Batys Qazaqstanda turǵyn úı qurylysy qalaı júrgizilip jatyr
ORAL. KAZINFORM – Batys Qazaqstan oblysynda turǵyn úı qurylysy qalaı júrgizilip jatyr? Jospardyń oryndalý barysy, qarajattyń ıgerilýi jáne t.b. máseleler tóńireginde Kazinform tilshisi zerdelep kórdi.
Materıal qymbat bolsa, merdigerge de qıyn
BQO qurylys basqarmasy basshysynyń orynbasary Nurken Moldashevtiń málim etkenindeı, 2024 jyldyń qorytyndysy boıynsha bıýdjet qarajaty esebinen 5 kópqabatty (628) jáne aýyldarda 25 turǵyn úı (218) nemese barlyǵy 846 páter paıdalanýǵa berildi. Sonyń ishinde «Otbasy bank» AQ salymshylary úshin 5 kóppáterli jáne eldi mekenderde 20 turǵyn úı (barlyǵy 748 páter) boı kóterdi. Al jergilikti atqarýshy organ kezeginde turǵandarǵa aýyldarda 4 úı (96 páter) salyndy.
Nurken Edilulynyń sózine qaraǵanda, sonymen qatar respýblıkalyq bıýdjet esebinen halyqtyń áleýmettik osal toptary úshin oblys boıynsha 805 páter satyp alynsa, sonyń 188-i Oral qalasynyń úlesine tıedi.
Ótken jyly turǵyn úı qurylysyna barlyq qarjylandyrý kózderinen 30 mlrd teńge bólinip, qarajat tolyǵymen ıgerildi.
Basqarma basshysynyń bergen málimetine qaraǵanda, Qazaqstanda keıingi jyldary qurylys materıaldary qunynyń ósý úrdisi baıqalady. Bul birneshe faktorǵa baılanysty. Aldymen valıýta baǵamynyń aýytqýyn aıtýǵa bolady. Qurylys materıaldarynyń bir bóligi ımporttalatyndyqtan, teńge baǵamynyń dollarǵa jáne basqa valıýtalarǵa qatysty ózgerýi qunǵa áser etýi múmkin. Sol sekildi qýat kózderine, ásirese, gaz ben elektr energııasyna baǵanyń ósýi óndiris shyǵyndaryn kóbeıtip, materıaldardyń qunyna tikeleı yqpal etedi. Logıstıkalyq máseleler de bar, jahandyq jetkizý tizbegine baılanysty jetkizilim úzilisteri baǵanyń ósýine ákelýi múmkin. Oǵan qosa belgili bir kezeńde, mysaly, belsendi damý nemese ınfraqurylymdy damytý merziminde qurylys materıaldaryna suranys kóbeıedi. Bul da baǵaǵa áser etpeı qalmaıdy.
— Munyń bári merdigerler úshin qosymsha qıyndyqtar týdyrady. Birinshiden, smetalar men kelisim-sharttardaǵy baǵalardyń turaqsyzdyǵyn eskerý qajet, bul bıýdjetti asyra paıdalaný táýekelderine soqtyrýy múmkin. Ekinshiden, materıaldar baǵasynyń ósýi, ásirese, uzaq merzimdi jobalar jaǵdaıynda ýaqyt pen shyǵyndardy josparlaýdy qıyndatady. Mundaı jaǵdaılarda merdigerler kelisim-sharttardyń merzimderi men sharttaryn saqtaýda kedergilerge tap bolýy yqtımal. Sonyń ishinde jumys quny josparlanǵan bıýdjetten edáýir joǵary bolsa, muny eńserý ońaıǵa túspeıdi, - deıdi N.Moldashev.
Baspana máselesi áli de ózekti
BQO qurylys basqarmasy basshysynyń orynbasary Nurken Moldashevtiń paıymdaýynsha, Qazaqstannyń basqa óńirlerindegideı, Batys Qazaqstan oblysynda turǵyn úımen qamtamasyz etý máselesi ózekti bolyp qala beredi. Degenmen jaǵdaı qalalar men aýdandarda ár túrli. Sońǵy jyldary kóppáterli úılerdiń de, jeke turǵyn úılerdiń de qurylysy ósýde, bul azamattardyń turǵyn úı jaǵdaılaryn jaqsartýǵa baǵyttalǵan túrli memlekettik baǵdarlamalardy iske asyrýmen baılanysty.
