Batys Qazaqstanda qysqy kezeńde jol qanshalyqty kútip ustalyp otyr
ORAL. KAZINFORM – Batys Qazaqstan oblysynda qysqy kezeńde joldar qanshalyqty kútip ustalyp otyr? Joldardyń durys tazalanbaıtyny jóninde shaǵym nelikten kóbeıdi? Munyń jıilegen jol apattaryna áseri bar ma? Mine, osyndaı saýaldar tóńireginde Kazinform tilshisi taraptar pikirin tyńdap kórdi.
Respýblıkalyq joldar ne kúıde?
«QazAvtoJol» UK» AQ BQO fılıalynyń dırektory Asylbek Mardannyń málim etkenindeı, Batys Qazaqstan oblysy boıynsha halyqaralyq jáne respýblıkalyq mańyzy bar avtomobıl joldarynyń jalpy uzyndyǵy 1349 shaqyrym bolsa, sonyń 245-i kúrdeli jóndeýde, 72 shaqyrymy qaıta qurylýda. 1032 shaqyrymyna «QAJServıs» JShS BQO fılıaly kútip ustaý jumystaryn júrgizedi.
Onyń sózine qaraǵanda, osy avtojol jelisine qyzmet kórsetetin merdiger uıymynda 4 jol paıdalaný bólimi (№38 JPB Podstepnyı aýyly., №39 JPB Jympıty aýyly, №40 JPB Chapaev aýyly, №41 JPB Jalpaqtal aýyly), 3 jol paıdalaný pýnkti (№1 JPP Podstepnyı aýyly, №2 JPP Taıpak aýyly, № 4 JPP Tasqala aýyly) jáne 84 jol tehnıkasy bar. Sonyń 65-i - qysqy kútip ustaýǵa arnalǵan arnaıy tehnıka. Munyń 17-si ótken jyldyń jeltoqsan-kańtar aılarynda keldi, olar: 11 arnaıy ámbebap jol mashınasy (7 KamAZ, 4 Shahman) jáne 6 tıegish.
«Sonymen qatar 2023-2024 jylǵy qysqy kútimge 16 200 tonna mólsherinde qum-tuz qospasy daıyndaldy. Qosymsha 2 300 tonna qum, 500 tonna tuz aqpan aıynda alynady. Qazan-qańtar aralyǵynda 8 465 tonna qum-tuz qospasy jumsaldy. Qys mezgilinde avtomobıl joldary «Avtomobıl joldaryn kútip ustaý qaǵıdalary» normatıvtiq qujatyna sáıkes kútip ustalady. Sondaı-aq aýa raıy nasharlaǵan kezde kólikterdiń qaýipsiz jáne úzdiksiz júrýin qamtamasyz etý úshin jumystar táýlik boıy oryndalady», deıdi Asylbek Amantaıuly.
Fılıal dırektoryna óz mindettemelerin oryndamaıtyn merdigerlerge qandaı shara qoldanylatyny jóninde saýal qoıyldy.
A.Mardan buǵan: «Óz mindettemelerin oryndamaıtyn merdigerlerge qatysty tártiptik jaza sharalary qoldanylady. Sondaı-aq bekitilgen óndiristik josparda kórsetilgen jumystardy oryndamaǵany úshin oryndalmaǵan jumystar somasynyń 0,1 paıyzy mólsherinde aıyppul salynady. Erekshe jaǵdaılarda atqaratyn laýazymynan bosatý jóninde usynys beriledi», dep jaýap berdi.
Jýyrda 21 qańtar, jeksenbi kúni Samara-Shymkent jolynda avtokólik júrgizýshileri joldyń tazartylmaıtynyn aıtyp, narazylyq bildirdi. Fılıal dırektorynyń sózinshe, jol tazartý jáne qumdy-tuz qospasyn shashý jumystary qaı ýaqytta da toqtatylǵan emes. Halyqtyń narazylyq bildirýine atalǵan jolda júrýge shekteý engizilgeni sebep boldy.
«QazAvtoJol» UK AQ Batys Qazaqstan oblystyq fılıaly dırektorynyń orynbasary Damır Tileýbaev halyqtyń ortasyna baryp, ne úshin jáne qandaı maqsatpen avtomobıl joldarymen júrýge shekteýler engiziletini týraly túsindirme jumystaryn júrgizdi.
