Bas prokýratýra: Balalardy zorlaý máselesi kúrdeli bolyp qalýda
Sonymen qatar úndeýde jasalǵan áreketter úshin qoldanylatyn jazanyń sáıkes kelmeıtini jáne keıbir adamdarǵa shartty merzimder beriletini kórsetilgen.
Azamattardyń alańdaýshylyǵyna qosyla otyryp, Bas prokýratýra kelesi aqparatty habarlaıdy.
2015 jyldyń 1 qańtaryna deıin kámeletke tolmaǵandardy zorlaǵandarǵa (14-ten 18 jasqa deıin) 8-den 15 jylǵa deıin bas bostandyǵynan aıyrý jazasy qoldanylatyn. Eger jábirlenýshi retinde jas balalar bolsa (14 jasqa deıin), jaza merzimi 15-ten 20 jylǵa deıin.
2015 jyldyń 1 qańtarynan bastap Qylmystyq kodeks zorlaýshylarǵa qatysty jaýapkershilikti kúsheıtti. Endi kámeletke tolmaǵandardy zorlaǵany úshin jaza 10-nan 15 jylǵa deıin, al jas balalarǵa qatysty - 15 jyldan 20 jylǵa deıin nemese ómirlik bas bostandyǵynan aıyrý.
Jas balalarǵa qatysty seksýaldy sıpattaǵy zorlyq-zombylyq áreketteri boıynsha shartty túrde sottaý, raqymshylyq, merziminen buryn shartty túrde bosatý jáne jazany jumsartý sharalaryn qoldanýǵa tyıym salyndy. Osyndaı qylmystyq áreketter boıynsha sottalǵan ustazdar men ata-analarǵa ómir boıy balalarǵa qatysty kez kelgen qyzmetpen aınalysýǵa tyıym salyndy.
Sonymen qatar, Memleket basshysynyń tapsyrmasymen 2016 jyldyń 9 sáýirinde osyndaı qylmystyq áreketter úshin jazany qatańdatatyn zań qabyldandy. Endi joǵaryda atalǵan barlyq shekteýler kámeletke tolmaǵandarǵa qarsy zorlyq áreketterin jasaǵandarǵa da qatysty qoldanylatyn boldy.
ıAǵnı, jas balalarǵa da, kámeletke tolmaǵandarǵa da osy sıpattaǵy qylmystyq áreketter jasaǵandarǵa eshbir jaǵdaıda da shartty merzimder, raqymshylyq, jazany jumsartý, merziminen buryn shartty túrde bosatý qoldanylmaıdy jáne olarmen eshqandaı protsestik kelisimder jasalmaıdy.
Shet el azamattary úshin Qazaqstan aýmaǵynda kez kelgen qylmys jasaǵany úshin jazasyn ótegennen keıin elden shyǵarý engizildi.
2018 jyldyń 1 qańtarynan bastap hımııalyq jolmen pishtirý qoldanylady, ıaǵnı, sot sheshimi boıynsha qylmyskerdi jynystyq qumarlyqty tómendetetin dári-dármekterdi qabyldaýǵa májbúrleıtin bolady.
Jazalaý sharalary boıynsha. Sońǵy bes jyldyń ishinde jas balalar men kámeletke tolmaǵandardy zorlaǵany úshin shartty túrde sottaý qoldanylǵan emes. Barlyq aıyptalýshylarǵa tek shynaıy bas bostandyǵynan aıyrý taǵaıyndaldy.
Mysaly, osy jyly jas balalardy zorlaǵany úshin 26 adam bas bostandyǵynan aıyryldy. Olardyń ishinde 20 jylǵa - 2, 19 jylǵa - 2, 18 jylǵa - 1, 17 jylǵa - 3, 16 jylǵa - 6, 15 jylǵa - 9, 11 jylǵa - 1, 7 jylǵa - 1, 6 jylǵa - 1 adam. Mundaǵy 10 jyldan az merzimge bas bostandyǵynan aıyrylǵandardyń ózderi kámeletke tolmaǵandar.
Kámeletke tolmaǵandarǵa qatysty osyndaı qylmys úshin, sonymen qatar basqa áreketterdiń jıyntyǵymen, 46 adam bas bostandyǵynan aıyryldy. Olardyń ishinde 20 jylǵa - 1, 18 jylǵa - 1, 16 jylǵa - 1, 15 jylǵa - 1, 14 jylǵa - 3, 13 jylǵa - 3, 12 jylǵa - 5, 11 jylǵa - 18, 6 jylǵa - 1 adam, bul jerde de 10 jyldan az merzimge bas bostandyǵynan aıyrylǵandardyń ózderi kámeletke tolmaǵandar.
Osyǵan baılanysty, Bas prokýratýra úndeýde kóterilgen máseleler zańnamalyq deńgeıde de, sot tájirıbesinde de sheshimin tapty dep habarlaıdy.
Kámeletke tolmaǵandarǵa qatysty seksýaldy sıpattaǵy qylmystyq áreketter jasaǵandar Kartasynda 1998 jyldan bastap barlyq sottalǵandarǵa qatysty málimetter keltirilgen. Onda kolonııadan bosap shyqqandar da, 2005-2014 jyldary aýyr qylmystarǵa jatpaıtyn áreketter úshin qoǵamnan oqshaýlaýsyz jazalarǵa sottalǵan azamattar da kórsetilgen.
Kámeletke tolmaǵandardy zorlaý sanynyń tómendeýine qaramastan (148-den 75-ke deıin), jaǵdaı sonda da kúrdeli bolyp qalýda.
Búgin quqyq qorǵaý organdary mundaı qatygez áreketterge qarsy barlyq sharalardy qoldanyp otyr. Barlyq aımaqtarda polıtsııanyń arnaıy toptary jumys jasaýda, jasyryn pedofılderdi anyqtaý boıynsha, sonyń ishinde Internet pen áleýmettik jelilerde de is-sharalar júrgizilýde. Pedofılderdiń elektrondy bazasy ázirlendi. Kámeletke tolmaǵandardyń jynystyq tıispeýshiligine qatysty qylmystyq quqyq buzýshylyqtardyń aldyn alý boıynsha 2015-2017 jyldarǵa arnalǵan birlesken jospar iske asyrylyp jatyr.
Sondaı-aq Bas prokýratýra balalar men kámeletke tolmaǵandardyń ata-analary men týystaryn qyraǵylyq tanytýǵa, balanyń qaı jerde ekenin jáne kimmen aralasyp júrgenin, sonyń ishinde Internette de, baqylap júrýge shaqyrady. Balalaryńyzdy qaraýsyz qaldyrmańyzdar. Balalardyń boıynda jeke qaýipsizdigi úshin jaýapkershilik sezimin tárbıeleýdi jáne olardy qarapaıym ózin-ózi saqtaý sharalaryn úıretýdi suraımyz.
Jaqyn ýaqytta Bas prokýratýra azamattar men qoǵam ómiriniń áleýmettik sezimtal salalary boıynsha qaýipsizdikti qamtamasyz etýdiń quqyqtyq jáne praktıkalyq sharalaryn keń aýqymdy túsindirý boıynsha jumys bastaýdy josparlap otyr.
