Aımaqtardyń áleýmettik-ekonomıkalyq damýy: Aqmola oblysy
ASTANA. KAZINFORM — Aqmola oblysy — Qazaqstannyń aýyl sharýashylyǵymen qatar óńdeý ónerkásibi qarqyndy damyp kele jatqan ındýstrııalyq-agrarlyq aımaǵy, dep habarlaıdy Kazinform tilshisi.
Statıstıkalyq málimetter
Ekonomıka jáne bıýdjettik josparlaý basqarmasynyń málimetinshe, oblystyń aýdany 146,2 myń sharshy shaqyrymdy quraıdy. Aımaq Soltústik Qazaqstan, Pavlodar, Qaraǵandy jáne Qostanaı oblystarymen shektesedi. Ol 17 aýdanǵa jáne oblystyq mańyzy bar úsh qalaǵa bólingen, sonyń ishinde bir monoqala — Stepnogorsk bar.
Aqmola oblysynda altyn, ýran, boksıt, sýrma, mys, molıbden, kobalt, kómir, kaolın sazy, kvarts qumy, qurylys materıaldary, t. b. óndiriledi.
Oblystyń rekreatsııalyq jáne týrıstik áleýeti de joǵary — Şýche-Býrabaı kýrorttyq aımaǵy, Zerendi kýrorttyq aımaǵy, Qorǵaljyn qoryǵy bıologııalyq rezervaty.
Halyq jáne demografııa
Ulttyq statıstıkalyq bıýronyń málimetinshe, Aqmola oblysy halqynyń sany 2025 jylǵy 1 tamyzda 787,9 myń adamdy qurady. Onyń 454,3 myńy qalada, 333,6 myńy aýyldyq jerlerde turady.
Aǵymdaǵy jyldyń segiz aıynda halyqtyń tabıǵı ósimi 1159 adamǵa jetti. Qańtar-shilde aılarynda oblysta 5103 náreste dúnıege keldi, bul 2024 jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda 15,5%-ǵa az.
Sonymen qatar, qaıtys bolǵandar sany 5,6%-ǵa azaıyp, 3944 adamdy qurady. Osylaısha, týý men ólim-jitim araqatynasynda oń dınamıka baıqalyp otyr.
Kóshi-qon protsesteri kúrdeli kúıinde qalyp otyr. 2025 jyldyń qańtar-shilde aılarynda kóshi-qon saldosy 507 adamdy qurady, biraq ótken jylmen salystyrǵanda kórsetkish jaqsarǵan. Bul rette syrtqy kóshi-qonda oń saldo tirkeldi — plıýs 45 adam (bir jyl buryn -770 boldy), al ishki kóshi-qonda — mınýs 552 adam.
Eńbek naryǵy jáne halyqtyń tabysy
2025 jyldyń ekinshi toqsanynda oblysta jumyssyzdar sany 18,8 myń adamdy qurady, bul jalpy jumys kúshiniń 4,5 paıyzyna sáıkes keledi. 1 qyrkúıektegi jaǵdaı boıynsha jumyspen qamtý organdarynda 8146 adam tirkelgen, bul jumys kúshiniń 1,9 paıyzyn quraıdy.
Jumysshylardyń ortasha aılyq ataýly jalaqysy 2025 jyldyń ekinshi toqsanynda 366 971 teńgeni qurady, bul 2024 jyldyń ekinshi toqsanymen salystyrǵanda 11,1%-ǵa joǵary.
Statıstıkaǵa kásipkerlik qyzmetpen aınalysatyn shaǵyn kásiporyndardyń qyzmetkerleri kirmeıdi. Alaıda osy kezeńde naqty jalaqy ındeksi 99,3% qurady, bul ınflıatsııalyq protsesterdiń yqpalyn tanytyp otyr.
Tutyný baǵasynyń ındeksi 2025 jylǵy tamyzda 2024 jylǵy jeltoqsanmen salystyrǵanda 108,8%-ǵa jetti. Bul rette azyq-túlik taýarlarynyń baǵasy 10%-ǵa, azyq-túlik emes taýarlardyń baǵasy 7%-ǵa, halyqqa aqyly qyzmet kórsetýdiń baǵasy 9,6%-ǵa ósti. Osy kezeńde ónerkásip ónimderi óndirýshileriniń baǵasy 27,7%-ǵa kóterilgen.
