Batys Qazaqstanda jol-kólik oqıǵalary nelikten jıilep otyr

ORAL. KAZINFORM — Batys Qazaqstan oblysynda sońǵy kezde jol-kólik oqıǵalary kóbeıip ketip otyr. Munyń sebep-saldary qandaı, mine, osy oraıda Kazinform tilshisi BQO polıtsııa departamenti bastyǵynyń orynbasary, polıtsııa polkovnıgi Ernar Sultanǵalıevke birneshe saýal qoıǵan edi. 

— Ernar Temýruly, Batys Qazaqstan oblysynda bıylǵy birinshi jartyjyldyqta qansha jol-kólik oqıǵalary tirkeldi?

— Óńirde bıylǵy birinshi jartyjyldyqta 563 jol-kólik oqıǵasy bolyp, sonyń saldarynan 36 adam qaza taýyp, 849-y túrli dene jaraqatyn aldy. Ótken jyly osy merzimde 434 jol apatynan 45 adam mert bolyp, 576-sy jaraqat alǵan edi. Kórip otyrǵanymyzdaı, kóz jumǵandar sany azaıǵanymen, jol apaty men jaraqat alǵandar sany áldeqaıda kóbeıip otyr.

Ásirese, jol-kólik oqıǵalarynyń basym kópshiligi Oral qalasynyń úlesine tıedi. Oblys ortalyǵynda 440 jol apatynan 7 adam qaza bolyp, 635-i jaraqat aldy. Munyń sebebi Oralda halyq sany 400 myńǵa jetip qaldy. Oblysta avtokólik 190 myńnan assa, sonyń 70 paıyzy Oral qalasynda. Kólik qozǵalysy kóp shaharda Ábilqaıyr han (23-0-23) men Abaı dańǵyly (21-0-30), Jáńgir han (17-1-27) jáne Sholohov (11-0-15) kóshesi apattyq qaýipti kósheler bolyp esepteledi.

Sol sekildi Oral-Aqtóbe (17-10-27), Chapaev-Jalpaqtal-Kaztalov (8-3-18) jáne Podstepnyı-Elek (12-2-24) tas joldarynda apattyń jıilegeni baıqalady.

— Buryn Oral-Atyraý jolynda jıi bolýshy edi?

— Bul aldyn alý is-sharalarynyń jemisi deýge bolady. Mysaly, oblysta 153 avtomattandyrylǵan tehnıkalyq qural ornatylǵandyqtan, júrgizýshiler de abaılap júredi. Sonyń ózinde osy tehnıkalyq quraldardyń kómegimen 62 473 quqyq buzýshylyq anyqtalyp, 589 mln teńge óndirildi. Oblysta 6 «Arkan» avtomattandyrylǵan júıesi bolsa, sonyń tórteýi Oral-Atyraý tas joly boıynda (Býdarın, Moıyldy, Kırov sý qoımasy burylysynda, Aqbulaq), bireýi Oral-Saratov tas jolynda (Peremetnyı), taǵy bireýi Oral qalasy Qus fabrıkasy tusynda ornalasqan.

Shyn mánisinde qarapaıym jol erejesin saqtaǵan adam óziniń ómirin de saqtaıdy.

— Sonda jol apattary kóbeıýiniń basty sebepteri nede dep oılaısyz?

— Qazirgi kezde jeńil-jelpi jaraqattardyń ózi esepke alynady. Jol qozǵalysy erejelerin óreskel buzý apatqa soqtyrady. Sonyń ishinde jyldamdyqty shekten tys asyrý, aldyndaǵy kólikti basyp ozý, burylý kezinde, qıylysta jol erejesin saqtamaý jıi kezdesedi. Oǵan qosa jaıaý júrginshilerdiń belgilenbegen jerden ótýi de tyıylmaı otyr. Taǵy bir negizgi sebep kólik basqarý kezinde uıaly telefondy paıdalaný bolyp tur. Bul baǵytta biz jol erejesin buzýdy anyqtaý jumysyn kúsheıttik. Sonyń nátıjesinde jyl basynan beri kólik aıdap kele jatyp, telefonmen sóılesken 2 399 júrgizýshi jaýapqa tartyldy.

Jalpy, respýblıkalyq mańyzy bar joldarda jol qaýipsizdigin qamtamasyz etýge 35-ten astam avtopatrýl jumyldyrylady. Mundaǵy eń basty maqsat — jol-kólik oqıǵalarynyń aldyn alý. Mysaly, biz túngi mezgilde trassada kele jatqan avtokólik júrgizýshilerin toqtatyp, sharshasa, demalyp, kóz shyrymyn alý qajettigin usynamyz. Bári de qas-qaǵym sátte bolýy múmkin. Sondyqtan saqtyqty eshqashan umytpaý qajet.

Eń kóp jol-kólik oqıǵalarynyń (547-34-830) júrgizýshiniń kinásinen bolǵany osyny ańǵartady. Árıne, jaıaý júrginshiler de jol erejesin saqtaýy tıis. Ókinishke qaraı, olardyń kinásinen 13 jol apaty bolyp, 2 adam kóz jumyp, 11-i dene jaraqatyn aldy.

