«Azǵyndarǵa aıaýshylyq bolmaýy kerek» - baspasózge sholý
***
«Egemen Qazaqstan» gazetiniń jazýynsha, búginde, jasyratyny joq, adamnyń óz-ózine qol jumsaýyna baılanysty nebir jantúrshigerlik oqıǵalar oryn alyp jatady. Mektepten kelgen oqýshynyń kóz aınala berip asylyp qalǵanyn, balasy bar áıeldiń kópirden nópir sýǵa qarǵyp ketkenin, qol ustasqan jastardyń úıdiń bıik qabatynan sekirip, quldılaı qulaǵanyn talaı adam estip, kórip bildi. Al osyndaı jaǵdaıda «nege» degen suraq jurttyń bárin mazalaıtyny anyq. Oǵan tosqaýyl qalaı qoıylmaq? Bul baǵytta qandaı sharalar qolǵa alynyp jatyr? Osy oraıda keshe Premer-Mınıstrdiń orynbasary Berdibek Saparbaevtyń tóraǵalyq etýimen kámelettik jasqa tolmaǵandardyń óz-ózine qol salýy, olarǵa zorlyq qylý jáne onyń aldyn alýdyń máseleleri boıynsha selektorlyq keńes ótti.
Kámeletke tolmaǵandardyń arasynda mundaı qaıǵyly oqıǵalardyń oryn alýynyń basty sebepteriniń biri ata-analar tarapynan balalarǵa durys baqylaý men tárbıeniń joqtyǵy. Sondyqtan úlkenderge qashanda balalarǵa erekshe kóńil bólý qajet, deıdi Premer-Mınıstrdiń orynbasary. Ol, ásirese, Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń osy salaǵa tikeleı jaýap beretin qyzmetkerleriniń tıimsiz jumys istep otyrǵanyn erekshe synǵa aldy. Keńeste Bilim jáne ǵylym, Densaýlyq saqtaý jáne áleýmettik damý, Іshki ister, Ádilet, Investıtsııa jáne damý mınıstrlikteriniń, Bas prokýratýranyń ókilderi sóz sóıledi. Bul jaıynda «Qaıtse kemıdi?» degen maqaladan tolyq oqı alasyzdar.
Bas basylymnyń jazýynsha, Óskemende tatar halqynyń belgili aqyny, Keńes Odaǵynyń Batyry Musa Jáleldiń eskertkishi ashyldy. Tarıhtan belgili, Musa Jálel 1942 jyly aýyr jaralanyp, tutqynǵa túsedi. Kontslagerde jasyryn top quryp, keńestik tutqyn-jaýyngerlerdiń lagerden qashýyn uıymdastyrady. Onyń jazǵan óleń-jyrlary tutqyndaǵy serikteriniń arasynda keńinen taralady. Ol qupııa uıym qurýǵa qatysqany úshin Plettsenzee áskerı túrmesinde ólim jazasyna kesilgen. Oblys ortalyǵynyń Protozanov pen Qaısenov kósheleriniń qıylysynda boı kótergen eskertkishtiń ashylý saltanatyna Tatarstan Respýblıkasynyń mádenıet mınıstri Aırat Sıbaǵatýllın bastaǵan meımandar keldi. Delegatsııa quramynda «Tatarstan - jańa ǵasyr» telearnasynyń túsirilim toby da bar. Sondaı-aq, sharaǵa elimizdiń Parlament Májilisiniń depýtaty Svetlana Ferho, oblys ákiminiń orynbasary Jaqsylyq Omar, Óskemen qalasynyń ákimi Temirbek Qasymjanov, oblystyq tatar etnomádenı birlestiginiń jetekshisi Ǵabdýlhaı Іshmuratov jáne óńirdegi tatar etnosynyń ókilderi qatysty. Bul materıal «Musa Jálel eskertkishi ashyldy» degen taqyryppen berilgen.