Ekonomıka
Aqmola oblysynda 11 750 shaǵyn jáne orta bıznes sýbektisi tirkelgen. 2025 jyldyń 1 toqsanynda jalpy aımaqtyq ónim (JAÓ) 869,5 mlrd teńgeni qurady. Taýar óndirisiniń úlesi jalpy JAÓ-niń 50,8%-yn, al qyzmet kórsetý salasynyń úlesi 45,5%-dy qurady.
Óńirdegi saýda belsendiligi artyp keledi. 2025 jyldyń qańtar-tamyz aılarynda bólshek saýda kólemi 310,9 mlrd teńgeni qurady, bul ótken jyldyń sáıkes kezeńinen 6,4% joǵary. Kóterme saýda kólemi de ósim kórsetip, 729,8 mlrd teńgege jetti.
Ulttyq statıstıkalyq bıýronyń aldyn ala málimetinshe, 2025 jylǵy qańtar-shildede EAEO elderimen ózara saýda kólemi 328,5 mln dollardy qurady, bul 2024 jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda 6,7%-ǵa az. Eksport 12,5%-ǵa qysqaryp, 94,8 mln dollardy qurady. Import ta 4,1%-ǵa tómendep, 233,8 mln dollarǵa jetti.
Óńirde ınvestıtsııalyq áleýetti nyǵaıtý aıasynda tórt ındýstrıaldy aımaq quryldy: biri Arshaly aýdanynda respýblıkalyq mańyzy bar «AQMOLA», oblystyq mańyzy bar úsheýi – Kókshetaý qalasyndaǵy «Kokshe Industry», Tselınograd aýdanyndaǵy «Agrohab», «Qoıandy». Olardyń negizinde 225 mlrd teńgege 293 joba júzege asyrylyp, 8 myńnan astam jumys orny ashyldy.
Oblys et óndirýdi 4,7 paıyzǵa, sútti 1,3 paıyzǵa arttyrǵan.
Búginde 2,3 mln gektar nemese orylǵan alqaptyń jartysynan astamy bastyryldy. Ortasha ónimdilik 15,4 ts/ga quraıtyn 3,6 mln tonna astyq bastyryldy.
Ónerkásip óniminiń kólemi 1,6 trln-dy quraǵan (FKI – 99,4%), onyń ishinde óńdeý ónerkásibi ónimi 1,3 trln-dy (ónerkásip óniminiń jalpy kóleminiń 80,7%-y) qurady.
Shyǵyndardyń basymdyqtary jáne qarjylandyrýdyń ósimi
Aqmola oblysynyń 2025 jylǵa arnalǵan bıýdjeti 769,6 mlrd teńgeni qurady. Qarajat áleýmettik mindettemelerge, bilim berýdi, densaýlyq saqtaýdy damytýǵa, kásipkerlikti qoldaýǵa, jańa jumys oryndaryn ashýǵa, turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyqty, ınjenerlik-kóliktik ınfraqurylymdy jańǵyrtýǵa bólindi.
Oblystyń úsh jyldyq bıýdjeti 2,4 trln teńge mejesine jaqyndap qaldy. Ol birneshe negizgi kiris kózderinen qalyptastyryp otyr: salyq túsimderi – 222 mlrd teńge, salyqtyq emes túsimder – 21,4 mlrd teńge; negizgi kapıtaldy satýdan túsetin túsimder – 10,3 mlrd teńge jáne respýblıkalyq bıýdjetten transfertter – 466,6 mlrd teńge.
Qurylys
2025 jyldyń 8 aıynda Aqmola oblysynda oryndalǵan qurylys jumystarynyń kólemi 23,3 paıyzǵa, paıdalanýǵa berilgen turǵyn úı alańy 13,9 paıyzǵa artty.
