Batys Qazaqstan oblysynda jol-kólik oqıǵalary nelikten jıilep ketti

Batys Qazaqstan oblysynda jol-kólik oqıǵalary jıilep ketti. Bir ǵana qyrkúıek aıynda birneshe adamnyń ómirin qıǵan apattar boldy. Osy oraıda, QazAqparat tilshisi BQO polıtsııa departamenti bastyǵynyń birinshi orynbasary, polıtsııa polkovnıgi Janbolat Janshınmen osy oqıǵalardyń sebep-saldaryna úńilip kórdi.

- Janbolat Jasqaıratuly, joldaǵy qaýipsizdikti saqtaý asa mańyzdy másele ekendigi anyq. Jol ústinde adam ómiriniń qıylýy qanshama otbasyna qaıǵy ákeledi. Osyndaı apattardyń jıileýiniń sebebi nede dep oılaısyz?

- Eń aldymen, júrgizýshiniń qarapaıym jol erejesin saqtamaýyna baılanysty der edim. Júrgizýshi rýlge otyryp, saparǵa shyqqannan keıin óziniń ǵana emes, avtokóliktegi adamdardyń ómiri men densaýlyǵyna jaýapty bolýy tıis.

Bıylǵy toǵyz aıda oblys boıynsha 379 jol-kólik oqıǵasy tirkelip, 73 adam mert boldy, 379-y túrli jaraqat aldy. Jol apattary men jaraqattanǵandar sany ótken jylǵydan ósken. Al qaza tapqandar sany 2 adamǵa kem bolǵanymen, ótken qyrkúıek aıyndaǵy jol apattary jan túrshigerlik qazaǵa soqtyrdy. Solardyń sebebine úńilip kórsek.

Respýblıkalyq mańyzy bar Samara-Shymkent jolynda jeńil avtokólik júk kóliginiń tirkemesine soǵylyp, bir otbasynan alty adam kóz jumsa, sonyń tórteýi – bala. Munda júrgizýshi qalǵyp ketken nemese basqa bir nársege alańdaǵan.

Sondaı-aq, oblystyq mańyzy bar Oral-Kırsanov tasjolynda «Lada Granta» men «VAZ-2112» avtokólikteri túıisip, tórt adam ajal qushty. Oqıǵa ornyna barǵanda kóz jetkizgenim, «Lada Granta» avtokóliginiń júrgizýshisi jyldamdyqty shekten tys arttyrǵan, spıdometr 120 km-da turyp qalǵan. Sonyń kesirinen burylysta aǵashqa soǵylmas úshin jaltarǵanda rýlge ıe bola almaı, qarsy betke shyǵyp ketken.

Al Oral-Tasqala jolynda «Volkswagen Golf» avtokóliginiń 82 jastaǵy júrgizýshisi óziniń múmkindigin eskermeı, burylamyn degende qarsy kele jatqan «Toıota Kamrımen» soqtyǵysqan. Sóıtip, qos júrgizýshi de o dúnıelik boldy.

Úsh oqıǵa boıynsha QR QK 345-baby 4-bóligine sáıkes qylmystyq is qozǵaldy, biraq júrgizýshilerdiń bári de qaıtys bolyp ketken, eshqaısysyn jaýapqa tarta almaısyń.

Mine, jol qozǵalysyna qatysýshylardyń ózderi tártip saqtamaıynsha, apattyń aldyn alý qıyn. Ár avtokólikke bir polıtsııa qyzmetkerin bólip, baqylaý ornatý múmkin emes.

- Degenmen, jol-kólik oqıǵalarynyń aldyn alý baǵytynda jumystar jasalyp jatqan shyǵar?

