmaǵynda kún kúrt ysyp, Jasybaı demalys aımaǵyna jan-jaqtan týrıster aǵyldy. Kólge túsýge áli erte, deıturǵanmen taýly ólkeniń tabıǵatyna suqtanyp, taý-tasynan kúsh-qýat alyp qaıtýdy jón kóretin jurtshylyqty kim toqtata alsyn.
Týrısterdi qabyldap alýǵa asyq demalys úıleriniń birazy bıyl erte bastan qamdanyp jatqany baıqaldy. Alaıda kól jaǵasyna kelgen jurtshylyq Jasybaıdyń jaǵasy júdep turǵanyn birden ańǵarǵany anyq.
Demalys aımaǵyna barýshylar eń áýeli ortalyq jaǵajaıdaǵy qoǵamdyq dárethananyń jumys istemeıtinine narazy. Qashan barsaq ta esikte qulyp turady, qajetimizdi óteıtin jer tappaımyz dep qynjylady.
— Balalarymdy alyp, kól jaǵalap serýendedik. Kishkentaılarym dárethanaǵa barsa, esigi jabyq tur eken. Quryǵanda bireýi istep turǵan shyǵar dep, barlyq dárethananyń esikterin tartyp baıqadyq, kiltteýli tur. Amalsyzdan ózimiz toqtaǵan sonaý jerdegi demalys úıiniń bazasyna barýǵa týra keldi. Mundaı másele bizdiń Jasybaıda ǵana kezdesedi. Kókshetaýdaǵy Býrabaıǵa kún salqyn kezde de baryp kórdik. Kópshilik dárethana boıynsha qıyndyq joq. Baıanaýyl basshylyǵy nysandardyń jumysyn jyl on eki aı boıy toqtatpaýy kerek qoı. Bolmaǵan jaǵdaıda adamdar qajetin kez kelgen jerge ótep kete beredi. Myńdaǵan adam ár butanyń túbine saryp kete berse, kórikti ólkeniń nesi qalady? - dep kúıinedi Ekibastuzdan kelgen otaǵasy Kárken Ashýbaev.
Budan bes-alty jyl buryn da Jasybaı kóliniń jaǵajaıynda qoǵamdyq dárethana degen úlken másele bolatyn. Gıgıenalyq turǵydan eshbir talapqa saı emes. Aqyr sońy kópshiliktiń talap-tilegi bar, kásipkerlerdiń ótinishi qosylyp, kól jaǵalaýynda dárethanalar turǵyzyldy.
Bıýdjet qarajatyna salynǵan sanıtarlyq nysandar jeke kásipkerliktiń senimgerlik basqarýyna berildi. Keıingi jyldary ol jazǵy týrıstik maýsymda úzbeı jumys isteýge kóshkenimen, qysty aıtpaǵanda kóktem men kúzde esigi jabyq turady.
— Jasybaıǵa jyl saıyn kelemiz. Bul jerdiń tabıǵaty asa kórkem, sýy móp-móldir aıdyn kól kóńilimizden shyǵady. Elordadan demalys aımaǵyna deıin sharshamaı jettik. Tek bul jerde bizdi qynjyltatyny, zamanǵa saı ınfraqurylymdar, sáýlettik nysandar, túrli arhıtektýralyq músinder jetispeıdi. Jaǵajaı aınalasynda qarapaıym trotýarlar da az. Bıyl taǵy bir kóńilsiz kóriniske tap boldyq, jaǵajaıǵa jaqyn jerdegi jazǵy dámhanany, balmuzdaq pen sýsyndar satatyn dúńgirshekterdi alyp tastapty. Bul jerde qanshama qart adamdar tynyǵady. Jaǵajaıǵa jaýaptylar kelýshilerge qolaıly jaǵdaı týdyrýdyń ornyna, odan saıyn qıyndata túsýde, — deıdi taǵy bir demalýshy, Astana qalasynyń turǵyny Sáýle Qanaǵatova.
Baıanaýyl aýdany ákiminiń orynbasary Erkin Arystanbekov Baıanaýyl ulttyq parkiniń basshylyǵy kásipkerlerdiń damýyna kedergi keltirip otyr degen pikirde.