Oń mysal retinde «Kókshe» ÁKK-nyń turǵyn úı qoryn jańartý boıynsha júrgizip jatqan jumystaryn keltirýge bolady. Birinshi kezeń aıasynda ótken jyldyń qarasha aıynda alty eski úı súrilip, olardyń ornyna aǵymdaǵy jyldyń tamyz aıynda 92 otbasy qonystanǵan eki turǵyn úı paıdalanýǵa berildi (taǵy da 98 páter satyp alý josparlanyp otyr).
Memleket basshysynyń bastamasymen qolǵa alynǵan «Jaıly mektep» ulttyq jobasy aıasynda oblysta 12 200 oryndyq toǵyz mekteptiń qurylysy aıaqtaldy, onyń ishinde Qaraótkel, Qarajar, Qabanbaı batyr, Qoıandy, Aqmol aýyldarynda bir-birden jáne Talapker aýyly men Kókshetaý qalasynda árqaısysynda eki mekteptiń qurylysy aıaqtaldy.
Týrızm
Aqmola oblysy elimizdiń negizgi tabıǵı jáne tarıhı nysandarǵa jaqyn ornalasqandyqtan biregeı týrıstik áleýetke ıe. Týrızm salasynda oblys boıynsha 700-ge jýyq kásiporyn, onyń ishinde 389 ornalastyrý orny, 15 shıpajaılyq-kýrorttyq oryn, jol boıyndaǵy qyzmet kórsetýdiń 196 sýbektisi, týrıstik qyzmetti júzege asyrýǵa lıtsenzııasy 80 týrıstik fırma bar.
2025 jylǵy jaǵdaı boıynsha ornalastyrý oryndarynyń jalpy sany 374 nysandy quraǵan, bólme qory – 6 111 birlikti jáne bir rette 16 239 tósek-oryn. Aǵymdaǵy jyldyń birinshi jartyjyldyǵynda kásipkerler 5,8 mlrd teńgege qyzmet kórsetti.
Şýche-Býrabaı kýrorttyq aımaǵy elimizdegi týrızmdi damytýdyń negizgi úsh ortalyǵynyń biri bolyp belgilendi. Oblys qonaqtary úshin túrli baǵyttaǵy týrıstik baǵyttar ázirlendi: belsendi demalys, sporttyq, saýyqtyrý jáne oıyn-saýyq týrızmi, atpen júrý jáne jaıaý júrý baǵyttary qarastyrylǵan.
Aqmola oblysyndaǵy týrızm ártúrli múmkindiktermen usynylǵan: bul Býrabaı jáne Qorǵaljyn qoryǵynda ekologııalyq týrızm, munda janýarlar men qustardyń sırek túrlerin kórýge, kóptegen shıpajaılar men demalys úılerinde demalýǵa, mádenı-tanymdyq saıahattar jasaýǵa, sonyń ishinde «Aljırge» jáne basqa da tarıhı oryndarǵa barýǵa, balyq aýlaýǵa, ań aýlaýǵa jáne belsendi demalýǵa bolady. Óńirde emdeý jáne saýyqtyrý baǵdarlamalaryn usynatyn kóptegen sanatorııler men saýyqtyrý keshenderi bar.
Mádenı-tanymdyq týrızmdi qazaqtyń mádenıeti men salt-dástúrine boılaýǵa biregeı múmkindik beretin etnoaýyldar usynady.
Memleket basshysynyń tapsyrmasyn iske asyrý sheńberinde 2025 jylǵy naýryzda kýrorttyq aımaqty damytýdyń 2025–2029 jyldarǵa arnalǵan keshendi jospary bekitildi, onda týrıstik, kóliktik jáne ınjenerlik ınfraqurylymdy damytý boıynsha 118 is-shara qarastyrylǵan.
Aıta keteıik, budan buryn Memleket basshysy Aqmola oblysyna jumys saparymen barǵanyn jazǵan edik.
Toqaev Aqmola oblysyndaǵy egin jınaý naýqanymen tanysty.
Prezıdent Aqmola oblysyndaǵy aýyl sharýashylyǵy kásiporyndarynyń jetekshilerimen salanyń jaı-kúıi, sharýalardyń jetistikteri, sondaı-aq qordalanǵan máseleleri jóninde áńgimelesti.
Bıyl elimizde aýyl sharýashylyǵy eńbekkerleriniń ekinshi forýmy ótedi.