Azamattyq qoǵamnyń múddesin bildirý Qoǵamdyq keńesterdiń negizgi qyzmetine aınalady

ASTANA. QazAqparat - Birden aıta ketetin másele, azamattyq qoǵamdy damytý týraly áńgime negizinen jeke tulǵadan bastap, qoǵam men memlekettiń damý deńgeıin tutastaı qamtıdy. Tipti, qaısybir sarapshylar kez kelgen el týraly oı órbitkende sol eldiń azamattyq qoǵamynyń tynys tirshiligine birinshi kezekte nazar aýdarady. Bul shyndyǵynda da solaı bolýy shart. Óıtkeni, azamattyq qoǵamnyń ózi azamattardan, qoǵamnan, memleket pen quqyqtan qalyptasady emes pe? Al mundaǵy basty qundylyqtar - adam ómiriniń sapasy, jekemenshik quqyǵy sekildi máselelerdi qamtı otyryp, qoǵamnyń óziniń qajettilikterin qamtamasyz etýge baǵyttalady. Osylaısha, azamattardyń áleýmettik-ekonomıkalyq jáne mádenı-quqyqtyq qatynastary jınaqtala kele, demokratııalyq qundylyqtar ilgerilep, damıdy.

Álbette, mundaı iste úkimettik emes uıymdardyń orny erekshe. Sonymen qatar, Elbasy aıqyndaǵan reformalar aıasynda úkimettik emes uıymdar da óz belsendiligimen tanylýy mańyzdy ekeni belgili. Óıtkeni, Elbasynyń sońǵy saılaýdaǵy tuǵyrnamasy retinde «100 naqty qadam» Ult josparynyń kún tártibine shyǵarýynyń ózi zaman talabynan týyndap, ondaǵy kórsetilgen árbir másele qoǵam damýy úshin mańyzdy ári el ekonomıkasynyń ǵana emes ulttyń áleýmettik, mádenı-rýhanı salasynyń ilgerileýine de zor yqpalyn tıgizetini anyq. Aıta keterligi, Memleket basshysy júktegen mańyzdy mindetterdiń biri «Máńgilik El» qoǵamyn qurýǵa negizdeledi. Endeshe, osy maqsatqa birtutas memleket bolyp qol jetkizý úshin bıliktiń de, azamattyq qoǵamnyń da kúsh-jigeri bir arnaǵa toǵysýy shart.

Memleket basshysynyń bes ınstıtýtsıonaldyq reformasy aıasyndaǵy «100 naqty qadam» Ult josparyn júzege asyrýǵa baılanysty qazirgi tańda zańnamalyq negiz qalanyp jatyr. Parlament qabyldaǵan zańdardyń basym bóligi keler jyldyń qańtarynan kúshine enedi. Sonyń ishinde «100 naqty qadamnyń» 31-qadamyndaǵy: «Qoǵamdyq keńesterdiń mártebesi men ókilettigi zańdy túrde bekitiletin bolady» degen Elbasy tapsyrmasyna oraı «Qoǵamdyq keńester týraly» jańa redaktsııadaǵy zań da qabyldanǵan bolatyn. Al bul zań azamattyq qoǵamdy damytýǵa qalaı áser etedi? Osy jaǵyna mán bere ketsek.

Bir top Májilis depýtattarynyń bastamashylyǵymen ázirlengen qujattyń basty maqsaty elimizdegi Qoǵamdyq keńesterdiń quqyqtyq mártebesin bekitý, olardy qalyptastyrý jáne halyq aldynda esep beretin memleketti qalyptastyrý baǵytyndaǵy memlekettik saıasatty júzege asyrýdy qamtamasyz etý bolyp tabylady. Budan bólek, jańa redaktsııadaǵy zań arqyly barlyq deńgeıdegi memlekettik organdardyń sheshim qabyldaýyna qoǵamdyq ınstıtýttar men azamattardy keńinen tartýǵa baǵyttalǵan qyzmetteri de uıymdastyrylmaq. Bul rette qoǵamdyq keńester arnaýly memlekettik organdardy qospaǵanda ortalyq mınıstrliktermen, el Úkimetiniń quramyna kirmeıtin ortalyq atqarýshy organdarmen, Prezıdentke tikeleı baǵynatyn jáne esep beretin organdarmen, sonymen qatar, jergilikti memlekettik, ózin-ózi basqarý organdarymen birlese otyryp quratyn konsýltatıvtik-keńesshi jáne baıqaýshy organdar retinde jumys isteıtin bolady.

