Bastyń jıi aýrýy: Joǵarǵy qan qysymynyń alǵashqy belgileri qandaı
ASTANA. KAZINFORM – Búgin – Dúnıejúzilik gıpertonııamen kúres kúni. Bul kúndi atap ótýdegi basty maqsat – joǵary qan qysymynyń qaýpi týraly halyqty habardar etý. Jalpy, arterııalyq gıpertenzııa qalaı paıda bolady? «Búgin LIVE» stýdııasyna qonaq bolǵan sarapshy maman jaýap berdi.
– Jalpy, arterııalyq qan qysymy ártúrli qaýip faktorlaryna baılanysty týyndaıdy. Ol qaýip faktorlaryn ekige bólýge bolady: bireýi – basqarylatyn, ekinshisi – basqarylmaıtyn. Basqarylmaıtyn faktorǵa sizdiń jasyńyz jatady. Er adamdarda 55 jastan, áıel adamdarda 65 jastan bastalady. Odan keıin, eger genetıkalyq turǵyda arterııalyq qan qysymymen aýyratyn adamdar bolsa, bul dert tuqym qýalaıdy.
Al basqarylatyn qaýip faktorlaryna strestik jaǵdaılar men qımyl-qozǵalystyń shektelýi jatady. Ásirese keńse qyzmetkerleriniń jumysy týraly basa aıtýǵa bolady. Odan keıin artyq salmaq, túrli kúızelister, durys tamaqtanbaý, tuzdy, aşy taǵamdardy jıi tutyný da joǵary qan qysymyna ákelip soǵady, – deıdi Jazıra Qydyrbaeva.
Medıtsınalyq ortalyq meńgerýshisi joǵary qan qysymy birden belgi bermeıtinin aıtady.
– Sebebi kúndelikti jumys barysynda adamǵa aýa jetispeıdi, bas aýyrady, qulaq bitelip, shýyldaıdy, júregi aınıdy. Biraq kez kelgen jaǵdaıda baryp, qan qysymyn ólsheý qoljetimdi bola bermeıdi. Sol sebepti adamdar aýrýyn asqyndyryp alýy múmkin. Naýqastar bul aýrý ózge aǵzalarǵa áser etip, olardyń jumysynyń nasharlaýyna sep bolyp, adam aǵzasy dabyl qaqqanda ǵana dárigerge qaralyp jatady. Ol kezde qan tamyrlarynyń tarylýy syndy túrli máseleler asqynyp ketedi. Mundaı jaǵdaı profılaktıkalyq sharalar jasaýǵa kelmeıdi. Sol sebepti, eger basyńyz jıi aýyratyn bolsa, kúnine kemi 3 ret arterııalyq qan qysymyn ólshep otyrý kerek. Biraq ólsher aldynda eshqandaı dári, kók shaı syndy qan qysymyna áser etetin eshteńe ishpeý kerek, – deıdi maman.
Jazıra Qydyrbaeva joǵary qan qysymy basqarylatyn qaýip faktorlarynan paıda bolsa, ony emdeýge bolatynyn aıtady. Odan bólek, maman arterııalyq qan qysymynyń túrli satylaryn da túsindirdi:
– Arterııalyq qan qysymy 3 satyǵa bólinedi. Qalypty jaǵdaıda sıstolalyq qysym – 120, dıastolalyq qysym – 80 bolady. Al qalyptydan joǵary qysym – 129 ben 139 aralyǵy. Birinshi dárejeli arterııalyq qan qysymy – 140–159 aralyǵy, 160–179 arasy – ekinshi dáreje, al 180-nen joǵary bolsa, bul arterııalyq qan qysymynyń eń joǵarǵy dárejesi bolyp esepteledi.
Eske sala keteıik, Pavlodarda 11 myńǵa jýyq adam júrek jetkiliksizdigimen esepte tur.