Azǵyr polıgony: ıadrolyq synaqtan keıin shuńqyrlarǵa sý jınalyp qalǵan
ATYRAÝ. KAZINFORM — Atom energııasy jónindegi agenttik burynǵy Azǵyr ıadrolyq synaq polıgony aýmaǵyndaǵy ekologııalyq jáne radıatsııalyq jaǵdaı týraly Kazinform agenttigine tolyq aqparat berdi.
Vedomstvo málimetinshe, 1996 jyldan beri burynǵy Azǵyr polıgony men oǵan irgeles eldi mekender aýmaǵyndaǵy radıatsııalyq jaǵdaı ıAdrolyq fızıka ınstıtýtynyń Azǵyr ǵylymı-óndiristik radıoekologııa ekspedıtsııasynyń turaqty baqylaýynda tur.
Osylaısha, radıatsııalyq deńgeı jyl saıyn kóktem jáne kúz mezgilderinde ólshenip otyrady.
— Kópjyldyq monıtorıng nátıjeci kórsetkendeı, tirkelgen radıatsııalyq kórsetkishter elimizdiń sanıtarlyq-gıgıenalyq normatıvterinde belgilengen shekten aspaıdy, — dep habarlady vedomstvo.
Sondaı-aq Azǵyr jáne Balqudyq eldi mekenderiniń aýmaǵyndaǵy radıatsııa tabıǵı aımaqtyq deńgeıge saı jáne halyqtyń densaýlyǵyna qaýip tóndirmeıdi dep atap ótilgen qujatta.
Agenttiktiń dereginshe, 1966-1979 jyldary burynǵy Azǵyr ıadrolyq synaq polıgony aýmaǵynda 12 synaq alańy daıyndalyp, tereńdigi 161 metrden 1491 metrge deıingi aralyqta túrli qýattaǵy 17 jerasty ıadrolyq jarylysy jasalǵan.
Sonyń saldarynan jalpy kólemi shamamen 1,2 mln tekshe metr bolatyn 9 jerasty qýysy paıda boldy.
— Ónerkásiptik jarylys jumystary kezinde polıgonda bas-aıaǵy 10 tehnologııalyq alań paıdalanylǵan: A-1, A-2, A-3, A-4, A-5, A-7, A-8, A-9, A-10 jáne A-11. Búkil jarylystar jer betine ıadrolyq jarylystyń ekinshi ónimderi shyqpaıtyn kamýflettik tıpte jobalanǵan, — dep túsindirdi vedomstvo.
Sonymen qatar A-6 uńǵymasy burǵylaý kezinde bolǵan apat saldarynan qajetti tereńdikke deıin jetkizilmegen, al A-12 alańy daıyndalǵanymen onda jarylys júrgizilmegen.
— A-9 alańynda tehnologııalyq aqaý saldarynan shuńqyr paıda bolyp, keıin ol tasqyn men jaýyn sýyna tolǵan. Qazirgi ýaqytta Azǵyr polıgony aýmaǵynda jarylmaı qalǵan ıadrolyq zarıadtar joq, — dep naqtylady Atom energııasy jónindegi agenttik.
Resmı málimet boıynsha, A-1 — A-5 qýystary tolyǵymen sýǵa tolǵan, A-8 jáne A-11 — qurǵaq, al A-7 men A-10 — jartylaı sýǵa toly. Radıoekologııalyq zertteý nátıjesinde jerasty qýystarynan radıonýklıdterdiń qorshaǵan ortaǵa taralý belgileri anyqtalǵan joq.
Agenttik aqparatyna sáıkes, 2001 jyldan bastap burynǵy Azǵyr polıgony men oǵan irgeles aýmaqtardy keshendi monıtorıngteý baǵdarlamasy aıasynda jerasty sýynyń jaǵdaıyna turaqty baqylaý jasalady.
— Júrgizilip kele jatqan zertteý nátıjesi jerasty sýynda radıatsııalyq kórsetkishterdiń artýy baıqalmaǵanyn kórsetti. Radıoaktıvti elementterdiń mólsheri tabıǵı deńgeıden aspaıdy jáne sanıtarlyq talaptarda belgilengen shekten áldeqaıda tómen. Sondaı-aq jerasty sýynda tehnogendik radıonýklıdterdiń mıgratsııa belgileri tirkelmegen, — dep málimdedi vedomstvo.
Alaıda aımaqtyń geologııalyq erekshelikterine baılanysty keıbir tabıǵı hımııalyq elementterdiń kontsentratsııasy joǵary ekeni anyqtalǵan.
Bul sý sapasyna áser etedi jáne ishýge jaramdylyq boıynsha sanıtarlyq talaptarǵa saı kelmeıdi, degenmen bul radıatsııalyq faktorǵa baılanysty emes dep kórsetilgen resmı jaýapta.
Halyq densaýlyǵyna áseri bolmaǵan — agenttik
2014-2015 jyldary Úkimet tapsyrmasymen Azǵyr polıgonynyń yqpal aımaǵyndaǵy qorshaǵan orta men halyq densaýlyǵynyń jaı-kúıine keshendi baǵa berý jumysy júrgizildi.
Zertteý jumysyna ıAdrolyq fızıka ınstıtýty, Eńbek gıgıenasy jáne kásibı aýrýlar ulttyq ortalyǵy, sondaı-aq Atyraý oblysy ákimdigi qatysty.
— 2004-2013 jyldar aralyǵyndaǵy syrqattaný, ólim-jitim jáne tuqym qýalaıtyn aýrýlar kórsetkishi taldandy. Eldi mekenderde keıbir aýrý túrleri boıynsha ortasha jáne respýblıkalyq deńgeıden joǵary kórsetkish baıqalǵanymen Qurmanǵazy aýdany boıynsha jalpy syrqattaný deńgeıi basqa aımaqtarmen salystyrǵanda tómen boldy, — dep kórsetilgen jaýapta.
Agenttiktiń málimetinshe, aýrý kórsetkishterin tek burynǵy ıadrolyq polıgon áserimen tikeleı baılanystyrý múmkin emes, sebebi oǵan kóptegen faktorlar yqpal etedi.
Atom energııasy jónindegi agenttiktiń málimetinshe, 2000-2007 jyldary burynǵy Azǵyr polıgony aýmaǵynda keshendi radıoekologııalyq zertteý júrgizilip, nátıjesi boıynsha lastanǵan topyraq pen radıatsııalyq qaldyqtar anyqtalyp, shyǵarylyp kómilgen.
Anyqtalǵan búkil lastaný oshaqtary joıylǵan.
— Qazirgi ýaqytta jerasty ıadrolyq jarylystar júrgizilgen tehnologııalyq alańdar qorshalyp, bógde adamdardyń, janýarlardyń jáne kóliktiń kirýine tyıym salynǵan. Alańdarda radıatsııalyq qaýip belgileri men tyıym salý taqtalary ornatylǵan, — dep málimdedi vedomstvo.
Eske sala keteıik, biz buǵan deıin Azǵyr polıgonynyń zardaby áli tolyq zerttelmegeni jaıly suhbatty oqyrman nazaryna usynǵan edik.