Aıta keterligi, qazirgi tańda elimizdegi ortalyq memlekettik organdar men ákimdikter janynda kóptegen keńester men komıssııalardyń jumys isteý tájirıbeleri barshylyq. Olardyń basym bóligi edáýir yqpaldy qoǵamdyq jumystardy da atqarý ústinde. Alaıda, olardyń mártebesi men ókilettikteri eshbir zańmen belgilenbegen. Mine, jańa zań osyndaı olqylyqtyń da ornyn tolyqtyratyn bolady.

Sonymen qatar, óńirlerde túrli talqylaýlar ótkizilýmen qatar álemdik tájirıbelerge de jiti nazar aýdarylǵan. «Álemniń ár elderinde qoǵam men bılik arasynda Qoǵamdyq keńester áriptestik, konsýltatsııalyq tetikter retinde belgili tájirıbe jınaqtaǵan. Demokratııalyq elderde belgili bir másele boıynsha qoǵamnyń oıy memlekettik saıasattyń oryndalý baǵytyna aıtarlyqtaı áser etetini bar. Mysaly, Frantsııada Ekonomıkalyq jáne áleýmettik keńes qyzmeti Konstıtýtsııada qarastyrylǵan. Chehııada qoǵamdyq keńestiń qyzmeti Prezıdenttiń normatıvtik-quqyqtyq aktilerimen retteledi»,- deıdi bastamashy depýtattyń biri Qýanysh Sultanov. Onyń aıtýynsha, Qoǵamdyq keńesterdiń ınstıtýttar men azamattardyń barlyq deńgeıdegi memlekettik organdar qabyldaıtyn sheshimderge keńinen qatynasýyn qamtamasyz etý boıynsha qoǵamnyń jaýapkershilik nysany arttyra túsedi.

Qoǵamdyq keńester qyzmetine kelsek, olardyń qyzmetindegi basty nysan - qoǵamdaǵy mańyzdy máseleler boıynsha qoǵamnyń pikirin bildirý bolyp tabylady. ıAǵnı, Qoǵamdyq keńester túrli máselelerge qatysty qoǵamnyń pikirin bılik organdaryna jetkizedi, óz kezeginde bılik organdary ondaı usynymdardy qaraýǵa mindetti bolyp tabylady. «Qoǵamdyq keńester sheshimderi usynymdyq sıpatta bolady ári olar mindetti túrde qaralýǵa jatady. Sonymen qatar, Qoǵamdyq keńesterdiń bergen baǵasy memlekettik organdardyń reıtıngin aıqyndaǵan kezde eskeriledi. Bastapqy kezeńde Qoǵamdyq keńester quramyn bekitý aýmaqtarda máslıhat hatshysyna júkteledi. Máslıhat hatshysy jumys tobyn qurady, ol máslıhat hatshysy, ishki saıasat basqarmasynyń basshysy, Ulttyq kásipkerler palatasy fılıalynyń, ózin-ózi retteıtin uıymdardyń, saıası partııalar men azamattyq qoǵamdardyń ókilderinen quralady. Al memlekettik organdardyń qyzmeti qoǵamdyq baqylaý obektisi bolyp tabylady», - deıdi Qýanysh Sultanov.

