BABALAR SÓZІ: Jaqyndy jaralama, alysty qaralama

ASTANA. QazAqparat - «QazAqparat» halyqaralyq aqparat agenttigi Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń 2015 jyly Qazaq handyǵy qurylýynyń 550 jyldyǵyn ótkizý týraly bastamasyna oraı ǵasyrlar tereńinen jetken atadan qalǵan asyl sózdiń máıegi - «Babalar sózi» atty jańa jobasyn iske qosty. Jobanyń negizine «Mádenı mura» baǵdarlamasy aıasynda shyqqan 100 tomdyq aýyz ádebıetiniń jyr-tolǵaýlary, qıssa-dastandar, sóz ustaǵan sheshender men bılerimizden qalǵan naqyldar, tarıhı jádigerlikter alyndy. Joba materıaldary qazaq tilinde (qazaqsha jáne tóte jazýmen) agenttik saıtynda jarııalanyp otyrady.

***

Kishi júzdegi On eki ata Baıulynyń baıbaqty degen rýyna basshy bolǵan Bulan degen kisi qartaıǵan kezinde bir jıynda jurtqa: «Men qartaıyp jasym jetti, myna aldymdaǵy pisken qoıdyń basyn bireýiń kelip ustap, baıbaqtyǵa bas bolyńdar!» - depti. Sonda jurt qańtarylyp eshkim ortaǵa shyǵa qoımaǵan soń aıaq jaqtan Syrym shyǵyp:

«Báli, aǵa, bas ta, bastaýshy da bolam», - dep Bulannyń aldyna kelip otyrypty.

Sonda Syrym jıyrmadaǵy jas jigit eken. Bulan qart batasyn berip, sodan bastap Syrym baıbaqtyǵa bı bolypty. Syrym sodan keıin eldiń qarııalarynan aqyl alý úshin atqa minipti. Qaraman tana Malaısary bıden aqyl, bata alýǵa jolǵa shyǵypty. Malaısarynyń aýly tómengi topaıly qalasynyń aýzynda eken. Malaısarynyń sharýasy shaǵyn bolsa kerek. Aýlyna kelgende, qart azǵantaı qoıynyń aldynda júr eken. Syrym sálem berip: «Aǵa kim boldyńyz?» - dep surapty.

Malaısary: «Shyraǵym, kim bolaıyq, osy jerdegi az úı tanamyz daǵy», - depti. Sonda Syrym: «Tananyń qaısysy? Jeti úı Jıenbekpisiń? Bes úı Bessarymysyń? Tyshqan qulaq Asanbysyń? Tóleýden alǵan Qunanbysyń?» - degende, Malaısary: «Shyraǵym, tananyń pálenimin dep neǵylaıyn. Tanysań tanyrsyń! Men de seni tanyp turmyn. Dattyń aýzyna shaıtan túkirgen, bir qý aıaq balasy jeligip atqa mindi dep estip edim. Sen sol bala bolarsyń!» - depti.

Sonda Syrym: «Báli, aǵa, sol bala bolamyn. Aýyldan shyqqanda sizdi sózden utsam, tananyń aljyǵan shaly dep kúlki qylaıyn, sózden utylsam, at mingizip, shapan jaýyp batańyzdy alaıyn dep attanyp em, utyldym, batańyzdy berińiz, atyńyz - myna astymdaǵy atym, shapanym mynaý!» - dep, ústindegi shapanyn sheship beripti.

Malaısary ekeýin de almaı: «Shyraǵym, úsh sóz bar, sony umytpaı júrseń, halqyń sońyńnan qalmas. Umytsań, artyńa ermes. Ol úsh sóz: uıat,borysh, obal! Odan keıingi bir aqylym - jaqyndy jaralama, alysty qaralama!..» - degen eken.