- Árıne. Myna derekterge kóz júgirteıik. Bıyl jol qozǵalysy qaýipsizdigin qamtamasyz etý baǵytynda 13 jedel aldyn alý is-sharasy júrgizilip, 127 754 jol erejesin buzýdyń joly kesildi. 885 adam júrgizýshi quqyǵynan aıyryldy. 116 506 adamǵa 1 mlrd 356 mln teńge aıyppul salyndy. Joldarǵa 1 175 tekserý júrgizilip, durys ustamaǵany úshin 152 laýazymdy qyzmetker, sonyń ishinde 16 birinshi basshy jaýapqa tartyldy. Berilgen uıǵarymdy oryndamaǵan 4 laýazymdy qyzmetker de jazasyz qalǵan joq.

Jol-kólik oqıǵalarynyń Oral-Atyraý jolynda jıi tirkeletini belgili. Sonyń aldyn alý baǵytynda patrýldik polıtsııa batalonynyń qyzmetkerleri saǵatyna 105 shaqyrym jyldamdyqpen jol boıynda eki jaqtan júrip otyrady. Eger júrgizýshi jyldamdyǵyn 110 shaqyrymnan asyrsa, jol erejesin buzýshylyq birden tirkeledi.

-Sol Oral-Atyraý jolynda «Sergek» qondyrǵysyn ornatýǵa bolmaı ma? Jol erejesin buzýshylyqty dereý anyqtaý úshin qandaı zamanaýı qurylǵylar qoldanylady?

- Bári de qarajatqa baılanysty. Bıyl Oralda qosymsha 21 ýchaskede jyldamdyqty ólsheıtin avtomatty qondyrǵy júıesi ornatyldy. Aqsaıda 15 qondyrǵy jańadan qoıyldy. Alaıda, keıbir júrgizýshiler sondaı tustarǵa kelgende, jyldamdyǵyn baıaýlatady da, ótkennen keıin óziniń tez júrisine qaıta basady.

Ekinshiden, sońǵy kezde joldy baqylaý úshin drondar qoldanyla bastady. Bul da tıimdiligin kórsetti.

Kúni búgin memlekettik satyp alý jolymen qazirgi zamanǵy 3 «Kıber-Sherıf» júıesin alý jumystary júrgizilip jatyr. Munyń artyqshylyǵy, bul júıe tikeleı jolda júrip kele jatyp, qozǵalysty baqylaýǵa múmkindik beredi. Kelesi jyly osyndaı taǵy 7 qondyrǵy alý kózdelip otyr.

Oǵan qosa, oblys basshylyǵynyń qoldaýymen eki patrýldik polıtsııa batalonyna jańadan 90 avtokólik alynbaqshy.

-Jol-kólik oqıǵalaryna avtokólikterdiń kóbeıýi, joldyń tarlyǵy men eskirýi de áser etetin shyǵar?

- Sońǵy bes jylda oblysta avtokólik sany 66 704-ten 181 612-ge nemese 2,7 esege ósti. Soǵan sáıkes júrgizýshiler sanynyń da kóbeıgeni anyq. Ekinshiden, ıá joldyń ınfraqurylymyn jaqsartpaıynsha, apatty jaǵdaıdy turaqtandyrý qıyn.

Aıtalyq, kólik toqtaýsyz aǵylyp jatatyn, respýblıkalyq mańyzy bar Samara-Shymkent jáne Oral-Atyraý joldary úshinshi sanatqa jatady, ıaǵnı onyń eni 8 metrden aspaıdy. Júrgizýshi aldyndaǵy avtokólikti basyp ozǵan kezde bir-birine taqalyp ótedi. Aldynan kólik kelip qalsa, burylyp úlgermeıdi. Osy eki jolda keıingi bes jylda 334 oqıǵa tirkelip, 192 adam qaza tapty, 509-y jaraqat aldy.

2019 jyly Oral-Atyraý jolyn birinshi sanatqa aýystyrý jóninde departament tarapynan usynys engizilip, ol qoldaý tapqanymen, jobany júzege asyrý kesheýildep tur. Bylaısha aıtqanda, ortasy bólingen tórt jolaqty jol salynsa, júrgizýshilerge áldeqaıda yńǵaıly bolar edi.