Atap óter jaıt, zańǵa sáıkes, Qoǵamdyq keńester derbes qyzmet etetin táýelsiz qurylym bolyp tabylady. Olar respýblıkalyq jáne jergilikti keńester bolyp eki deńgeıde qyzmet etedi. Respýblıkalyq keńesterge arnaýly memlekettik organdardy qospaǵanda, qoǵamdyq ınstıtýttar mınıstrliktermen, el Úkimetiniń quramyna kirmeıtin ortalyq atqarýshy organdarmen, Prezıdentke tikeleı baǵynatyn jáne esep beretin organdarmen birlese qurylatyn keńester jatady. Al jergilikti deńgeıdegi keńester boıynsha aýyl, selo, kent, aýyldyq okrýg, aýdandyq mańyzy bar qala deńgeıindegi qoǵamdyq keńesterdiń qyzmeti jergilikti qoǵamdastyq jınalysyna júkteledi. Qoǵamdyq keńesterdiń otyrystary men bútkil qyzmeti ashyq bolady. Olardyń usynymdary Qazaqstannyń zańnamasynda kózdelgen sheshimderdi qabyldaıtyn jáne ýájdi jaýaptar beretin memlekettik organdardyń qaraýy úshin mindetti bolyp tabylady.

Túıindeı aıtqanda, Qoǵamdyq keńesterdiń negizgi qyzmeti - azamattyq qoǵamnyń múddesin bildirý jáne memlekettik sheshimderdi, jergilikti mańyzy bar máselelerdi talqylaý ári qabyldaý kezinde jurtshylyqtyń pikirin eskerý, ortaq jáne jergilikti atqarýshy organdar men jergilikti ózin-ózi basqarý organdarynyń azamattyq qoǵammen ózara is-qımyl jasaýyn damytý, qoǵamdyq baqylaýdy uıymdastyrý men ortalyq jáne jergilikti atqarýshy organdar men jergilikti ózin-ózi basqarý organdary qyzmetiniń ashyqtyǵyn qamtamasyz etý bolyp tabylady.

«Ashyqtyq turǵysynan kelsek, Qoǵamdyq keńes jumysynyń jarııalylyǵyna qatysty jurtshylyqpen memlekettik organdar arasyndaǵy is-qımyl boıynsha halyqqa aqparat berý saıttarda, BAQ-ta, sonyń ishinde onlaın rejiminde keńes quramy, otyrystar kún tártibi, qabyldanǵan sheshimder týraly aqparattar beriledi. Baspasózde, ınternette qoǵamdyq keńes esepterin jarııalaý, áleýmettik jelilerde ınteraktıvtik suhbat júrgizý sharalary qamtamasyz etiledi», - deıdi depýtat Qýanysh Sultanov. Qujatta qamtylǵan jáne bir jańalyq «qoǵamdyq baqylaý» uǵymyn engizýge baılanysty bolyp otyr. Bul rette qoǵamdyq baqylaý dep qoǵamdyq baqylaý sýbektileriniń, qoǵamdyq monıtorıng, qoǵamdyq tyńdaý, qoǵamdyq saraptama jáne memlekettik organ jumysynyń nátıjeleri týraly esepti tyńdaý nysandarynda júzege asyrylatyn qyzmetter túsindiriledi.

Osylaısha, jańa zań arqyly elimizde halyq aldynda esep beretin memleketti qalyptastyrý, barlyq deńgeıdegi memlekettik organdardyń sheshim qabyldaýyna qoǵamdyq ınstıtýttar men azamattardyń keńinen qatysýyn qamtamasyz etý boıynsha memlekettik saıasatty iske asyrýshy mańyzdy qural retinde Qoǵamdyq keńesterdi qurýǵa quqyqtyq negiz qalanady. Al ondaı Qoǵamdyq keńester qyzmeti arqyly bılik júıesin qoǵamǵa jaqyn, ashyq bolýyna, konstıtýtsııada belgilengen demokratııalyq qoǵam qalyptasýǵa yqpal etetini boljanyp otyr.