«Baldáýren» álemniń tanymal saýyqtyrý ortalyqtarynyń arasyndaǵy kóshbasshylardyń biri bolýǵa umtylady - M.Tólepbaı
QR Bilim jáne ǵylym mınıstrligi málimdegen 5 kúndik oqý rejımine kelesi oqý jylynan bastap kóshýge baılanysty jazǵy kanıkýldiń bastalýy 1 shildege qaraı yǵysatynyn eskeretin bolsaq, bul problemanyń tıimdi jáne kásibı sheshimin tabý búginde asa ózekti másele bolyp otyrǵany baıqalady. Demek, mektep oqýshylaryn saýyqtyrý ortalyqtaryna jańa mindet qoıylyp otyrǵany anyq.
Budan buryn QR Bilim jáne ǵylym mınıstrligi aǵymdaǵy jylǵy 7-8 sáýiri kúnderi «Baldáýren» respýblıkalyq oqý-saýyqtyrý ortalyǵynda 2016 jylǵy jazǵy demalys kezinde balalar demalysyn qamtamasyz etý jáne uıymdastyrý máselelerine arnalǵan respýblıkalyq semınar ótkizgenin habarlaǵan bolatynbyz. Sharaǵa ortalyq jáne jergilikti memlekettik organdardardyń, úkimettik emes uıymdar men jeke kompanııalardyń bilim berý basqarmalarynyń, oblystardyń jáne Astana men Almat qalasy ákimdiginiń ókilderi, balalardy saýyqtyrý ortalyqtarynyń basshylary qatysty. Jıynnyń jalpy otyrysynda balalardyń demalysyn uıymdastyrý, saýyqtyrý jumystaryndaǵy barlyq qyzmetterdi vedomstvoaralyq úılestirý máseleleri qarastyryldy. Semınar qorytyndysynda usynystar ázirlendi.
Balalardyń jazǵy demalysyn uıymdastyrýda búginde úlken jumystar júrgizip otyrǵan «Baldáýren» oqý-saýyqtyrý ortalyǵy da jazǵy maýsymǵa jan-jaqty ázirlenýde. Osy rette QazAqparat «Baldáýren» respýblıkalyq oqý-saýyqtyrý ortalyǵynyń bas dırektory Muhıtdın Tólepbaıdy suhbatqa tartqan bolatyn.
- Muhıtdın Bekbolatuly, ózińiz basshylyq jasaıtyn ortalyqta búginde kimder demala alady?
- Ózderińizde biletindeı, «Baldáýren» respýblıkalyq oqý-saýyqtyrý ortalyǵy, Memleket basshysy N.Nazarbaevtyń tapsyrmasymen Halyqaralyq «Artek» balalar ortalyǵynyń úlgisimen qurylǵan bolatyn. Jyl saıyn bizdiń jyl boıy jumys isteıtin ortalyqtyń bazasynda eldiń ár aımaqtaryndaǵy ártúrli mektepterden alty myńnan astam talantty mektep oqýshylary oqıdy jáne demalady. «Baldáýren» bir aýysymda Qazaqstannyń barlyq óńirlerinen 300-ge deıin balany qabyldaıdy. Jazǵy ýaqytta aýysym uzaqtyǵy 15 kún bolady, al oqý jyly kezeńinde aýysym 20 kúnge sozylady.
Ortalyqqa demalýǵa konkýrstyq negizde joldamany jeńip alǵan 11-den 15 jasqa deıingi (5-9 synyptar oqýshylary) daryndy balalar keledi. Bul oqý úzdikteri, mekteptik, aýdandyq, oblystyq, respýblıkalyq jáne halyqaralyq olımpıadalardyń, sport jarystarynyń, shyǵarmashylyq konkýrstardyń jeńimpazdary, sondaı-aq ǵylymı jobalar jeńimpazdary. Joldamalar oblystyq bilim departamentteri arqyly bólinetinin atap óteıin.
Múmkindikti paıdalana otyryp, Qazaqstannyń eń bedeldi lageri «Baldáýrenge» jiberiletin eń laıyqty mektep oqýshylaryn irikteý jónindegi ákimdikterdiń, oblystyq bilim departamentteriniń, qalalyq jáne aýdandyq bilim basqarmalary ókilderiniń úzdik jumysy úshin alǵysymdy bildirgim keledi.