— Jasybaı kóliniń jaǵajaıyn aýdan ákimdigi jyl saıyn jalǵa alady. Qyzyq bolǵanda, tabıǵat qorǵaý zańnamasyna súıengen ulttyq park basshylyǵy bıyl jaǵajaı mańyn erekshe retteýge kóshti. Negizi bul jerde birer jyl buryn qoǵamdyq dárethanalar ornatylǵan. Olardyń jumysy týrıstik maýsym ashylǵanda, ıaǵnı maýsym aıynyń orta sheninde bastalatyn. Bıyl kópshiliktiń ótinishin eskerip, dárethanalar mamyr aıynan isteı bastady. Biraq nysandarǵa qyzmet kórsetýshi kásipker olardy adamdar kóbirek jınala bastaǵan ýaqytta, ıaǵnı kúndiz saǵat 11-lerde ashady. Keıbir adamdar múmkin erte ýaqytta barǵanda esigi jabyq turýy múmkin. Al jazǵy ýaqytta ol burynǵy kestege kóshetini anyq. Ulttyq park jaǵajaı mańynan alyp tastaǵan saýda dúńgirshikteri dárethanany ustap otyrǵan kásipkerge tıesili bolatyn. Kásip ıesi qur dárethanamen tabysqa kenelmeıtini anyq, ol álgi nysandar arqyly nápaqasyn aıyryp kelgen. 2017-2018 jyldary ázirlengen jaǵajaı jobasynda bul dúńgirshekter kórsetilgen edi, — deıdi ol.
Ulttyq park demalys aımaǵyna kirgeni úshin ár týrısten ekologııalyq alym alady. Sonyń esebinen kúl-qoqys jınalatyn konteınerler ustalǵan.
Aýdan ákimdigi bıyl bıýdjet qarajatyna qosymsha konteınerler satyp alyp, jaǵajaı mańyna ornalastyrmaq oıda.
Buǵan qosa byltyr jaǵajaı mańynda kúnnen qorǵaıtyn qalqalar, shezlongtar jáne taǵy basqa qural-jabdyqtardyń qurylysyna aýdan bıýdjetinen 17 mln teńge bólingen.
Bıyl jaǵalaýdaǵy jaryq júıesiniń shamdaryn jańartyp shyǵýǵa qazynadan 19 mln teńge qarastyrylyp otyr.
Byltyrǵy maýsymda tek bir ǵana Jasybaı demalys aımaǵyna 164 myńdaı adam kelgen.
— Baıanaýyldaǵy týrıstik maýsym tek maýsym aıynyń ortasyna qaraı bastalatynyn eskergen jón. Sebebi týrısterdiń kóbi sýǵa shomylý úshin keledi. Oǵan deıin kól sýy salqyn. Ádette mamyr aıynda daıyndyq jumystary júrgiziledi. Ulttyq park bizben kelisimshartty uzartsa, onda jaqyn jyldary Sabyndykól jaǵasyndaǵydaı keńaýqymdy abattandyrý jumysy júrgiziledi dep josparlaǵanbyz. Ulttyq park basshylyǵy kedergi keltirmese, ol jerde týrıstik nysandar salýǵa suranyp otyrǵan iri ınvestorlar barshylyq. Biraq aıryqsha qorǵalatyn aýmaq bolǵandyqtan shekteýler bar. Onyń ústine ár kásipkerlik nysanynan bizdiń aýdannyń bıýdjetine az da bolsa salyq túsip turady. Bul — ári-beriden soń óńir turǵyndarynyń ál-aýqatyn arttyrýǵa jumsalatyn qarajat, — dep qosty Erkin Temirbekuly.
Anyqtaǵanymyzdaı, Jasybaı jaǵajaıynda 7 dúńgirshek bolǵan ári onyń barlyǵy memleket qarjysyna salynǵan. Aýdan ákimdiginiń málimetinshe, nysandardyń qurylysyna 12,8 mln teńge qarajat jumsalypty.
Alaıda ulttyq park qyzmetkerleri olardy bıyl tolyǵymen ornynan alyp, demalys aımaǵynan Toraıǵyr aýylyna shyǵar joldyń boıyna tastaı salǵan. Mıllıondaǵan qazyna qarajatyna salynǵan kásipkerlik nysandary osylaısha suraýsyz kúıde kúresinde jatyr.
