Banktik sharttardy oqymaı qol qoıatyndardyń úlesi qansha
Qazaqstan halqynyń qarjylyq saýattylyq ındeksi 2020 jylmen salystyrǵanda 0,45 tarmaqqa ulǵaıyp, 2021 jyly 39,52 paıyzdy qurady. 2020 jyly bul kórsetkish 39,07% deńgeıinde boldy.
Ekonomıkalyq yntymaqtastyq jáne damý uıymynyń (EYDU) ólshemderi eskeriletin qarjylyq saýattylyq ındeksin esepteý ádisnamasy mynadaı úsh kórsetkishti taldaýdy qamtıdy: jeke qarajatyn basqarý, qarjylyq kórsetiletin qyzmetterdi paıdalaný jáne halyqtyń qarjy júıesi týraly habardar bolý deńgeıi.
«Osy oraıda qarjylyq qyzmetterdi paıdalana bilý kórsetkishi boıynsha neǵurlym joǵary deńgeı Nur-Sultan jáne Almaty qalalarynda, sondaı-aq Almaty, Túrkistan jáne Batys Qazaqstan oblystarynda baıqalady. Eń tómen kórsetkish - Soltústik Qazaqstan, Pavlodar, Qaraǵandy jáne Jambyl oblystarynda. Saýalnama nátıjeleri respondentterdiń arasynda tanymal qarjylyq qyzmetter men ónimderdi anyqtady – bul taýar kredıti (37,4%), aǵymdaǵy shot (32,6%), bank depozıti (29,3%). Tanymaldyǵy tómen - zeınetaqy annýıteti (1,08%), bilim berý depozıti (0,72%), aktsııalar, oblıgatsııalar jáne ınvestıtsıylyq paı qory (0,16%). Erekshe tanymaldyqqa, ásirese, Covid-19 pandemııasy kezeńinde jeke jáne zańdy tulǵalar úshin ınternet jáne mobıldi bankıng usynýǵa baılanysty bank qyzmetteri ıe bolǵanyn atap ótken jón», - delingen agenttik málimetinde.
Genderlik kórsetkishke keletin bolsaq, er adamdarda áıelderge qaraǵanda qarjylyq qyzmetterdi paıdalaný daǵdylarynyń anaǵurlym joǵary deńgeıi baıqaldy. Zertteý kórsetkenindeı, orta jas (25-ten 45 jasqa deıin) ókilderi jas býyn ókilderine (18-den 21 jasqa deıin) jáne zeınetkerlik jastaǵy azamattarǵa qaraǵanda ártúrli qarjylyq qyzmetterdi jıi paıdalanady.
Saýalnamaǵa ornalastyrylǵan qarjylyq máselelerdi sheshý barysynda respondentterdiń úshten biri qarjylyq saýattylyq boıynsha usynǵan tapsyrmalarǵa durys jaýap berdi. Bul respondentterdiń qarjylyq qyzmetter men ónimderdiń qıyn jaǵdaılaryn túsingenin bildiredi. Biraq, soǵan qaramastan, kásibı ekonomıkalyq termınologııany jáne bankter men basqa da qarjy uıymdary usynatyn sharttardy bilmeıtin respondentterdiń úlesi de bar. Bul zeınetkerler, stýdentter jáne úı sharýasyndaǵy áıelder.
«Jalpy alǵanda, zertteý keıbir respondentterdiń qarjylyq qyzmetterdiń saralanǵan jıyntyǵymen jaqsy tanys bolmasa da, qarjylyq qyzmetti tańdaý protsesine egjeı-tegjeıli qarap, shartty muqııat zertteı bastaǵanyn kórsetti. Máselen, respondentterdiń 44,9%-y shartqa tek ony oqyp, barlyq jaǵdaılaryn túsindirgennen keıin qol qoıady, menedjerlerge qosymsha suraqtar qoıady jáne talaptardy zertteıdi. Al respondentterdiń 21,8%-y suraqsyz qol qoıady, óıtkeni munyń bárin túsiný olarǵa qıyn», - dep atalyp ótken zertteý derekterinde.
Aıta keteıik, 2021 jyly zertteýge 10 000 respondent qatysqan. Olardyń ishinde 18 jastan 29 jasqa deıingi (23,08%), 30 jastan 49 jasqa deıingi (62,32%), 50 jastan 63 jasqa deıingi (12,32%), sondaı-aq 63 jastan asqan (2,28%) áıelder (58,8%) de, er adamdar da (41,2%) bar.
Saýalnama Nur-Sultan, Almaty men Shymkent sııaqty respýblıkalyq mańyzy bar 3 qalada jáne Qazaqstannyń 14 óńirinde júrgizildi.
Kásibı qyzmeti turǵysynan alǵanda bıýdjettik uıymdardyń qyzmetkerleri (7,5%), ózin-ózi jumyspen qamtyǵandar (8,1%), jeke kompanııalardyń qyzmetkerleri (7,2%), dara kásipkerler (6,4%), stýdentter (1,9%), zeınetkerler (1,8%), ýaqytsha jumys istemeıtinder (0,68%), basqa da mamandyq ókilderi (64,2%) sııaqty toptardan jaýap alyndy.
Respondentterdiń otbasylyq jaǵdaılary mynadaı boldy: 62,28%-y úılengen/turmys qurǵandar, 26,24% – úılenbegen/turmys qurmaǵandar, 8,4% – ajyrasqandar, 1,6% – áıeli/kúıeýi qaıtys bolǵandar, 1,4% – azamattyq nekede turatyndar.
