BABALAR SÓZІ: «Uly ólmeıtin Urymda joq, qyzy ólmeıtin Qyrymda joq»

ASTANA. QazAqparat - «QazAqparat» halyqaralyq aqparattyq agenttigi Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń 2015 jyly Qazaq handyǵy qurylýynyń 550 jyldyǵyn ótkizý týraly bastamasyna oraı «Qazaq handyǵyna 550 jyl» atty arnaıy jobany iske qosty. Bul joba aıasynda «Babalar sózi», «Qazaq handary», «Ejelgi qalalar tarıhy», «Halyq qazynasy» qatarly jańa aıdarlar ashyldy.

«Babalar sózi» aıdary negizine «Mádenı mura» baǵdarlamasy aıasynda shyqqan 100 tomdyq aýyz ádebıetiniń jyr-tolǵaýlary, qıssa-dastandar, sóz ustaǵan sheshender men bılerimizden qalǵan naqyldar, tarıhı jádigerler alyndy. «Qazaq handary» aıdarynda tarıhymyzda eline qorǵan bolǵan handardyń ómiri týraly derekter beriledi. Al «Ejelgi qalalar tarıhy» aıdaryna qazaq dalasyndaǵy órkenıettiń ordasy bolǵan kóne qalalardyń tarıhy týraly jazbalar jarııalanady. «Halyq qazynasy» aıdary boıynsha, Qazaqstandaǵy tarıhı, mádenı eskertkishter, qazaq halqynyń salt-dástúrleri, qolóner, qarý-jaraqtary týraly maǵlumattar berilmek. Joba materıaldary qazaq tilinde (qazaqsha jáne tóte jazýmen) agenttik saıtynda jarııalanyp otyrady.

***

Aǵybaı batyrdyń kenje uly Qashqynbaı on shaqty jigittiń batpaqqa batqan atty shyǵara almaı jatqanyn kórip, qınalǵan janýarǵa jany ashyp, belinen batpaqqa kirip jalǵyz ózi atty jaǵaǵa alyp shyǵady.

Tańqalǵan eldiń arasynda balasynyń erligine súısine qarap otyrǵan Aǵybaı ishinen: «Jel jaqqa ustar, jaýǵa salatyn ulym osy eken», - dep maqtanysh tutady.

Sol kúni keshke Qashqynbaıdyń denesi isip, belýardan tómengi jaǵy qaraıyp ketip, kelesi kúni qaıtys bolady. On jeti jasar ulynyń qazasy janyna batqan, ári «ózimniń kózim tıdi» dep qatty qapalanǵan Aǵybaı kúńirenip, qaıǵyryp tóseginde jatyp qalypty.

Sonda ıgi jaqsylary qasynda, Ulytaýdan kelgen Naıman Balta aqyn batyrdy qushaqtap kórisip, jubatqany:

Alla isinde buzyq joq,

Ólmesin dep ázelde.

Jazyp qoıǵan syzyq joq,

Uly ólmeıtin Urymda joq,

Qyzy ólmeıtin Qyrymda joq,

Qatyny ólmeıtin halyqta joq,

Áste ólmeıtin tarıhta joq,

Qoıyn toly saf altyn

Sarqylmaǵan qaıda joq.

Qabyndap kelgen qaıǵydan,

Tirige tıer paıda joq.

Elge pana, Aǵybaı,

Jerge pana, Aǵybaı,

Erdiń eri emes pe ediń,

Egeýdiń synyǵy emes pe ediń,

Kóter beri basyńdy,

Qaıǵy jeıdi jasyńdy...

Erteden birge kele jatqan dosy Balta aqynnyń osy sózinen keıin Aǵybaı oılanyp, táýbaǵa kelip, birazdan soń basyn kóteripti.