- Balalardyń demalýyna, bilim alýyna qandaı jaǵdaılar jasalǵan?
- Bizdiń ortalyqta balalardyń demalýy úshin eń úzdik jaǵdaılar jasalǵan. «Baldáýren» búginde deńgeıi men aýqymy jaǵynan Ortalyq Azııa elderindegi birden-bir ulttyq balalar lageri bolyp tabylady, munda otandyq balalar men jasóspirimder jaıly da qyzyqty, ózi úshin barynsha paıdaly demalady. Onda olar sapaly qosymsha bilim alady jáne shyǵarmashylyq qabiletterin sheberliktiń joǵary deńgeıine kótere alady. Bizdiń ortalyqta júıeli negizde balalarmen jáne jasóspirimdermen tárbıe-bilim jáne saýyqtyrý jumystarynyń kópjylǵy tájirıbesi jınaqtalǵan, munda eń tabysty jáne ozyq otandyq jáne halyqaralyq pedagogıkalyq tehnologııalar júzege asyrylady.
Eger materıaldyq-tehnıkalyq baza jóninde aıtar bolsaq, «Baldáýren» ortalyǵynyń aýmaǵynda ádemi de keń ǵımarattar bar, olar osy zamanǵy talaptarǵa saı balalardyń tolyqqandy demalýyn qamtamasyz etedi. Mysalǵa, sapaly tamaqtandyrýdy qamtamasyz etý sııaqty shetin másele bizde memlekettik standarttarǵa saı sheshilgen. Sondaı-aq medıtsınalyq qyzmet kórsetý de joǵary deńgeıde júrgiziledi, zamanaýı tehnıkamen jaraqtanǵan mektep synyptary, sport zaldary, jabyq basseın jáne basqa da jaıly ómir súrý jáne demalý atrıbýttary bar.
Ortalyq qyzmetin QR Bilim jáne ǵylym mınıstrligi baǵyttap otyrady. Bizde barlyq ózekti jáne aǵymdaǵy máseleler boıynsha bilim vedomstvolarymen belsendi baılanystar jolǵa qoıylǵan. Júıelengen udaıy jáne ózara baılanysty jumys bolmaıynsha, úlken Ortalyqtyń qyzmetin oıdaǵydaı júrgizý múmkin emes.
- Ortalyq qyzmeti salasyna ne kiredi?
- Ortalyq qyzmetine óńirlik bilim uıymdarymen úılestirilgen ózara is-qımyl, klımattyk erekshelikterdi eskerý, jyl maýsymyna qaraı bilim berý jáne oıyn baǵdarlamalaryn jiti josparlaý kiredi.
Sondaı-aq jyl boıy ulttyq jobalardy jáne patrıottyq aktsııalardy súıemeldeý sharalary júzege asyrylady, únemi almasyp otyratyn lager aýysymdary boıy toqtalmaıtyn tárbıe protsesi men barlyq qyzmetterdiń úzdiksiz jumysy qamtamasyz etilip otyrady. Biz ıdeıaly, jas jáne patrıottyq úlgide tárbıelengen jas kóshbasshylardyń ınkýbatoryna aınaldyq. Biz óskeleń urpaqtyń ozyq býynyn tárbıeleý jónindegi ózekti mindetterdi naqty jáne kásibı túrde sheshetin ınstıtýtqa aınaldyq.
Qoryta kelgende, osynyń bári Ortalyq týraly kúrdeli tetik retinde ǵana emes, dálirek aıtsaq, odan ári damý úshin jańa kreatıvtik ıdeıalar men maqsattardy únemi talap etetin jandy pedagogıkalyq organızm retinde aıtýǵa múmkindik beredi.
- Jas urpaqqa patrıottyq tálim-tárbıe berý baǵytynda nedeı jumystar atqarýdasyzdar?
