BABALAR SÓZІ: Beǵazy taýy ataýynyń shyǵý tarıhy

ASTANA. QazAqparat - «QazAqparat» halyqaralyq aqparattyq agenttigi Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń 2015 jyly Qazaq handyǵy qurylýynyń 550 jyldyǵyn ótkizý týraly bastamasyna oraı «Qazaq handyǵyna 550 jyl» atty arnaıy jobany iske qosty. Bul joba aıasynda «Babalar sózi», «Qazaq handary», «Ejelgi qalalar tarıhy», «Halyq qazynasy» qatarly jańa aıdarlar ashyldy.«Babalar sózi» aıdary negizine «Mádenı mura» baǵdarlamasy aıasynda shyqqan 100 tomdyq aýyz ádebıetiniń jyr-tolǵaýlary, qıssa-dastandar, sóz ustaǵan sheshender men bılerimizden qalǵan naqyldar, tarıhı jádigerler alyndy. «Qazaq handary» aıdarynda tarıhymyzda eline qorǵan bolǵan handardyń ómiri týraly derekter beriledi. Al «Ejelgi qalalar tarıhy» aıdaryna qazaq dalasyndaǵy órkenıettiń ordasy bolǵan kóne qalalardyń tarıhy týraly jazbalar jarııalanady. «Halyq qazynasy» aıdary boıynsha, Qazaqstandaǵy tarıhı, mádenı eskertkishter, qazaq halqynyń salt-dástúrleri, qolóner, qarý-jaraqtary týraly maǵlumattar berilmek. Joba materıaldary qazaq tilinde (qazaqsha jáne tóte jazýmen) agenttik saıtynda jarııalanady.

***

Bul taýdyń Beǵazy atalý sebebin qazaq-qalmaq jaýlasqan ýaqyttarda Begaıym atty qazaqtyń qara kóz batyr qyzynyń atymen baılanystyrady. Halqymyz qyzdyń erligine, bıiktigine súısinip, biraq osyndaı qyzdarymyzdyń azdyǵyna nalı, «bekterimiz kóbeıse, azaımasa» degen arman-tilekpen Begaıymdy erkeletip Bek-az dep atap ketken eken. Sonymen uzynnan-uzaq sozylǵan taýdyń bir úńgirine batyr qyz jasaýyn jınapty desedi. Shyn batyr bir uıyqtasa, alańsyz uıyqtaıdy demekshi, kyz bir joryqtan sharshap kelgen boıda uzaq uıqyǵa kirisedi. «Aýrý qalsa da, ádet qalmaıdy» degendeı, babalarymyzdan beri saqtalyp kele jatqan jaman ádet «alaýyzdyq» sol kezderde de bolady. Buny estigen jaý qoly qýana kelip, bir túni Begaıymdy sol úńgirde óltirip, eshbir asyl buıymdaryna tıispeı, úńgirdiń aýzyn berik taspen bekitip ketedi. Sodan halqymyz batyr qyzdaryn óz úńgirinde emes, jaý qolynda óldi dep eseptep, qurmetine Arqanyń uzynnan-uzaq sozylǵan sol taýyn «Beǵazy» dep atapty.