Baqytjan Ábdiraıym: Adamı kapıtal aıtýly ózgeriske bastaıdy
«Memleket basshysy Nursultan Nazarbaevtyń bıylǵy Joldaýy «Tórtinshi ónerkásiptik revolıýtsııa jaǵdaıyndaǵy damýdyń jańa múmkindikteri dep ataldy. Aldymen ataýǵa toqtalsaq, jańa múmkindikter kim úshin degen saýal týady. ıAǵnı bilim men ǵylymǵa jaqyn, eńbekqor, jumysyna jaýapty azamattarǵa tórtinshi ónerkásiptik revolıýtsııa úlken múmkindik beredi. Al kerisinshe kimge múmkindik bolmaıdy? Iá, jalqaýǵa, erinshekke, kásibı deńgeıin ósirýge yntasy joqtarǵa qıyndyq týǵyzady. Sebebi, ónerkásiptik tóńkeris kóz aldymyzda júrip jatyr. Bul úderiste eń aldymen jumyssyzdyq paıda bolady. Kimder jumyssyz qalady? Álgindeı kásibı deńgeıin ósirmeıtin, jańalyqqa joq, jańa tehnologııany úırenbeıtin, oqý men kásipke qulqy joq jandarǵa aıtarlyqtaı tusaý salady. Mine, sondyqtan aldymyzda múmkindikter men qıyndyqtar qatar kele jatyr. Osy turǵydan qaraıtyn bolsaq, tsıfrlandyrý ónerkásip pen kásiporyndardaǵy jumys ornyn azaıtady. Biraq óndiristiń kólemi men sapasy ulǵaıady. Bul memlekettiń ekonomıkasy úshin óte paıdaly ári qajet damý úrdisi bolmaq. Óıtkeni álem elderi de osy baǵytpen keledi. Sol sebepti jergilikti kásipodaq federatsııalaryna atalǵan máselelerdi eńbek ujymdaryna jan-jaqty túsindirý mindeti tur», - dedi Baqytjan Ábdiraıym.
Ol búginde memleket tarapynan jańa mamandyq alý úshin barlyq jaǵdaı jasalǵan. Oqımyn, qosymsha mamandyq alamyn deseńiz jergilikti ákimdik arnaıy semınarlar men kýrstardy tegin ótkizedi. Sol arqyly óz óńirińizge qajetti jańa mamandyq alýǵa bolady. Sondaı-aq kásiptik-tehnıkalyq mektepterde bilim tegin beriletindigin aıtty.
«Olar daıarlaıtyn mamandyqtar barlyq mekemege qajet. Álbette, adam óziniń bilimin jańa satyǵa kóterýge árdaıym daıyn bolýy, oǵan ózi yntalanýy kerek. Áıtpese qazirgi ózgeristerge ilese almaı qalyp qoıady. Bul jumyssyzdyqtyń paıda bolýyna soqtyrady. Máselen, osydan on jyl buryn iri dúkenderde birneshe bólim bolatyn. Etti bólek, sútti bólek satatyn, ár jerde bir-bir dúkenshiden turatyn edi. Qazir bir ǵana dúkenshiden qalaǵanyńyzdy alyp, shyǵarda kassa qyzmetkerimen esep aıyrysasyz. Keıbir damyǵan memleketterge barsańyz, dúkenshileri de joq. Satyp alatyn ónimderdi smartfon arqyly tirkep, ámııanyńyzdaǵy qarjyny dúken onlaın túrde ózi alyp qalyp otyrady. Mine, osyndaı ońaı júıege kóshýdemiz. Sol sııaqty osydan on jyl buryn Astanadaǵy Áýezov kóshesinde sóılesý pýnkti bar edi. Almaty, Taraz, Óskemen sııaqty qalalarǵa sóılesý úshin aldyn-ala tapsyrys berýshi edik. Ár kóshede taksofon turatyn. Qazir bári qaıda ketti? Búginde kóptegen fýnktsııany bir ǵana smarrtfon atqarady. Shetelmen de ilezde baılanystyrady. ıAǵnı, joǵarydaǵy mamandyqtardyń barlyǵy kúshin joıdy. Olardyń úırengeni jańa jumysqa beıimdeldi, úırenbegeni odan da tómen jumysqa aýysyp ketti. Mine, sol sııaqty barmaq tistep qalmaý úshin jańa ónerkásiptik revolıýtsııanyń bereri týraly Kásipodaqtar federatsııasynyń 10 óńirlik fılıanyń jetekshiligimen úgit-nasıhat toptary qurylyp, jumysyn bastady», - deıdi ol.
