Baıanaýylda qyrylǵan qustyń sany myńnan asyp ketýi múmkin
PAVLODAR. KAZINFORM - Saryalaqazben qosa kólde ózge de qustar, aqqýlar jýsap jatyr. Aýyl adamdary, orman ınspektorlary veterınarlarmen birge sońǵy eki kúnde myńnan astam qustyń óleksesin jınap, órtegenderin aıtady.
Pavlodar oblysynyń Baıanaýyl aýdany Shalqar kóliniń aınalasynda naǵyz ekologııalyq apat qalyptasyp otyrǵanǵa uqsaıdy. Sý aıdynynyń aınalasy ólgen qustyń jemtigine tolyp, veterınarlar men jergilikti turǵyndar olardy jınap úlgere almaı jatyr.
- Sońǵy eki kúnde aýyl azamattary, jergilikti orman qorǵaý qyzmetkerleri, veterınarlar tize qosyp, kól aınalasynan myńǵa tarta qustyń óleksesin jınadyq. Ár 10-15 metr saıyn kemi 10 qustyń óleksesi jatyr. Aınaldyrǵan 300 metr jerden 600-ge tarta ushany jınap aldyq. Ólgen qustardyń arasynda tek saryalaqaz ǵana emes, aqqýlar, úırekter, ózge de qus túrleri bar. Tipti, jınap ketken jerlerde qaıtadan jańa qus ólekseleri tabyldy. Anaý kól ortasyndaǵy aralda, qamys arasynda kemi 600-700 ólekse jatyr. Oǵan Baıanaýyldan kelgen veterınar mamandar jete alǵan joq. Dala qustarynyń barlyǵy belgisiz bir indetten qyrylyp jatqany anyq. Bul kólden Jeltaý jáne Qoıtas aýyldarynyń maly sý ishedi. Erteń bul indet úı janýarlaryna juǵyp, túligimiz qyrylyp qala ma degen qorqynysh bar. Kúnimiz malǵa qarap otyrǵan adamdarmyz ǵoı. Veterınarııa mamandary tek qus ólekselerinen synama alyp, Astanaǵa zertteý úshin jibergenderin aıtady. Al kól sýynan, topyraqtan synama alǵan jan joq. Kóldiń aınalasy qazirgi ýaqytta ábden qurttap, jaǵymsyz ıis jaılap tur. Sýda da áldebir ózgeris bardaı, kólden jaman bir ıis murnymyzǵa keledi, - dep muńdaryn shaqty Shalqar kóline nebári bir jarym shaqyrym jerde ornalasqan Jeltaý aýylynyń turǵyndary.
Aýyl adamdarynyń aıtýynsha, veterınarııa mamandarynda arnaıy qural-jabdyq joqtyń qasy. Tipti alǵashqy kúni qus ólekselerin tasıtyn tehnıkanyń ózi bolmaǵan. Baıanaýyl ulttyq parki kómek retinde óz ormanshylaryn jibergen.
«Biraq qazirgi ýaqytta kól mańaıyn tolyq tazartýǵa kúsh-qýattary jetpeı tur. Onyń ústine kól ortasyndaǵy aralǵa jetý úshin rezeńke qaıyqtary da joq kórinedi. Al ólgen qustardy jaǵatyn arnaıy peshteri durys istemeı, ólekselerdi ashyq dalada órtep jatyr», - deıdi aýyl turǵyndary.
Osynyń barlyǵy veterınarııa mamandarynyń aýrýdan nemese ýlanýdan qyrylǵan dala qustaryn jınaý, joıý jumystaryn talapqa saı júrgizbeı otyrǵanyn baıqatady.
Buǵan deıin atalǵan sý aıdynynyń aınalasynan veterınarlar 150 qustyń ushasyn taýyp, órtegeni týraly habarlaǵan edik.
Alaıda óńirlik veterınarııa basqarmasynyń málimetteri turǵyndar aıtqan jaıttarmen sáıkes kelmeıdi. Onyń ústine basqarma basshylary saryalaqazdan ózge qustardyń qyrylyp jatqanynan beıhabar bolyp shyqty.
- Qazirgi ýaqytta ólgen qustardyń naqty sanyn, túrlerin aıta almaımyn. Sebebi jınaý, órteý jumystary áli de jalǵasyp jatyr. Buǵan qosa 9 tamyz kúni ólekselerden alynǵan synamanyń nátıjeleri áli shyqqan joq. Al sýdan, topyraqtan synama almaı otyrǵanymyzdyń da sebebi bar. Eń áýeli zerthana qustardyń indetten nemese ýlanýdan qyrylǵanyn naqty kórsetýi kerek. Eger qustardyń ýlanǵany dáleldense, onda sý men topyraqtan synamalar alynady. Al indettiń taraǵany anyqtalsa, onda aýmaqta epızootııalyq jaǵdaıdy tirkeımiz. Qazirgi ýaqytta aýmaq boıynsha mal men qustardyń sanyn anyqtap, taldaý júrgizip jatyrmyz. Eger indet shyqsa, qustardy egý júrgiziledi. Aýrý taratýshy qustardyń úlken qus fabrıkalaryna túsip ketpeýin qadaǵalaımyz, - dep jaýap berdi Pavlodar oblysy veterınarııa basqarmasy basshysynyń mindetin atqarýshy Asyltas Tileýbaev.
Basqarma ókili buǵan qosa Shalqar kóliniń mańaıyndaǵy qustardyń ólimi ýlanýdan bolýy múmkin degen boljamyn taǵy bir naqtylady. Jaqyn jerde, ıaǵnı Qaraǵandy oblysymen shekara mańynda sharýashylyq egin egip otyr. Buǵan qosa bıyl jazda shegirtkege qarsy hımııalyq óńdeý sharalary júrgizildi. Qustar pestıtsıdterden nemese shegirtkege qarsy dáriden ýlanyp qalǵan bolyp shyǵýy múmkin. Sondyqtan aýyl turǵyndary sabyr saqtap, zerthananyń nátıjelerin kútýi kerek deıdi ol.
Al Baıanaýyl ulttyq parkiniń basshysy Ajdar Júsipov veterınarlarǵa kómek retinde 4 ormanshyny jibergenin, olar áli kúnge kólde jumys istep jatqanyn naqtylady.
Jeltaý, Qoıtas eldi mekenderiniń adamdary aımaqta dabyl qaǵatyndaı ekologııalyq apat qalyptasyp otyr dep esepteıdi. Sebebi Kúrkeli aýyldyq okrýgi aýmaǵynda 10-nan astam kól bar. Olardyń barlyǵyna aqqý-qaz, úırek qonady. Erteń Shalqardan juqpaly indet taraıtyn bolsa, óńirde adam aıtqysyz alapat jaǵdaı týyndaýy múmkin. Al bul aýmaqtyń tóskeıi myńǵyrǵan malǵa toly. Kólderdiń basym bóligi mal sýaty retinde paıdalanylatynyn eskersek, aýyl adamdarynyń alańdap otyrǵan máselesi oryndy ekenine kóz jetkizýge bolady.
