Batys Qazaqstanda jaýǵan jaýyn-shashynnyń tasqynǵa áseri qandaı
ORAL. KAZINFORM — Bıyl qysta Batys Qazaqstan oblysynda qansha jaýyn-shashyn tústi? Aldaǵy ýaqytta aýa raıy qandaı bolmaq, onyń tasqynǵa áseri qandaı? Kazinform tilshisi máseleni zerdelep kórdi.
Batys Qazaqstan oblysynda aqpannyń ortasynan bastap qar jıi jaýyp, aılyq normadan asyp tústi. Sonymen qatar naýryz aıynyń alǵashqy kúnderi de jaýyn-shashyndy boldy.
Qazgıdromet BQO fılıalynyń dırektory Tilegen Shapanovtyń málim etkenindeı, oblys aýmaǵynda jaýyn-shashynnyń túsýi birkelki emes.
Tasqala, Aqjaıyq, Jańaqala, Terekti jáne Báıterek aýdandary men Oral qalasynyń kóp bóliginde jaýyn-shashyn mólsheri norma shamasynda.
— Al Bókeı ordasy, Jánibek, Kaztalov, Bórli, Shyńǵyrlaý, Syrym jáne Qaratóbe aýdandarynda 16-47 paıyzǵa normadan tómen. Ótken jylmen salystyrǵanda, oblystyń barlyq aýmaǵyn alsaq, jaýyn-shashyn 2-2,5 ese az túsken, — deıdi Tilegen Shapanov.
Biraq buǵan qarap jaıbaraqat otyrýǵa bolmaıdy. Óıtkeni 11-13 naýryz aralyǵynda Bórli jáne Shyńǵyrlaý aýdandarynda +5+7°S, Syrym men Qaratóbede +7+9°S, Oral qalasy, Tasqala, Báıterek, Terekti, Aqjaıyqta +8+10°S-qa deıin kúnniń kúrt jylynatyny jóninde eskertý jarııalandy.
Osyǵan baılanysty qar qarqyndy túrde erýde. Bul qar sýynyń aǵynyn qalyptastyryp, muzdyń álsireýine, ózenderde sý deńgeıiniń kóterilýine áser etetini anyq edi.
Tilegen Qoıshybaıulynyń sózine qaraǵanda, 14-16 naýryzda aýa temperatýrasynyń +10, +16 gradýsqa deıin (Bórli jáne Shyńǵyrlaý aýdandarynda +10+12°S, Syrym men Qaratóbede +12+14°S, Oral qalasy, Tasqala, Báıterek, Terekti, Aqjaıyqta +14+16°S-qa deıin) odan ári joǵarylaýyna baılanysty qardyń qarqyndy erýi jalǵasady.
— Alynǵan boljamdyq derekter men aldyn ala esepke qaraǵanda Batys Qazaqstan aýmaǵyndaǵy Jaıyq ózeniniń salalarynda sý tasqyny joǵary jáne ortasha deńgeıde bolýy múmkin, — deıdi spıker.
Fılıal derekterine sáıkes Jaıyq ózeniniń deńgeıi Oral qalasy tusynda 550-650 santımetrge (qaýipti shegi — 850 sm) jetýi yqtımal. Ótken jyly Jaıyqta sý deńgeıi 864 santımetrge deıin kóterilgeni málim.
Oblystyń bas ózeninde seń 2-7 sáýir aralyǵynda júredi dep boljanyp otyr.
Sý kólemi 3,2-5,2 mlrd tekshe metr shamasynda bolmaq. Ótken jyly bul kórsetkish 11 mlrd tekshe metrden asyp ketse, bıyl budan 2-2,5 ese az bolýy múmkin.
Óńirde Derkól ózeninen Tasqala, Báıterek aýdandaryna kóbirek qaýip tónetini belgili. Bıyl Derkóldegi sý deńgeıi Tasqala aýdanynda 385-515 sm (qaýipti shegi — 520 sm), Báıterekte 313-551 sm (600-650 sm) aralyǵynda bolady delinip otyr.
Al Shaǵandaǵy sý deńgeıi 754-986 santımetrge (qaýipti shegi — 1 280 sm) deıin kóterilýi múmkin.
— Tasqynnyń bolýy birneshe faktorǵa baılanysty. Oblystyń soltústik, shyǵys jáne ortalyq bóliginde muzdyń qalyńdyǵy 20 mm, al topyraqtaǵy tońnyń qatý tereńdigi 62-111 sm aralyǵynda ekenin eskersek, nóser jańbyr jaýsa jaǵdaı kúrdelenip ketýi yqtımal. Sonymen qatar Jaıyqtyń deńgeıi Orynbor oblysyndaǵy Irekli qoımasynan jiberiletin sý kólemine de baılanysty, — dedi T.Shapanov.
Reseıdegi «Prıvoljsk gıdrometeorologııa jáne qorshaǵan ortany monıtorıngileý boıynsha basqarmasy» federaldy memlekettik bıýdjettik mekemesiniń 12 naýryz tańyndaǵy málimeti boıynsha Irekli sý qoımasynan Jaıyq ózenine sekýndyna 201 tekshe metr sý jiberilip jatyr.
Jaıyq ózeniniń deńgeıi Orsk qalasy tusynda bir táýlikte 4 santımetrge kóterilip, 284 santımetrge jetti. Orynbor qalasynda ózen deńgeıi 287 sm (táýligine — 5 sm) bolǵan.
Qazgıdromet málimetine sáıkes 12 naýryzda Jaıyq ózeniniń Oral qalasyndaǵy beketinde sý deńgeıi 172 sm boldy, keshegiden ózgergen joq. Al Báıterek aýdany ıAnvartsev aýyly tusynda sý deńgeıi bir táýlikte 1 sm-ge kóterilip, 243 sm-ge jetti.
Báıterek aýdany Chývashın aýyly tusyndaǵy Shaǵan ózeniniń deńgeıi — 478 sm (+2).
Derkól ózeniniń sý deńgeıi Tasqala aýylynda 288 sm (bir táýlikte 20 sm joǵarylaǵan), Báıterek aýdany Belestegi sý beketinde 235 sm (+39) boldy. Sol sekildi Shejin 1 ózeni 372 sm (+28), Shejin 2 ózeni 575 sm-ge (+48) jetken.
Kaztalov aýdanynda Qaraózen deńgeıi Jalpaqtal aýyly tusynda 594 sm (+4) bolsa, Saryózen Bostandyq mańynda 1 sm (404 sm) tómendegen.
Jalpy, oblysta ózender deńgeıiniń birtindep kóterilip jatqany baıqalady.
Eske sala keteıik, budan buryn Batys Qazaqstanda tasqyn sýdan keler qaýip qandaı ekenin jazǵan bolatynbyz.
Oral qalasynda aýla-kósheler qar sýyna tola bastady.