Kásipodaqtar tóraǵasynyń sózine qaraǵanda, bul jumystar jalǵasa beredi. Elbasy ózin ózi jumyspen qamtyǵandarǵa, jańa kásibin bastaýshylarǵa qoldaý kórsetý kerektigin aıtty.
«Bul rette qandaı tetikterdi usynýǵa bolady? Árıne, kásippen aınalysýshylarǵa múmkindik berý kerek. Óıtkeni, jumyssyz qalǵandardyń keıbiri jańa mamandyqty oqyǵysy kelmeıdi, jeke kásibin qurǵysy keledi. Sondyqtan shaǵyn kásipkerlikti qoldaýǵa kóp kóńil bólinýi kerek. Olarǵa nesıe alý, qaıta oqý, bıznes model jasaý jaǵynan kómek kórsetiler bolsa, ýaqyt óte aıaǵynan qaz turyp, jumysqa adam alyp, keıin olardy ózi úıretetin bolady. Osylaısha, qoǵamda shaǵyn bıznes nysandary kóptep ashyla bastaıdy. Aımaqtarda shaǵyn bıznesti qurýǵa múmkindik mol. Aıta ketý kerek, damyǵan memleketterdiń kóbine shaǵyn jáne orta kásipkerlik tán. Sońǵy kezde bılik organdary men «Atameken» ulttyq kásipkerler palatasy qarjylaı emes qoldaý túrine basymdyq berip otyr. Bul shyn máninde kásipkerlikke tirek bola ala ma? Máselen, bir mekeme qyzmetkeri jumystan qysqaryp qaldy delik. Ol jeke kásibin ashqan kúnniń ózinde salyq tóleýdi, bıznes-jospar jasaýdy jáne basqa da zańnamalyq-quqyqtyq jaıttardy bile bermeıdi. Ony durys atqarmasa ýaqyt pen qarjy joǵaltady. Toqyrap qalýy da ǵajap emes. Sondyqtan «Atameken» ulttyq kásipkerlik palatasy, Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi arnaıy kýrstar ótkizip, kómek kórsetýde. Bul arada ártaraptandyrý júrgizý óte mańyzdy. Kimderge bıznes týraly bilim men tájirıbe qajet? Olar bir top bolýy tıis. Al kimderge qarjylaı qoldaý kerek? Olarǵa shaǵyn nesıe uıymdarymen, qarjy ınstıtýttarymen jumys isteýge qoldaý kórsetken abzal. Múmkin, qolaıly ǵımarat kerek shyǵar. Osy ispetti máselelerdi jergilikti bılik úılestirýdi óz moınyna alýy tıis. Bul qaladaǵy hám aýyldaǵy jumyssyzdyqty azaıtady. Ár adam jeke bıznesin ashqan soń kúni-túni eńbek etedi. Sebebi, otbasyn asyraıtyn qarjysy, seriktesiniń aldyndaǵy jaýapkershiligi de moınynda bolady. ıAǵnı, shaǵyn bıznes birte-birte jumyssyzdyqty azaıtady. Memleket áleýmettik mindettemelerin tolyqtaı oryndap otyrǵanyn aıtty. Biz daıyn zatty tegin alýǵa, jumys istemeı turyp aılyq suraý sııaqty psıhologııadan aryla qoıǵan joqpyz. Bul keńestik kezeńniń móri. Adam aldymen aqsha tabý úshin iskerligin, alǵyrlyǵyn dáleldeýi kerek. Qandaı basshy bolsa da, ásirese jeke kásiporyndarda bilimdi, qolynan is keletin mamandy jumystan shyǵarmaıdy. Sebebi, ol oǵan paıda alyp keledi. Al eńbek daýlary barlyq jerde, órkenıetti elderde de bolady. Óıtkeni jumys berýshi men jumysshynyń kózqarasy bólek. Biri kóbirek paıda tapqysy keledi, biri kóbirek jalaqy alǵysy keledi. Sondyqtan eki tarapty mámilege keltirý, qarym-qatynasty retteýdiń arnaıy zańmen kórsetilgen joldary bar. Bıylǵy Joldaýdy «100 naqty qadam», údemeli ındýstrııalyq-ınnovatsııalyq damý, «Rýhanı jańǵyrý» sııaqty aýqymdy baǵdarlamalarda kórsetilgen baǵyttardyń jalǵasy dep qaraýymyz kerek. Árıne, zaman ózgergen soń biz de ózgerýimiz kerek. Adamı kapıtaldy qalyptastyrý - eń negizgi mejemiz. Adamı kapıtal arqyly jańa bilim men kásipti ıgerip, sanada da, qoǵamda da aıtýly ózgerister jasap, alpaýyt elder sanatyna qosylýǵa bolady», - dep atap ótti Kásipodaqtar federatsııasynyń tóraǵasy.