— 2025 jyly kóppáterli 21 turǵyn úıdiń qurylysy josparlansa, sonyń 19-y ótken jyldan aýysqan, ekeýi jańa joba bolmaq. Atap aıtqanda, Oralda — 5, Aqsaı qalasynda — 2, Terekti aýdany Podstepnyı aýylynda 14 úı jyl sońyna deıin paıdalanýǵa beriledi. Oǵan qosa, 2025 jylǵa halyqtyń áleýmettik osal toptary úshin respýblıkalyq bıýdjet esebinen 205 páter alýǵa 2,8 mlrd teńge qarastyrylǵan, - deıdi N.Moldashev.
Onyń málimdeýinshe, búgingi tańda kezekte turǵan azamattardy turǵyn úımen qamtamasyz etý máselesi jyl saıynǵy nesıelik pen jaldamaly turǵyn úıler qurylysy jáne satyp alýdy júzege asyrý arqyly sheshilýde.
— Oblysta «Naýryz», «Otaý» memlekettik turǵyn úı baǵdarlamalary tıimdi iske asyrylýda. Alaıda, bul turǵyn úı kezeginde turǵandardyń sanyn 3-4 paıyzǵa ǵana azaıtady. Bul máseleni túbegeıli sheshý úshin turǵyn úıler qurylysyna bólinetin jyl saıynǵy qarajat kólemin ulǵaıtý qajet, - dep esepteıdi N.Moldashev.
BQO energetıka jáne turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq basqarmasy basshysynyń orynbasary Qanat Ómirálıev keltirgen málimetke qaraǵanda, ótken jyldyń qorytyndysy boıynsha turǵyn úı kezeginde turǵandar ishinen 588 adam pátermen qamtylsa, sonyń 556-sy — áleýmettik jaǵynan az qamtylǵan otbasylar.
Bıylǵy 1 qańtardaǵy aqparat boıynsha turǵyn úı kezegine 31 877 adam tirkelse, sonyń 19 210-y — áleýmettik jaǵynan az qamtylǵan jandar.
BQO-da turǵyn úı kezeginde turǵandardyń kóptigin budan buryn da jazǵan edik. Ótken jylǵy 30 mamyrda «Batys Qazaqstanda 31 myńnan astam adam turǵyn úı kezeginde tur» degen taqyryppen jarııalanǵan aqparatta kezekte turǵandar sany 31 685 ekendigi kórsetilgen. Sodan beri olardyń sany azaımaı, qaıta kóbeıe túskendigin baıqaýǵa bolady.
Q.Ómirálıev kúni búgin áleýmettik jaǵynan az qamtylǵan otbasylardy memlekettik turǵyn úı qorynan nemese jeke turǵyn úı qorynan jergilikti atqarýshy organ jaldaǵan baspanamen qamtamasyz etý qarastyrylǵanyn aıtady.
Atap aıtqanda, «Baqytty otbasy» baǵdarlamasy az qamtylǵan otbasylarǵa turǵyn úı alýǵa jyldyq 2 paıyzdyq mólsherlememen ıpoteka alýǵa múmkindik beredi.
Buǵan myna toptar kiredi:
— birinshi jáne ekinshi toptaǵy múgedekter;
— múgedek balalary bar nemese olardy tárbıelep otyrǵan otbasylar;
— kámeletke tolǵanǵa deıin ata-anasynan aıyrylǵan jıyrma toǵyz jasqa jetpegen jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalar;
— «Altyn alqa», «Kúmis alqa» alqalarymen nagradtalǵan nemese buryn «Batyr ana» ataǵyn alǵan, sondaı-aq І jáne ІІ dárejeli «Ana dańqy» ordenderi bar kóp balaly analar, kóp balaly otbasylar.
— Áleýmettik jaǵynan az qamtylǵan otbasy sanatyndaǵylar ıpotekalyq turǵyn úı qaryzdary boıynsha bastapqy jarna mólsheriniń bir bóligin jergilikti atqarýshy organ beretin turǵyn úı sertıfıkatymen jaba alady. Bul maqsatqa jergilikti bıýdjetten 2025 jylǵa 290 mln teńge bólindi, - deıdi Q.Ómirálıev.
Turǵyn úı salasyndaǵy ózgerister qandaı?
