Batys Qazaqstanda asyl tuqymdy qoılardyń qazirgi jaǵdaıy qalaı
ORAL. KAZINFORM — Batys Qazaqstan oblysynda bıylǵy jyl basynda 1 mln 200 myńdaı qoı tirkelgen.
BQO aýyl sharýashylyǵy basqarmasynyń basshysy Jasulan Halıýllınniń málim etkenindeı, sonyń 60 paıyzy nemese 708 myńy agroqurylymdarda, al 40 paıyzy (469 myńy) jeke qosalqy sharýashylyqtarda ósiriledi.
Jasulan Joldybaıulynyń sózine qaraǵanda, óńirde árqaısysynda qoı sany 1 myńnan asatyn 100 sharýashylyq bar.
- Jyl sanap asyl tuqymdy qoı sany, onyń jalpy mal basyndaǵy úlesi ósip keledi. Qazirgi tańda oblysta 76 myńnan astam asyl tuqymdy qoı baǵylady. Sonyń 90 paıyzy derligi – Edilbaı qoılary, - deıdi J.Halıýllın.
Onyń aıtýynsha, kóp ǵasyrlyq halyqtyq selektsııa nátıjesinde tabıǵı iriktelý jolymen shyǵarylǵan Edilbaı qoıy qatań klımatqa beıimdelgen. Ol tózimdiligimen, iri denesimen, ósimtaldylyǵymen erekshelenedi. Bul tuqymnyń genetıkalyq aqaýy joq. Qozysy da 98 paıyzǵa deıin saqtalady.
Respýblıkadaǵy Edilbaı qoıynyń úzdik tuqymy Batys Qazaqstan oblysy Jańaqala aýdany «Birlik mal zaýyty» JShS-da saqtalǵan.
Óńirde 1996 shyǵarylǵan Aqjaıyq etti-júndi krossberd qoı tuqymy da ósimtal, eti men júniniń sapasy joǵary. Bul qoı negizinen «Qýanysh» sharýa qojalyǵynda baǵylady. Munyń qoshqarlary otarlardy taýarlandyrýdy jaqsartýǵa eleýli túrde áser etýde. Aıtalyq, ótken jyly tuqymdyq túrlendirýmen 193 myń saýlyq qamtyldy.
- Bul taýarly qoı ónimdiliginiń ósýine septigin tıgizdi. Ótken jyly óndirilgen 7,3 myń tonna qoı eti oblysty qamtyp qana qoımaı, shet elder men Qazaqstannyń ózge óńirlerine jóneltildi. 2024 jyly 400 tonnadaı qoı eti men 4 myń bas qoı Ázerbaıjan, Ózbekstan jáne Iranǵa satyldy.
Budan bólek, elimizdiń basqa aımaqtaryna 125 myń bas qoı ótkizildi, - dedi J.Halıýllın.
Basqarma basshysy keltirgen derekterge qaraǵanda, oblysta tiri qoıdy qabyldaý men onyń etin eksporttaýǵa arnalǵan, qýattylyǵy táýligine 1 myń basqa deıin «Kýbleı» jáne «Batys-Nyq» et óńdeý keshenderi jumys isteıdi. Budan bólek, qýattylyǵy táýligine 1 400 bas qozy soıa alatyn «Batys Marka Lamb» JShS ınvestıtsııalyq qoldaýǵa muqtaj bolyp otyr.
- Salaǵa eleýli túrde memlekettik qoldaý kórsetilip keledi. Sońǵy 10 jylda asyl tuqymdy qoı satyp alý shyǵynyn arzandatý jáne asyldandyrý jumystaryn júrgizý úshin qoı ósirýshilerge 5 mıllıardtaı teńge óteýsiz sýbsıdııa tólendi. Oǵan qosa fermerler «Altyn asyq», «Sybaǵa», «Agrobıznes», «Aýyl amanaty» baǵdarlamalary boıynsha jeńildetilgen nesıe alyp keledi.
Bıylǵy 1 tamyzdan mal bordaqylaý alańdary men et óńdeý keshenderin ustaý úshin aınalymdyq qarjyny tolyqtyrýǵa nesıe berile bastaıtyny, sondaı-aq asyl tuqymdy qoı satyp alýdy 5 paıyzdyq mólsherlememen qarjylandyrý úshin «Igilik» baǵdarlamasynyń iske qosylýy sharýalarǵa keń jol ashyp otyr, - dep túıindedi sózin J.Halıýllın.
Eske sala keteıik, budan buryn Qazaqstanda qoı sharýashylyǵyn qalaı damytýǵa bolatynyn jazǵan edik.