— Jyl basynan beri jol erejesin buzǵan qansha júrgizýshi kólik júrgizý quqyǵynan aıyryldy?

— Iá, olardyń sany azaımaı otyr. Bıyl eki myńnan astam júrgizýshi kólik júrgizý quqyǵynan aıyryldy. Oblys boıynsha jyl basynan beri 125 myńnan astam quqyq buzýshylyqtyń joly kesilse, sonyń 821-i — kólikti mas kúıinde aıdaǵandar. Sonyń ishinde 81-i buryn júrgizýshi kýáliginen aıyrylsa da, odan qorytyndy shyǵarmaı, qaıtadan masań kúıde rýlge otyrǵan. Mundaı adamdardyń ózgelerdiń de ómirine qaýip tóndiretini málim.

— Sońǵy kezde avtokólikter men avtobýsta jasyryn kameralar ornatyldy. Munyń tıimdiligi qandaı?

— Osyǵan deıin «Kıber-sherıf» qurylǵysynyń kómegimen 10 myńnan astam quqyq buzý anyqtaldy. Oǵan qosymsha avtokóliktiń ústinde ornatylǵan 5 Ekin Patrol júıesi quqyq buzýdy anyqtaý boıynsha jarııaly túrde jumys isteıdi. Budan bólek, X-Spotter kesheni tórt avtokólik pen qalada júretin bir avtobýsta jol qozǵalysyn jasyryn baqylaıdy. Sonymen qatar Oral-Atyraý jáne Samara-Shymkent joldarynda ushqyshsyz ushatyn 2 dron qoldanylady. Bul qurylǵylar jyldamdyqty tirkemeıdi, tek memlekettik tirkeý nómiri joq kólikti júrgizý, basyp ozý qaǵıdalaryn buzý, joldyń qarsy betine shyǵyp ketý sııaqty buzýshylyqty anyqtaıdy. Qazirdiń ózinde drondardyń kómegimen 20-dan astam quqyq buzý belgili boldy.

Munyń bári jol erejesin buzýǵa tosqaýyl qoıý maqsatynda jasalyp otyr.

— Elimizde zańǵa ózgerister engizilip, mopedterdi tirkeý qolǵa alynǵany belgili. Turǵyndar moped tizgindegenderdiń tym jyldam júretinin aıtyp jatady. Buǵan ne der edińiz?

— Árıne, moped júrgizýshileri de ortaq tártipke baǵynýy tıis. Olardyń qatysýymen 10 jol-kólik oqıǵasy tirkelip, saldarynan 9 adam zardap shekti. Jyl basynan beri 207 moped júrgizýshisi ákimshilik jaýapkershilikke tartyldy. Mysaly, 10 adam rýlge masań kúıde otyrsa, sonyń úsheýi — osyndaı sebeppen kólik júrgizý quqyǵynan aıyrylǵandar. Sondaı-aq shlem kımegen, uıaly telefonǵa alańdaǵan, júrgizýshi kýáliginsiz moped aıdaǵan, tıisti tirkeýden ótkizbegender de bar. Sonyń ishinde 36-sy jasóspirim ekendigi alańdatady. Osyǵan oraı 28 balanyń ata-anasy jaýapkershilikke tartyldy.

— Sózińiz aýzyńyzda, jasóspirim demekshi, qazirgi kezde moped, skýter aıdaıtyndar qalada ǵana emes, aýylda da kóbeıdi. Keıde tipti tasalaý kóshelerde júrgizýshilerdiń kóliktiń aldyńǵy oryndyǵyna kishkentaı balasyn otyrǵyzyp alyp kele jatqany kezdesedi. Osynyń bárin polıtsııa qyzmetkerleri qamtyp úlgere me?

— Biz qaı-qaısysyn da nazardan tys qaldyrmaýǵa kúsh salamyz, reıdtik is-sharalar júrgiziledi. Zań men tártiptiń bárine birdeı ekendigin árkim de eskerýi qajet. Bizdiń basty maqsatymyz — aıyppul salý emes. Bári de júrgizýshiniń mádenıetine, tárbıesi men biliktiligine baılanysty. «Uıada ne kórse, ushqanda sony iledi» degen, ár ata-ana balasyna kez kelgen kólik quralyn satyp ápererde, onyń jaýapkershiligi artatynyn qulaǵyna quıǵany abzal. Sonymen qatar ózderi tártip buzbasa, bala da solaı qalyptasady.

— Áńgimeńizge rahmet! Qyzmetińizge sáttilik tileımin.

Eske sala keteıik, budan buryn Batys Qazaqstanda joldy kútip ustamaǵany úshin 66 laýazymdy qyzmetkerdiń jaýapqa tartylǵanyn jazǵan edik.

Sondaı-aq BQO-da avtokólik aýdarylyp, eki adam kóz jumdy.