- Iá, qazirgi jaǵdaıda óskeleń urpaqty patrıottyq tárıbıeleýdiń róli arta túsip otyrǵanyn bólek atap ótken jón. Osyǵan baılanysty «Baldáýren» Ortalyǵyna 2011 jylǵy 20 jeltoqsanda (Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdigi kúni qarsańynda) Jeńis týynyń kóshirmesin saqtaýǵa berý biregeı tárbıelik máni zor oqıǵa boldy. Jeńis týy qanquıly jaýmen jan berisken urysta keńes halqyn erlikke bastaǵan qasıetti sımvol bolyp tabylady. Qazir osy Týdyń kóshirmesi bizdiń Ortalyqta saqtaýly tur.
Bul qasıetti jádiger «Balalar demalysyn uıymdastyrýshylardyń dostastyǵy» Halyqaralyq qoǵamdyq uıymy Atqarý komıtetiniń bastamasymen Reseı Federatsııasy áskerı qolbasshylary klýbynyń atynan «Baldáýren» ortalyǵyna 1941-1945 jyldardaǵy Jeńistiń 65 jyldyǵyna arnalǵan eske alý-memorıaldyq jáne mádenı-buqaralyq sharalarǵa belsene qatysqany úshin berildi. Jeńis Týynyń kóshirmesin berý saltanatty rásiminiń qatysýshylary balalar, Uly Otan soǵysynyń ardagerleri, Sh.Ýálıhanov atyndaǵy Kadet korpýsynyń kadetteri, QR Ulttyq qorǵanys ýnıversıtetiniń tyńdaýshylary, ókimet organdarynyń ókilderi, «Balalar demalysyn uıymdastyrýshylar dostastyǵy» Halyqaralyq qoǵamdyq uıymy Atqarý komıtetiniń ókilderi, Ortalyq qyzmetkerleri, mass-medıa ókilderi boldy.
Búginde memlekettiń basty ulttyq jobalarynyń biri kelesi jyly ótetin «EKSPO-2017» kórmesi bolyp otyr. «Baldáýren» Ortalyǵy da bul jobany qoldaýǵa belsene aralasty. QR BǴM Mektepke deıingi jáne orta bilim departamentiniń qoldaýymen bizdiń Ortalyqta 2016 jylǵy 12 naýryzda Qazaqstan Táýelsizdiginiń 25 jyldyǵyna jáne Halyqaralyq «EKSPO-2017» kórmesin ótkizýge arnalǵan «Tabıǵatty aıalaıyq!» respýblıkalyq aktsııasy bastaldy.
Aktsııa jurtshylyq nazaryn qorshaǵan ortany qorǵaýǵa aýdarýǵa, árbir azamatta ekologııalyq mádenıetti qalyptastyrýǵa, volonterlik qozǵalysty qoldaýǵa jáne damytýǵa baǵyttalǵan. Bul aktsııaǵa Qazaqstannyń barlyq óńirleriniń jalpy bilim beretin mekemeleriniń qatysýy usynylady. Aktsııa qatysýshylary nemen aınalysady? Olar qorǵap, saqtaýdy talap etetin óz ólkesiniń «ekologııalyq nysandaryn» anyqtaıdy, odan keıin bul máselelerdi sheshýdiń birqatar praktıkalyq sharalaryn qolǵa alady. Qatysýshy-mektep oqýshylary «Baldáýrennen» óz ólkelerine oralǵannan keıin bul aktsııany jergilikti jerlerde odan ári nasıhattaıdy, búkil el úshin mańyzdy istiń belsendi janashyrlary bolady.
Nursultan Ábishuly Nazarbaev óziniń «Qazaqstan joly» kitabynda bylaı dep jazady: «...kúshti jáne gúldengen memleket bolý jáne turaqty damýǵa qol jetkizý úshin biz ıntellektýaldyq elıtaǵa, joǵarǵy tehnologııaǵa, elimizdiń ǵylymı áleýetine súıenýimiz qajet. Tek óziniń ıntellektýaldyq áleýetiniń arqasynda ǵana el álemdegi óziniń laıyqty ornyn ala alady. ...Jeke tulǵanyń básekege qabilettiligi - bul, únemi qubylyp otyratyn búgingi men belgisiz erteńgige daıyn bolýǵa kómektesetin, ómirlik mashyqtardyń shoǵyrlanýy. ...Bizge baǵdarlamanyń sheńberinde qalyp qoıǵandar emes, erkin jol taba biletinder kerek».
