Bala men jumys arasyndaǵy balansty qalaı saqtaý kerek – psıholog keńesi
ASTANA. KAZINFORM – Qazaqstanda árbir jetinshi ata-ana jumysbastylyǵyna baılanysty balasyna jetkilikti kóńil bóle almaı júr. Bul – Balalardyń quqyqtaryn qorǵaý komıteti júrgizgen áleýmettik zertteý nátıjesi. Osy máselege qatysty psıholog Ǵalııash Maqasheva pikir bildirdi.
– Meniń oıymsha, bul tek syltaý. Sebebi balaǵa kóńil bólý úshin mindetti túrde janynda otyrý shart emes. Emotsııalyq baılanysty Antarktıdada júrip te ornatýǵa bolady. Kóp ata-analar balany kishkentaı kezinde erkeletedi, óıtkeni ol kezde baladan energııa alady, onyń tátti qylyǵyna qýanady. Biraq bala ósken saıyn emotsııalyq baılanys azaıyp, ara qatynas salqyndaı bastaıdy. Al shyn máninde, balaǵa kúnine jıyrma mınýt ýaqyt bólip, sóılesip, sabaǵyn qaraý da jetkilikti, – deıdi maman Jibek Joly telearnasyndaǵy «Bugin Live» baǵdarlamasynda.
Psıhologtiń aıtýynsha, balamen fızıkalyq qatynas emes, emotsıonaldy baılanys mańyzdy. Ata-ana jumystan sharshap kelse de, balanyń bólmesinde birge otyryp, jaı ǵana jyly júzben qarap, oıyn tyńdaýy – onyń sanasynda «men mańyzdy adammyn» degen senimdi qalyptastyrady. Al «shýlama», «ketshi ári» degen sózder, kerisinshe, balaǵa sýyq áser etedi.
– Kóp otbasynda áke bala ómirine fızıkalyq jaǵynan da, emotsıonaldy turǵydan da az aralasady. Bala tárbıesimen kóbine anasy aınalysady, er adamdar «men ne isteı alam?» dep tartynady. Eger ákege bala kúninde ózi ákesiniń nazary jetispegen bolsa, ol óskende de sol modeldi qaıtalaıdy. Sondyqtan ár áke ózi jańa formýla jasaýy kerek. Óz balasyna jan jylýyn berýge talpynsa, urpaq arasyndaǵy osy olqylyqty toqtatýǵa bolady, – deıdi Ǵalııash Maqasheva.
Psıhologtiń pikirinshe, jumys pen bala tárbıesi arasyndaǵy minsiz tepe-teńdik bolmaıdy. Biraq bul – balamen baılanysty úzýge sebep emes.
– Bala jarysqa qatysyp jatsa, «balam, men sen úshin ýaıymdap otyrmyn, jeńseń de, jeńbeseń de, seni jaqsy kóremin» dep habarlasý da jetkilikti. Ol úshin kóp ýaqyt qajet emes, bir qońyraýdyń ózi balanyń esinde qalady, – deıdi ol.
Ǵalııash Maqasheva qoǵamda eń kóp kezdesetin qatelikterdiń biri – tárbıeni notatsııa, ıaǵnı aqyl aıtý dep túsiný ekenin aıtady.
– Tárbıe – sóz emes, is arqyly beriletin qundylyq. Bala ata-anasynyń mahabbatyn, qyzyǵýshylyǵyn, qamqorlyǵyn sezinýi kerek. Qazir alysty jaqyndatatyn quraldar kóp – vıdeoqońyraý, hat, habar. Bastysy – bala ózin mańyzdy sezinsin, – deıdi maman.
Sonymen qatar, psıholog qyz bala men áke arasyndaǵy qarym-qatynasqa da erekshe toqtaldy.
– Kóp er adam boıjetip kele jatqan qyzyna salqyn qaraıdy. «Artyq ketip qalam ba?» degen qorqynysh bar. Biraq sol salqyndyq qyzdyń júreginde «mende birnárse durys emes» degen oı týdyrady. Keıin ol ózin baǵalamaıtyn, biraq «seni jaqsy kóremin» dep aıtatyn adamǵa táýeldi bolýy múmkin. Sondyqtan qyz balanyń ómirindegi áke róli – eń alǵashqy er-obraz ekenin umytpaý kerek, – deıdi Ǵalııash hanym.
Onyń sózinshe, áke men bala arasyndaǵy jylýlyq – ult bolashaǵyna áser etetin mańyzdy faktor. Eger áke óz emotsııasyn kórsetip, balamen ashyq sóılesýdi úırense, kelesi býyn da sol mádenıetti jalǵastyrady.
– Áke rólin mindet emes, júrek qalaýy dep qaraý kerek. Balańyzǵa emotsııany siz bermeseńiz, eshkim bere almaıdy. Sol baılanys úzilmeýi kerek, – dep qorytyndylady psıholog Ǵalııash Maqasheva.
Aıta keteıik, Qazaqstanda árbir jetinshi ata-ana jumysbastylyǵyna baılanysty balasyna kóńil bóle almaı júrgenin jazǵan edik.