-Jol apaty saldarynan etjaqyndarynan aıyrylǵandar aıypty dep tanylǵan júrgizýshilerge jazany qatańdatý qajettigin aıtyp jatady. Buǵan ne qosar edińiz?

- Ár oqıǵa boıynsha tergeý amaldary júrgizilip, tıisti zańnamaǵa sáıkes qorytyndy jasalady. Іs materıaldary sotqa jiberilip, úkim ne sheshim shyǵady. Bári de zań aıasynda, biz artyq eshteńe jasaı almaımyz.

-Jol boıynda maldyń jıi júretini jasyryn emes. Osyǵan baılanysty ne aıtasyz?

- Iá, mal baǵýsyz júretindikten, mundaı oqıǵalar bolyp jatady. Bıyl úı janýarlarynyń qatysymen tirkelgen jol apaty 25 paıyzǵa (60-tan 75-ke) ósip, mert bolǵandar sany 100 paıyzǵa (1-den 2-ge), jaraqat alǵandar 5,5 esege (2-den 11-ge) kóbeıip ketti.

Biz tikeleı mindetimiz bolmasa da, qaraýsyz maldy ıesi anyqtalǵansha arnaıy turaqqa qamaýǵa májbúrmiz. 2 603 mal ıesi jaýapkershilikke tartylǵanymen, másele sheshiler emes. Mal baǵylmaıdy, jol boıynda qorshaýlar ornatylmaıdy. Kúndiz eshteńe emes, júrgizýshiler baıqaıdy, avtokólikter malǵa kóbine túngi ýaqytta soǵylyp jatady. Mal ıesin jaýapqa tartqannan ne paıda, eger adam ómirin qıyp ketip jatsa. Qoryta aıtqanda, joldaǵy qaýipsizdikti qamtamasyz etý úshin tártip saqshylarymen qatar, osy salaǵa qatysy bar mekemelerden bastap qatardaǵy júrgizýshilerge deıin úles qosa bilýi kerek. Alda kún raıynyń qolaısyz ýaqyty kele jatyr. Sondyqtan joldy kútip ustaýdyń da máni zor.

Osy taqyrypqa qatysty 45 jyl júrgizýshilik ótili barOral qalasynyń turǵyny Іlııas Dáýletov te pikir bildirdi.

«Jol qozǵalysy erejesin saqtamaıtyndar az emes. Ásirese, jastar jyldamdyqty shekten tys arttyrady, baǵdarshamnyń qyzyl shamy janyp tursa da, ótip ketip jatady. Keıde turǵan kóliktiń artynan qoıyp ketedi. Sosyn kóliktiń ıesi qashan keledi dep kútip turǵanyń. Demek, júrgizýshilerdiń mádenıeti tómen. Qalalar men aýdan-aýyldarǵa qatynaıtyn taksıster saǵatyna 150-160 shaqyrym jyldamdyqpen júredi. Ol ol ma, salonǵa jolaýshy toltyrý úshin baratyn jermen telefon arqyly aldyn ala sóılesip kele jatady. Qatty aıdama dep eskertý jasasań, elemeıdi. Taǵy bir aıta ketetin jaıt, jol boıyndaǵy maldyń kóptigi. Bir ǵana mysal, jýyrda jıenim Chapaev-Jańaqala joly boıynda qas qaraıa shaýyp shyǵa kelgen jylqyǵa soqtyǵysyp, áıeli múgedek bolyp qaldy. Jaqynda alǵan avtokóligin 2,5 mln teńgege jóndetti. Mal ıesi tabylǵan joq. Qysqasy, jol qozǵalysyna qatysýshylardyń jaýapkershiligin kóterý kerek», - dedi ol.

Eske sala keteıik, budan buryn Batys Qazaqstanda 2 avtokólik soqtyǵysyp, 4 adamnyń kóz jumǵanyn jazǵan bolatynbyz.

Sondaı-aq, Batys Qazaqstanda jol apatynan eki júrgizýshi mert boldy.

Oralda kólik aǵashqa soǵylyp, 2 adam qaza tapty.