Balqash kóliniń sýy jyldan-jylǵa lastanyp barady – sarapshy
ASTANA. KAZINFORM — Ekologııa, sý resýrstary men ornyqty damý salasyndaǵy sarapshy Bolat Esekın Balqash kóliniń lastanýyna qandaı faktorlar áser etip otyrǵanyn aıtty.
– Uzaq jyldar boıǵy statıstıkaǵa súıensek, kólge quıatyn sý kólemi jyl saıyn azaıyp kele jatyr. Sońǵy 20 jyl ishinde bul kórsetkish shamamen 18 tekshe shaqyrymnan 12 tekshe shaqyrymǵa deıin qysqarǵan. Bul, árıne, sýdyń lastaný deńgeıiniń artýyna tikeleı áser etedi. Óıtkeni sý sapasy men mólsheri ózara tyǵyz baılanysty – sý azaıǵan saıyn lastaný kólemi artady, – deıdi ol.
Mamannyń sózinshe, kóldiń ekologııalyq ahýalyna onyń jaǵasynda ornalasqan kásiporyndar da tikeleı áser etip jatyr.
– Kóldiń jaǵasynda eldegi eń iri kásiporyndardyń biri – «Balqashmys» ornalasqan. Bul zaýyt jylyna 70 myń tonnadan astam zııandy zatty aýaǵa shyǵarady. Olardyń qatarynda mys, myrysh jáne basqa da ýly elementter bar. Mundaı zalal Balqashqa quıatyn ózender arqyly da jetip otyr. Máselen aýyl sharýashylyǵynda qoldanylatyn túrli tyńaıtqyshtar, pestıtsıdter, hımıkattar, sondaı-aq eldi mekenderden keletin kommýnaldyq qaldyq sýlar kólge zııanyn keltirip jatyr, – deıdi sarapshy.
Al QR Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrligi kóldegi sý sapasyna «ortasha lastanǵan» degen baǵa berdi.
– Balqash kóliniń zooplankton jáne fıtoplankton boıynsha sýdyń sapasy úshinshi klasqa (ortasha lastanǵan sýlar) sáıkes keldi, – dep jazylǵan Kazinform tilshisiniń resmı saýalyna bergen vedomstvo jaýabynda.
Sondaı-aq Bolat Esekın Balqash kóli sapasy nasharlaýyna naqty mysaly keltirdi.
– Lastaný deńgeıiniń óskenine naqty dálel – Balqash kólinde sırek kezdesetin, tek osy óńirge tán endemık balyq túrleriniń joıylyp ketýi. Qazir kólde tek sor balyqtar ǵana qaldy. Bul – ekojúıeniń tereń daǵdarysqa ushyraǵanynyń aıqyn belgisi. Balqash búginde joǵary qaýip aımaǵynda tur. Ony saqtap qalý úshin sýdy tutynýdy qysqartý, lastanýdy azaıtý jáne eń bastysy – sý kózderin qalpyna keltirý boıynsha naqty sharalar qajet. Alaıda mundaı jumystar qazirgi memlekettik sý jáne ekologııalyq baǵdarlamalarda múlde qarastyrylmaǵan, – deıdi ol.
Buǵan deıin Memleket basshysy Kaspıı teńizin, Balqash kólin saqtap qalý úshin naqty sharalar qabyldaý qajet ekenin aıtqan edi.
Sý resýrstary mınıstrligi Frantsııa mamandarymen birlesip Balqash kóli basseınine zertteý júrgizdi.
«Qazaqmys» korporatsııasy Balqash kólin saqtaýdyń jol kartasyna 5 mln dollar (shamamen 2,6 mlrd teńge – red.) bólmekshi. Al Frantsııa damý agenttigi (AFD) osy jol kartasynyń sheberlik josparyn ázirleýge 1,35 mln eýro (shamamen 765,6 mln teńge – red.) baǵyttap otyr.