Bas Assambleıada BUU-nyń 80 jyldyǵyna arnalǵan saltanatty jıyn ótti
NЬıÝ-IORK.KAZINFORM — Búgin Nıý-Iorktegi Bas Assambleıa zalynda BUU-nyń 80 jyldyǵyna arnalǵan saltanatty shara ótti. Іs-shara jastar hory Sing for Hope, Metropolıten operasynyń ánshileri men pıanıst Devıd Ýotkıns, dırıjer Tılman Mıhael jetekshiligimen mýzykalyq oryndaýdan bastaldy. Bul týraly BUU resmı saıty jazdy.
Alaıda, Bas Assambleıa tóraıymy Annalena Berbok óz sózinde bul kúnniń «mereke kúni emes», «tarıh sabaqtaryn eske alyp, úmit jolyn qaıta tańdaýǵa batyldyq tabatyn sát» ekenin atap ótti.
Durys joldy tańdaý
Berbok BUU qurylǵan kezdegi aýyr jaǵdaılardy eske saldy:
— Elder kúırep jatyr. 70 mıllıonnan astam adam qaza tapty. Bir dáýirde eki dúnıejúzilik soǵys ótti. Holokosttyń sumdyǵyn sózben aıtyp jetkizý múmkin emes. 72 aýmaq áli de otarlyq ezgide otyr. 80 jyl buryn bizdiń álem osyndaı edi, — dedi ol.
Onyń aıtýynsha, 1945 jyldyń 26 maýsymynda BUU Jarǵysynyń qabyldanýy tek formaldy qadam emes, adamzattyń óz tarıhynyń eń qarańǵy betterinen sabaq alǵanynyń dáleli boldy.
— Bul áreket bizdi jumaqqa jetkizý úshin emes, jek kórýshilik pen toqtaýsyz ambıtsııanyń kúshteri bizdi tozaqqa súırep aparmaýy úshin jasaldy, — dedi Berbok.
Sonymen qatar, ol búgingi kúnniń jańa qaıǵylary men qıyndyqtaryn atap ótti:
— Biz Gaza sektorynda qıraǵan úılerdiń arasynda tamaq izdep júrgen jetim balalardy kóremiz. Ýkraınadaǵy soǵys jalǵasyp jatyr. Sýdanda seksýaldyq zorlyq-zombylyq órship tur. Gaıtıde bandalar halyqty qorqytyp otyr. Internette óshpendilik ýshyǵyp tur. Sý tasqyndary men qurǵaqshylyq búkil álemdi sharpyp ketti. Búgin — mereke emes. Búgin — tarıhtyń sabaqtaryn eske alyp, jeńiliske moıynsunbaı, úmit jolyn qaıta tańdaýǵa batyldyq tabatyn sát, — dep qorytyndylady ol.
Ýádeni shyndyqqa aınaldyrý
BUU Bas hatshysy Antonıý Gýterrısh te sóz sóılep, alǵashqy BUU qyzmetkerlerin eske saldy. Olardyń kópshiligi soǵystan dene jaraqattaryn alǵan, biraq soǵystyń shynaıy qorqynyshyn kórgen adamdar edi.
— Olar adamzattyń eń qorqynyshty qabiletin — ólim lagerleriniń sumdyǵyn, shaıqastardyń qatygezdigin, jermen-jeksen bolǵan qalalardy kórdi. Sondyqtan olar beıbitshilikke qyzmet etýge sheshim qabyldady, — dedi ol.
Ol sonymen qatar, beıbitshilikke umtylýdy naıvtilik dep esepteý — qate ekenin atap ótti:
«Beıbitshilik — eń batyl, eń shynaıy jáne eń qajet maqsat»
— Olar adamzattyń eń qorqynyshty isterge bara alatynyn óz kózderimen kórdi — ólim lagerleriniń sumdyǵyn, qantógis shaıqastardyń qatygezdigin, jer betinen joıylyp ketken qalalardy. Dál sondyqtan da olar beıbitshilik jolyna qyzmet etýdi tańdady», – dep jalǵastyrdy ol. Beıbitshilikke umtylýdy ańǵaldyq dep sanaıtyn qate túsinikke qaramastan, «olar bildi: beıbitshilik — barsha umtylystardyń ishindegi eń batyly, eń shynaıysy, eń qajeti. Bizge jalǵyz jol — birlesip áreket etý. Osy sátke laıyq bolaıyq — anyqtyǵymyzben, batyldyǵymyzben jáne senimimizben. Beıbitshilik ýádesin shyndyqqa aınaldyraıyq, dedi — Gýterrısh.
«Aqparattyq armageddon»
2021 jylǵy Nobel syılyǵynyń laýreaty Marııa Ressa óz sózin tsıfrlyq dáýirdegi adam quqyqtary men aqparat salasyndaǵy qaýipterge arnady. Ol 80 jyl buryn BUU Jarǵysynyń fashızmniń aqparatty burmalap, shyndyqty joıyp, tutas halyqtardy adamgershilikten aıyryp, genotsıd pen dúnıejúzilik soǵysty aqtaý úshin qoldanǵanynan keıin dúnıege kelgenin eske saldy.
«Búgin biz aqparattyq armageddonnyń ishinde turmyz», — dedi Ressa. «Jalǵan aqparat shyndyqtan alty ese tez taraıdy. Al algorıtmder ashý men qorqynyshty, jek kórýshilik pen dúrbeleńdi qozdyrý úshin jasalǵan».
Generatıvti jasandy ıntellekttiń damýymen jaǵdaı odan saıyn kúrdelene tústi, dep eskertti ol.
Ressa úsh negizgi sheshimdi usyndy:
1. Tsıfrlyq alyptardyń jazasyzdyǵyn toqtatyp, aqparattyq keńistikti qorǵaý úshin halyqaralyq standarttar engizý;
2. Táýelsiz jýrnalıstıkaǵa negizdelgen senimdi ınfraqurylym qurý;
3. Demokratııalyq ınstıtýttardy nyǵaıtý men beıbitshilikti ornatýda mańyzdy ról atqaratyn áıelderdi qoldaýdy qosa alǵanda, keshendi bastamalarǵa ınvestıtsııa salý.
«Aqparattyq adaldyq — barlyq kúrestiń anasy. Eger biz bul shaıqasta jeńsek — qalǵanyn da jeńemiz. Jeńilsek — bárinen aıyrylamyz», — dedi Ressa.
BUU-nyń róline qatysty óz oılarymen Nobel syılyǵynyń laýreaty, Lıberııanyń burynǵy prezıdenti Elen Djonson-Sırlıf pen Norvegııanyń burynǵy premer-mınıstri Grý Harlem Brýndtland te bólisti.
Kezdesý Marııam Býkar Hassannyń beıbitshilik týraly poetıkalyq deklamatsııasymen aıaqtaldy.
Buǵan deıin habarlanǵandaı, Toqaev BUU-nyń Nıý-Iorktegi debatynda TMD elderi basshylary arasynda birinshi bolyp sóz sóıleıdi.