Atalǵan dúńgirshekterdi, dárethanany kásipkerlik turǵysynan paıdalaný quqyǵyn 2023 jyldyń qyrkúıeginde «Súleımenova» jeke kásipkerligi tenderde utyp alyp, 3 jyl merzimge kelisimshart jasaǵan eken. Alaıda arada bir jyl ótkende bıznesi oılamaǵan jerden toqtap qalatyn túri bar.
— Park ákimshiligi zańsyzdyqqa baryp otyr dep esepteımiz. Biz qaraýymyzǵa alǵan bıznes nysandaryn eshbir eskertpesten buzyp, laqtyryp tastady. Kelisim boıynsha atalǵan 7 dúńgirshekti kásipkerlik maqsatta paıdalanyp, sodan túsken qarajattyń esebinen jaǵajaıdyń tazalyǵyn, dárethanalardyń turaqty qyzmetin qamtamasyz etýimiz kerek edi. Bir ǵana dárethanadan (dárethana aqyly, kisi basyna 100 teńge, múgedek jandarǵa tegin) túsetin azyn-aýlaq aqsha onyń shyǵynyn jaba almaıdy. Byltyrǵy maýsymda 10 adamdy jumysta ustadyq. Olar jaǵajaı mańyn kúndelikti tazartyp, kúl-qoqysty shyǵardy. Tazalyqshylar dárethana ishin qalypqa keltirip otyrdy. Bıyl mundaı múmkindikten aırylǵan soń adam jaldaı almaı qaldyq, jaǵajaı mańyn balalarymmen shyǵyp ózim tazalap jatyrmyn. Osynyń saldarynan dárethana da durys jumys istemeı tur. Kúnara septıkten alynǵan sýdy tógetin arnaıy kólikke ár reısi úshin 40 myń teńge, elektr jaryǵy úshin aı saıyn qyrýar aqsha tóleımiz. Onyń ústine aı saıyn osy nysandardy jalǵa alǵanymyz úshin bıýdjetke 200 myń teńge úzbeı tólep keldik. Tólem qysta da úzilgen joq. Týrısterdiń qarasy ulǵaıyp bara jatqany sebepti bıyl jaǵajaıdaǵy qyzmet kórsetý servısin arttyramyz dep josparlaǵan edik. Ókinishke qaraı, qazir kásibimizdi saqtap qalýdyń ózi máselege aınalyp tur, — dep muńyn shaqty kásip ıesi Aıgúl Súleımenova.
Al Baıanaýyl memlekettik ulttyq tabıǵı parkiniń basshysy Ajdar Júsipov kásipkerlik nysandaryn alyp tastaý tabıǵat qorǵaý zańnamasyna sáıkes júrgizilip jatqanyn aıtady.
Buǵan deıin Jasybaıdaǵy kóptegen demalys úıleriniń aýmaqtary, qurylys nysandary zańsyzdyqpen jumys istep kelgen kórinedi.
— Ondaǵan kafe-pavılondar, dúkender, ózge de kásipkerlik nysandary jerdi zańsyzdyqpen ıelenip alǵan. Olarmen sottasyp, bizdiń paıdamyzǵa oń sheshimder shyǵarylyp jatyr. Alaıda kóbi áli kúnge oryndaryn bosatpaǵan. Sot oryndaýshylarynyń esebinshe, álgindeı alynyp tastalýy tıis nysandarǵa búginde 1,8 mln teńgeniń aıyppuly salynǵan. «Arqandy saıabaq» dep atalatyn orynnyń ózine sot úkimin oryndamaǵany úshin 1,2 mln teńgege aıyppul kesilgen. «Shatyr» dámhanasyna 360 myń teńge aıyppul salynǵan edi, olar jaqynda nysandy alyp úlgerdi. Orman sharýashylyǵy jáne janýarlar dúnıesi komıteti tóraǵasynyń buıryǵyna sáıkes, qazirgi ýaqytta demalys aımaǵyn zańsyz qurylystardan tazartyp jatyrmyz. Sonyń biri — «Súleımenova» JK ıelenip kelgen 7 dúńgirshik bar. Ákimdikpen jasaǵan kelisimshartta dúńgirshek týraly bir aýyz sóz joq. Kásipker dárethanany ustaýǵa, jaǵajaıdy abattandyrýǵa jáne tazartýǵa jaýap berýi tıis. Boldy. Buǵan deıin dárethanaǵa qyzmet kórsetken kásipker dúńgirshiksiz-aq jumys istegen, — deıdi Ajdar Saǵyntaıuly.