***
Qazaqstanda pedofılderge hımııalyq kastratsııa qoldaný máselesi qarastyrylyp jatyr. Bul týraly keshe Májilistiń Áleýmettik-mádenı damý komıteti men «Nur Otan» partııasy fraktsııasynyń janyndaǵy Áleýmettik keńestiń birlesken otyrysynda málim boldy», dep jazady «Aıqyn» gazeti búgingi sanyndaǵy « Azǵyndarǵa aıaýshylyq bolmaýy kerek» degen maqalasynda.
Bul rette elimizde endi tek búldirshinderge ǵana emes, sondaı-aq 18 jasqa tolmaǵan jas qyzdarǵa da jynystyq zorlyq kórsetkenderdi «pedofıl» dep taný qarastyrylýda eken. Palata komıteti men «Nur Otan» fraktsııasy keńesiniń birlesken otyrysynda «Qylmystyq jazaǵa tartylǵan tulǵalardyń áleýmettik beıimdelýi jáne ıntegratsııasynyń máseleleri» taqyryby talqylandy. - Qazirgi kezde respýblıkanyń bas bostandyǵynan aıyrý mekemelerinde ustalatyn sottalǵandardyń 27 paıyzy - adam óltirgender, 24 paıyzy - urlyqshylar, tonaýshylar jáne qaraqshylar, - dedi Іshki ister mınıstrliginiń Qylmystyq-atqarý júıesi komıteti tóraǵasynyń orynbasary Azamat Bazylbekov. - Taǵy 18 paıyzy - esirtkini zańsyz taratqany, 10 paıyzy - adam densaýlyǵyna qasaqana aýyr zııan keltirgeni, 8 paıyzy - nápsiqumarlyq zorlyǵy, 7 paıyzy - sybaılas jemqorlyq qylmystary jáne 6 paıyzy basqa da qylmystary úshin otyr.
Osy basylymda «Nazarbaevtyń qurmetine «iPhone» shyqty» atty materıal jarııalandy. Zergerlik «Caviar» brendi Nursultan Nazarbaevtyń qurmetine arnap kollektsııalyq «iPhone» jasap shyǵardy. Bul týraly Smart Luxury Group Ltd baspasóz qyzmeti habarlaǵan eken. Baspasóz qyzmetiniń málimetinshe, bul telefon Nursultan Ábishulynyń mereıtoıyna arnalyp otyr. Onyń syrtynda oıýlar órnektelip, elimizdiń eltańbasy beınelengen. Sonymen qatar, Memleket basshysynyń keskini men altynmen jazylǵan qoltańbasy bar. «Elementterdiń barlyǵy ıtalııalyq tehnıkamen jáne qymbat metaldarmen qoldan jasalǵan. Telefondy óndirýshiler Nursultan Nazarbaev adamı ulylyqta sırek kezdesetin tulǵa dep otyr", - delingen óndirýshi kásiporynnyń habarlamasynda.
Erekshe "mereıtoılyq" shyǵarylymǵa óndirýshilerdiń resmı saıty arqyly qol jetkizýge bolady.
***
«Ekspress K» gazetiniń búgingi sanynda « Sovsem shtraf poterıalı » degen materıal basyldy. Almaty oblysy sheneýnikteriniń qyzmettik kólikterine 30 mln teńgeden astam aıyppul salynǵan kórinedi. Alaıda osy halyq qyzmetkerleri de, olar jumys istep júrgen mekemeler de aıyppuldy óteýge asyǵar emes.
Bundaı málimetterdi óńirlik memlekettik qyzmet jáne sybaılas jemqorlyqqa qaosy is-qımyl departamentiniń qyzmetkerleri jarııalady. Negizgi buzýshylyqtar ishinde qyzmettik kólikti zańsyz paıdalaný jáne jol júrý erejesin buzý faktileri tirkelip otyr. Qyzmettik kólikke eki myńnan astam aıyppul salynǵanymen, alaıda ol ótelmegen kórinedi.