Bizdiń Ortalyq, bizdiń vojatyılarymyz, bizdiń pedagogtarymyz oıyn jáne basqa da pedagogıkalyq formalar arqyly balalardyń boıyna ozyq oılaý mádenıetin ege otyryp, balany óz Otanynyń shynaıy patrıoty jáne azamaty etip ósirýge kómektese otyryp, mine, naq osyndaı básekege qabiletti jeke adamdy qalyptastyrýǵa jaǵdaı jasaýǵa tyrysýda.
Demalys maýsymy aıaqtalǵan kezde bizdiń balalar qaıtadan kelýge jáne osynaý bilim men eńbek merekesi álemine boı urýǵa úmittenip, lagermen kózine jas alyp qımaı qoshtasady. Taǵy bir aıta keter jaıt, «Baldáýrende» sheberlik sabaqtarynda bolǵan, óńirlerden kelgen kóptegen vojatyılar odan ári bizdiń Ortalyqtaǵy bos oryndar konkýrsyna qatysatynyn atap ótken jón.
«Baldáýren» Ortalyǵy eldiń pedagogıkalyq tájirıbesi qorjynyna ǵana emes, sonymen birge reseılik (bul «Artek», «Orlenok» jáne «Okean»), belarýstyq («Zýbrenok»), bolgarlyq («Kamchııa») sııaqty halyqaralyq pedagogıkalyq qoǵamdastyqtardyń jáne basqa da halyqaralyq balalar demalysy ortalyqtarynyń tájirıbesine óz úlesin qosyp keledi. Bizdiń pedagog-uıymdastyrýshylar, bizdiń vojatyılar pedagogıkalyq oıyn baǵdarlamalary halyqaralyq konkýrstaryna únemi qatysa otyryp, kásibı jarystardyń jeńimpazdary jáne laýreattary bolyp keledi. Sondaı-aq Ortalyqta Vojatyı sheberligi mektebi jáne Vojatyı sheberliginiń joǵary mektebi túraqty negizde jumys isteıdi, olarda respýblıkamyzdyń barlyq óńirlerinen kelgen vojatyılar úshin sabaqtardy ótkizý formasy lektsııalar, semnarlar men praktıkýmdar ǵana emes, shyǵarmashylyq sheberhanalar, sheberlik sabaqtary jáne róldik oıyndar túrinde de ótedi. Sonymen birge biz naq osy kadrlarǵa degen ósip otyrǵan qajettilikti kórip otyrmyz, óıtkeni olar «Baldáýren» qabyrǵalarynda biregeı mamandar bolyp shyǵady desek, asyra aıtqandyq emes. Balalar demalys ortalyqtary úshin kadrlar daıarlaýǵa biz úlken jaýapkershilikpen qaraımyz jáne vojatyılardyń kásibı quzyretin arttyrý memlekettik aýqymdaǵy mindetterdi júzege asyrýda Ortalyqtyń basty mindetteriniń biri bolyp tabylady.
Bizdiń Ortalyq ıntellektýaldyq daryndy jáne ózindik azamattyq ustanymymen patrıottyq tárbıe alǵan jeke adamdy damytý jáne qoldaý úshin barlyq jaǵdaıdy jasaýǵa umtylýda. Memleket basshysy Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń «100 naqty qadam» Ult josparynda belgilegen bastamalary aıasynda «Baldáýren» Respýblıkalyq oqý-saýyqtyrý ortalyǵynyń ujymy pedagogıkalyq sheberliktiń aldyńǵy shebinde bolýǵa umtyla otyryp, eń tańdaýly halyqaralyq kreatıvtik tehnologııalardy tańdap, talmastan ıgerýde.
Qazaqstannyń álemniń básekege qabiletti 30 eliniń qataryna kirý maqsattarynyń ekonomıkalyq jáne saıası mańyzyn túsine otyryp, biz aldymyzǵa álemniń tanymal saýyqtyrý ortalyqtarynyń arasyndaǵy kóshbasshylardyń biri bolý maqsatyn qoıyp otyrmyz.
- Suhbatyńyzǵa rahmet!