Park basshysy buǵan qosa tabıǵat qorǵaý prokýratýrasynyń pármenimen kóptegen zań buzýshylyqtar anyqtalyp, jerdi ózdiginen ıelenip alǵan kásipkerlerden aýmaqtardy alyp qoıýdy talap etkenin jetkizdi.
Soǵan sáıkes, demalys aımaǵynda taǵy 5 dúńgirshik, birneshe dúken, dámhana ornynan alynyp tastalǵan. Qazir birneshe kásipkerlik nysanyn syryp tastaý boıynsha sot isteri jalǵasýda.
— Jasybaı aýmaǵyna qurylys nysandarynan júkteme óte kóbeıip ketken. Olardyń arasynda zańsyz salynǵandaryn alǵyzyp tastaý — bizdiń mindet. Máselen, «Berezka» demalys úıi 0,77 gektardy zańsyz ıelense, «Zolotye peskı» kól aınalasyna óz betimen jaǵajaı salǵan. Olardy alyp tastaý boıynsha sottyń oń sheshimi bar. Bizdiń isimiz durys ekenine sendire alamyn. Ókinishke qaraı, zańdy oryndaý tetikteri bizdiń quzyretimizde qarastyrylmaǵan, tek sot oryndaýshylary arqyly áreket etemiz. Qazir demalys aımaǵynda 54 demalys úıi, 12 dúken-dámhana ornalasqan. Demalys úılerine jalpy sany 2600-deı ǵana adam syıady. Al jańadan demalys úılerin salýǵa jer jaǵdaıy kótermeıdi. Sondyqtan biz Sabyndykól men Toraıǵyr kóliniń aınalasyna ınvestjobalar tartýdy usynyp otyrmyz. Alǵashqy kólde 6 gektar, Toraıǵyrda 40 gektar jer qurylysqa arnalǵan, — deıdi Ajdar Júsipov.
Máseleniń izimen óńirlik dene shynyqtyrý jáne sport basqarmasyna habarlastyq. Basqarma basshysynyń orynbasary Dıas Jákenov atalǵan máselemen shuǵyldanyp jatqanyn jetkizdi.
— Baıanaýyldaǵy demalys aımaǵy oblystaǵy eń tartymdy ári qysy-jazy kisi úzilmeıtin jer ekeni málim. Qazirgi másele bizge jaqsy tanys. Ony sheshý baǵytynda jumys istep jatyrmyz. Aýdanǵa baryp, birneshe jumys otyrysyn ótkizdik. Negizgi másele — aýdan ákimdigi men ulttyq parktiń kelise almaýy. Sebebi ol jerlerdegi keıbir jer telimderiniń máselesi sheshilmegen kórinedi, zańsyz qurylystar bolǵan. Qoǵamdyq dárethanalardyń jumysy da sl sebepti rettelmeı tur, — deıdi Dıas Jákenov.
Sóz sońynda aıtarymyz, Baıanaýyldy jyldyń tórt mezgilinde de jumys isteıtin týrıstik ortalyqqa aınaldyrý áli kúnge arman.
Oblys, aýdan basshylarynyń bul ispen aınalyspaǵany joq. Ár jańa ákimniń bul máselege kelgende jumysy júrmeı qalatyny bar. Kóbine joba-josparlary taýdaı bolyp kelip, is aıaǵy qyldaı bolyp aıaqtalyp qalyp jatady.
Kelýshilerge qolaıly jaǵdaı týdyratyn jobalar ilgeri baspaǵan soń munda sońǵy jyldary aýyz toltyryp aıtarlyq jańalyq ta joq.
Eske sala keteıik, «Jasybaıdaǵy» burynǵy prezıdenttik rezıdentsııa memleket menshigine qaıtarylǵanyn habarlaǵan edik.