«Respýblıkalyq mańyzy bar avtomobıl joldaryn ashý jáne jabý týraly sheshim BQO boıynsha tótenshe jaǵdaılar departamenti, BQO polıtsııa departamenti mekemeleriniń ortaq sheshimi negizinde, sondaı-aq «QazAvtoJol» UK» AQ derekterdi óńdeý ortalyǵynyń jumys reglamentine sáıkes qozǵalysqa qatysýshylar úshin apattyq jaǵdaı týǵyzatyn jáne olar paıda bolǵan kezde avtojoldar boıynsha júrýdi shekteýdi nemese qysqa merzimdi jabýdy talap etetin qolaısyz aýa raıy - klımattyq jaǵdaılarda qabyldanady. Atap aıtqanda, shyny tárizdi jyltyrap jatqan kóktaıǵaqta, kóriný 50 metrge deıin tómendegen tumanda, qalyń qar jaýǵanda, sol sekildi qar kóshkini, sel, sý aǵyny kezinde jáne aýa temperatýrasy kúrt tómendegende (dızeldi kólik jáne qoǵamdyq kólik úshin -30 °S-tan tómen), qozǵalysqa shekteý qoıylady», dedi A.Mardan.
Batys Qazaqstan oblysynda «ólim trassasy» atalyp ketken Oral-Atyraý baǵytynda jol apattary jıi oryn alatyny belgili.
Asylbek Mardan munyń negizgi sebepteriniń biri jol eniniń jetkiliksizdiginen, ıaǵnı tarlyǵynan ekendigin jetkizdi.
«Bul joldyń eni – 7 metr. Ol ІІІ tehnıkalyq sanatqa jatady jáne negizgi jolǵa uqsas jol tósemi bar 0,5 m jol jıegi nyǵaıtylǵan. Onyń ústine qozǵalys qarqyny 2005-2021 jyldar aralyǵynda táýligine 3 500-den 8 500 avtomobılge ósti, bul І-b tehnıkalyq sanattaǵy avtojolǵa sáıkes keledi. Munda jol-kólik oqıǵalary jyldyń barlyq mezgilinde bolyp turady. Qys mezgilinde kóktaıǵaqtyń kesirinen birde-bir jol-kólik oqıǵasy tirkelgen joq. Sebebi aýa raıy jaǵdaılary nasharlaǵan kezde qaýipsiz jáne úzdiksiz júrýdi qamtamasyz etý úshin joldyń júris bóligine patrýldik qardan tazalaý jumystary úzdiksiz júrgiziledi jáne jumystar tolyq joıylǵanǵa deıin atqarylady.
Jalpyǵa ortaq paıdalanylatyn avtomobıl joldaryn qysqy kútip ustaý usynymdaryna sáıkes, joldyń júris bóligin qardan tazalaý jáne taıǵaqqa qarsy materıaldardy shashý, sonymen qosa jol jıekterin qardan tazartý boıynsha jumystardy oryndaýdyń dırektıvtik merzimderi bar. Mysaly, ІІІ sanat úshin qalypty jaǵdaıda, taıǵaqqa qarsy materıaldy shashý – 4 saǵat, qardan tazalaý 5 saǵatty quraıdy. Dırektıvti merzim qar jaýǵannan nemese boran basylǵannan keıin bastalady», dep túsindirdi Asylbek Mardan.
Oblystyq joldar she?
BQO jolaýshylar kóligi jáne avtomobıl joldary basqarmasynyń bas mamany Nurken Imanǵalıevtiń málimdeýinshe, oblystyq mańyzy bar avtomobıl joldarynyń jalpy uzyndyǵy – 1 620 km.
Bul joldardyń basym bóligi aýdandardy baılanystyrady. Qazirgi ýaqytta bul joldardy qosymsha kelisimshart arqyly 9 merdiger 2 merzimge kútip ustaıdy. Negizgi kelisimshart 2023 jyly 31 jeltoqsanda aıaqtaldy. Sol jyly qarasha aıynda 3 jylǵa merdigerdi anyqtaýǵa konkýrs berildi. Kúni búgin konkýrs jumystary júrgizilýde.