BQO energetıka jáne turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq basqarmasy basshysynyń orynbasary turǵyn úı salasyndaǵy ózgeristerge toqtaldy. 2024 jylǵy 22 qarashadaǵy «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine turǵyn úı saıasatyn reformalaý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» QR Zańyna sáıkes satyp alý quqyǵymen jalǵa beriletin turǵynjaı elimizdiń azamattaryna Qazaqstan Respýblıkasy Memlekettik josparlaý júıesiniń qujattaryna sáıkes tabys etiledi. Osy Zańǵa sáıkes azamattarǵa satyp alý quqyǵymen jalǵa berilgen turǵyn úılerdi jáne apatty dep tanylǵan jalǵyz baspanany jekeshelendirýge ruqsat berildi.
— Sonymen qatar osy Zań aıasynda 2025 jylǵy 24 mamyrǵa deıin Oral qalasy jáne aýdan ákimdikteri turǵyn úı alýǵa kezekte turǵandar boıynsha túgendeý jumysyn júrgizýleri qajet. «Turǵyn úımen qamtamasyz etý ortalyǵy» 2025 jylǵy 24 mamyrdan keıin «Otbasy bank» AQ-nyń quzyrynda bolady. Onyń elektrondyq bazasy turǵynjaıǵa muqtajdar esebine kezekke qoıady jáne turǵynjaıdy beretin bolady. Jergilikti atqarýshy organdar quzyrynda turǵyn úı qurylysyn salý jáne satyp alý mindetteri qalady, - dep naqtylady Q.Ómirálıev.
«Otbasy bank» AQ BQO fılıalynyń dırektory Nurjan Qalıshanovtyń habarlaǵanyndaı, ótken jyly barlyq baǵdarlamalar aıasynda salymshylardyń turǵyn úı jaǵdaıyn jaqsartý maqsatynda 3 464 zaım berilgen. Zaımdardyń jalpy somasy 51 mlrd tengeden asady.
Sonyń ishinde byltyr bastalǵan «Otaý» jáne «Naýryz» ıpotekalyq baǵdarlamalary boıynsha jalpy somasy 11,8 mlrd teńge bolatyn 570 zaım ıesin tapty.
Budan bólek, 2024 jyldyń qarasha-jeltoqsan aılarynda «Turǵyn úı-kommýnaldyq ınfraqurylymdy damytýdyń 2023-2029 jyldarǵa arnalǵan tujyrymdamasy» (memlekettik baǵdarlama) aıasynda jalpy sany 390 páterlik 5 turǵyn úı qurylysy aıaqtalyp, jergilikti atqarýshy organdardan «Otbasy bankke» ótkizildi.
— Turǵyn úıler Oral qalasynyń jańadan salynyp jatqan «Aqjaıyq» shaǵynaýdanynda ornalasqan. Bul úılerde 1,2,3 bólmeli taza árleýdegi páterler oblysymyzda turǵyn úı kezeginde turǵan azamattarǵa arnalǵan. Bólingen páterlerdiń 60 paıyzy, ıaǵnı 234 páter 2-10-20 baǵyty boıynsha (kópbalaly analar men otbasylar, múmkindigi shekteýli bala tárbıeleýshi otbasylar, 1 jáne 2 top múgedekteri, jetimder sanattary boıynsha turǵyn úı kezeginde turǵan azamattarǵa arnalǵan), 40 paıyzy nemese 156 páter 5-10-20 (ózge sanattar boıynsha turǵyn úı kezegine tirkelgen azamattar) baǵyttary boıynsha bólindi. Qazirgi tańda atalǵan úıler boıynsha konkýrstar ótkizilip, turǵyndarmen nesıelerin rásimdeý boıynsha jumystar júrgizilip jatyr, - dedi N.Qalıshanov.
Mine, Batys Qazaqstanda turǵyndardy baspanamen qamtý jaıy osyndaı.
Memleket basshysy Úkimettiń keńeıtilgen otyrysynda sóılegen sózinde turǵyn úı qoryn basqarý júıesin jappaı reformalaý, sondaı-aq baspananyń sanyna emes, sapasyna, qoljetimdi bolýyna nazar aýdarý qajettigin atap kórsetti. Endeshe, bul baǵytta atqarylatyn is te az emes.
Eske sala keteıik, budan buryn Oralda «Aqjaıyq» shaǵynaýdany qalaı salynyp jatqanyn jazǵan edik.