Oblystyq joldardy kútip ustaýshy merdiger uıymdardyń ıeliginde 106 arnaıy tehnıka bolsa, sonyń 36-sy – avtogreıder jáne prıtsepti greıder, tórteýi – býldozer, 14-i – tıegish, 41-i – traktor, 11-i – ámbebap jol mashınalary.
Qysqy kútim kezinde kóktaıǵaqqa qarsy materıal daıyndaýǵa erekshe mańyz beriledi. Osyǵan oraı 6 myńnyń ornyna 6 400 tonna qum-tuz qospasy daıyndalyp, avtojoldarǵa sebý jumystary júrgizilýde. Odan bólek, merdigerler menshiginde 13 200 tonna qum qıyrshyq tas qospasy, 1 250 tonna tuz bar.
«Kúni búgin kóktaıǵaqqa qarsy 800 tonna kóleminde qum-tuz qospasy sebilip, joldar qardan tazalandy. Buǵan 62 tehnıka jumyldyryldy. Sonymen qatar jol kólik oqıǵalarynyń aldyn alý maqsatynda oblystyq joldarǵa taıǵaq jol jáne qaýipti aımaq jol belgileri qoıyldy», deıdi Nurken Tilepuly.
Avtomobıl joldaryn qysqy kútip ustaý, joldy jáne jol qurylystaryn qar basýdan qorǵaý QR Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstrligi Avtomobıl joldary komıtetiniń 2017 jylǵy 26 jeltoqsandaǵy № 178 buıryǵyna sáıkes júrgizilýde.
Avtokólikter kóp júretin joldarda qardan tazalaý jumystary
2-4 saǵat aralyǵynda birinshi kezekte atqarylady. Barlyq avtomobıl joldaryn tazalaý jumystary qar túskennen keıin 24 saǵat aralyǵynda oryndalýda.
«Jolaýshylarǵa alǵashqy kómek kórsetý maqsatynda oblystyq mańyzy bar avtomobıl joldarynyń boıynda 12 jylytý pýnkti jumys jasaıdy. Merdiger uıymdardyń qyzmetkerleri jolda qalǵan jolaýshylardy pýnktke aparyp, kómekterin usynady. Sonymen qatar arnaıy tehnıkalarmen jolaýshylardyń kólikterin qar qursaýlarynan shyǵaryp, járdem beredi. Basqarma mamandary qar mol jaýǵan nemese joldyń júris bóliginde kórý shamalanǵan kúnderi merdiger uıymdarmen birge avtojoldarǵa shyǵyp, tıisti is-sharalardy birge atqarýda. BQO tótenshe jaǵdaılar departamenti jáne BQO polıtsııa departamenti ákimshilik polıtsııa basqarmasynyń qyzmetkerlerimen de birlesken jumystar júrgiziledi. Ákimshilik polıtsııa basqarmasynyń nusqamasyna sáıkes joldardy tazartý, kóktaıǵaqqa qarsy materıaldar shashý jumystary júrgizilip otyrady», deıdi N.Imanǵalıev.
Bıylǵy 9 qańtarda oblystyq mańyzy bar Chapaev-Jańaqala jolynda jantúrshigerlik jol apatynan bes adamnyń qaza tapqany belgili. Osyǵan baılanysty atalmysh joldyń ýaqtyly tazartylmaǵany jóninde basqarma atyna syn aıtyldy.
Bas mamannyń jaýabyna qaraǵanda, atalmysh joldy «Tehsapaqurylys» JShS ótken jyldyń aıaǵyna deıin kútip ustaýmen aınalysqan. Al jyl basynan beri muny «SSS STORY GROUP" JShS» atqarady.
«Jańaqala aýdanynda atalmysh oqıǵa bolar aldynda, 7-8 qańtar kúnderi joldyń tazalanǵany jóninde beınejazba bar. Qazirgi kezde bul oqıǵanyń jaı-japsary anyqtalý ústinde. Tergeý amaldary júrgizilýde, qorytyndysy keıin belgili bolady», dedi Nurken Imanǵalıev.
Polıtsııa men qoǵam ókilderi ne deıdi?
BQO polıtsııa departamenti bastyǵynyń birinshi orynbasary, polıtsııa polkovnıgi Janbolat Janshın keltirgen málimetke qaraǵanda, oblys aýmaǵynda jyl basynan beri 21 jol-kólik oqıǵasy saldarynan 17 adam qaza taýyp, 33-i túrli jaraqat aldy.
«Joldy durys kútip ustamaǵany úshin jyl basynan beri 193 nusqama berilip, 21 laýazymdy qyzmetker ákimshilik jaýapkershilikke tartyldy. Alaıda joldy kútip ustaý jaıy ózgerer emes. Oblysta joldardy qardan tazalaý merzimi saqtalmaıdy, sapasy da tómen. Buǵan sebep – merdigerlerde tehnıka jetispeıdi. Merdigerlerdi tekserý, olardaǵy tehnıka sany, qanshasynyń jaramdy ekendigi «QazAvtoJol» UK» BQO fılıalyna qatysty QR QK 353-baby 4-bóligine (jol, qurylys jáne basqa da uıymdarda basqarý fýnktsııalaryn oryndaýda kólikte qoldanylatyn qaǵıdalardy buzý) sáıkes sotqa deıingi tergeý amaldary aıasynda tekseriletin bolady», dedi J.Janshın.
BQO máslıhatynyń depýtaty Álibı Baıahov jol máselesiniń qoǵam tarapynan baqylaýdy qajet etetinin jetkizdi. Osyǵan oraı oblystyq máslıhat depýtattary jaýapty tulǵalarmen, quqyq qorǵaý organdarynyń basshylarymen kezekten tys eki ret talqylaý ótkizdi, naqty usynystar engizilip, jospar bekitildi.
Memlekettik kóliktik baqylaý ınspektsııasy tarapynan QR Ákimshilik quqyqbuzýshylyq týraly kodeksiniń 631-babyna (joldarda jumystar júrgizý, joldardy, temirjol ótpelerin jáne basqa da jol qurylysjaılaryn kútip-ustaý jónindegi talaptardy oryndamaý) sáıkes aýdan basshylaryna, aýyldyq ákimderge, sondaı-aq 462-bapqa sáıkes (memlekettik ınspektsııalar men memlekettik baqylaý jáne qadaǵalaý organdarynyń laýazymdy adamdaryna ózderiniń qyzmettik mindetterin oryndaýyna kedergi keltirý, qaýlylardy, nusqamalardy jáne ózge de talaptardy oryndamaý) «QazAvtoJol» UK» AQ BQO fılıaly basshylyǵyna jalpy sany 12 hattama toltyrylǵan.
«Qoǵamdyq baqylaý – tek memlekettik organdarǵa ǵana qatysty emes, barlyq azamattardyń paryzy. Osy oraıda «Sybaılas jemqorlyqqa qarsy volonterlik» jobasy aıasynda bekitilgen is-sharalar josparyna sáıkes aımaqtaǵy problemalyq máselelerge monıtorıng júrgizilip, sonymen qatar jumys sapasy tekseriledi. Sonyń bir salasy – jol. Ókinishke qaraı, jol-kólik oqıǵalary jolda aılap jatatyn shurq-tesikter, qardyń ýaqtyly arshylmaýy, tıisti qospalarmen sapaly óńdelmeýi, respýblıkalyq mańyzy bar tas joldardyń eniniń tarlyǵy, sonymen qatar júrgizýshilerdiń kólik júrgizý mádenıetiniń tómendiginen oryn alýda. Buǵan taıaýda respýblıkalyq joldy tekserý kezinde kóz jetkizdik. Bul, túptep kelgende, kólik jolyn kútip ustaýshy merdigerdiń, jol sapasyn saralaý, dıagnostıka jasaý, ortasha jóndeý jumystary qujattaryna saraptama beretin mekemelerdiń zań aldyndaǵy jaýapkershiligin arttyrýdy qajet etedi», deıdi Á.Baıahov.
QR Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttigi BQO boıynsha departamentiniń baspasóz qyzmeti eriktiler anyqtaǵan kemshilikter (qum tolyqtaı shashylmaǵan, joldyń beti muz) boıynsha «QazAvtoJol» mekemesine hat joldanatynyn qaperledi.
«Jol aktıvteri sapasynyń ulttyq ortalyǵy» RMK Batys Qazaqstan fılıalynyń ınjeneri Dáýren Ámirov mekeme mamandarynyń jeltoqsan men qańtar aılarynda respýblıkalyq mańyzy bar joldardy qysqy kútip ustaý jumystary boıynsha 24 ret shyǵyp, baqylaý júrgizgenin aıtty.
«Osy baqylaý aıasynda kóktaıǵaqqa qarsy sebiletin 16 qum-tuz qospasy synaq zerthanamyzda suryptalyp, barlyǵy normatıvtik qujattarǵa saı boldy. Degenmen 23 aqaýlyq anyqtalyp, sonyń 20-sy joıyldy. Úsheýi joıylǵan joq. Osyǵan oraı tekserý aktisi toltyrylyp, «QazAvtoJol» UK» AQ BQO fılıalyna eskertý retinde 9 usynys hat joldandy. Qysqy joldarda kóbine mynadaı aqaýlyqtar kezdesedi. Jol jabynynda qardyń nyǵyzdalyp qalýy, kóktaıǵaq, jol belgilerindegi qar-muz shógindileri, jol jıegindegi qar – munyń barlyǵy jol jamylǵylary men jıekterin qardan tazalaý boıynsha dırektıvtik merzimderdiń saqtalmaýynan, ıaǵnı ýaqtyly atqarylmaýynan bolady», dedi D.Ámirov.
BQO qoǵamdyq keńesiniń tóraǵasy Erbol Salyqov respýblıkalyq jáne jergilikti joldardy qysqy kezeńde kútip ustaý ózekti máselelerdiń biri ekendigin atap ótti.
«Respýblıkalyq joldarǵa «QazAvtoJol» UK» AQ, al jergilikti joldarǵa oblystyq jolaýshylar kóligi jáne avtomobıl joldary basqarmasy jaýapty. Joldarǵa qatysty aýdandyq qoǵamdyq keńesterden de syn-eskertpeler aıtylyp jatady. Kóptegen aýyldar arasynda qatqyl tabandy joldardyń joq ekendigi belgili. Turǵyndarǵa greıder jolmen qatynaý ońaı emes. Ásirese, kúzgi jáne kóktemgi laısań ýaqytta jol balshyqqa, odan shoqalaqqa aınalyp, qysta qardan ýaqtyly tazartylmaı jatady. Qoǵamdyq keńeste jolǵa jaýapty mekemeler ókilderin tyńdaýdy tájirıbege engizdik. Sondaı-aq óńirlik deńgeıdegi túrli jıyndarda óz usynys-pikirimizdi bildirip otyramyz. Birinshiden, joldy kútip ustaýmen aınalysatyn merdiger mekemelerde tehnıka jetispeıdi. Sondyqtan tehnıka parkin jańartýǵa kúsh salý qajet. Ekinshiden, joldy kútip ustaýǵa jetkilikti qarjy bólinbeıdi. Qarajat az bolǵannan keıin oǵan tehnıka, adam kúshi jetkilikti kásiporyndar kelmeıdi. Al konkýrsta jeńip shyqqan mekemeniń tehnıkasy az, kúshi jetpeıdi. Sol sebepti eń aldymen tehnıkany da, qaralatyn qarjyny da normatıvterge sáıkestendirý kerek. Bıyl qańtardyń alǵashqy jartysynda adam ólimine soqtyrǵan jol apattary jıilep ketti. Buǵan joldyń tazartylmaýy sebep boldy dep jatqandar bar. Degenmen jol apaty kóbine júrgizýshilerdiń qateliginen bolady. Sondyqtan olardyń jaýapkershiligin kóterý qajet», dep túıindedi oıyn Erbol Ǵumaruly.
Osylaısha, taraptar pikirin tyńdaı kele, mynadaı oı túıdik. Jol qaýipsizdigin qamtamasyz etý asa mańyzdy. Bul máselege memlekettik uıymdarmen qatar merdiger mekemeler úlken jaýapkershilikpen qaraýy tıis.
Eske sala keteıik, budan buryn Batys Qazaqstan oblysynda jol máselesi qashan sheshimin tabatynyn jazǵan bolatynbyz.
