Aıdyndy Kaspııge aıbyndy ásker kerek – fotoreportaj
ASTANA. KAZINFORM – 17 tamyzda Qazaqstannyń Áskerı-teńiz kúshteri tý kótergenine 28 jyl toldy. Osy aıtýly data qarsańynda Qorǵanys mınıstrligi BAQ ókilderine arnap baspasóz týr uıymdastyrdy.
Áskerılerdiń bul kúndi erekshe atap ótetin jóni bar. Qazaqstan Qarýly kúshteriniń qurlyq áskeri men áýe qorǵanys kúshteri sovet odaǵynan qalǵan murany ıelense, áskerı-teńiz kúshteri tyńnan quryldy. Shekaranyń Kaspıı arqyly ótetin 2 myń shaqyrym bóligin kúzetýden bólek, teńiz arqyly iske asatyn alys-beristiń, barys-kelistiń qaýipsizdigin qamtamasyz etý qajet edi.
Qazir memleket Kaspıdiń kómegimen eldiń tranzıttik áleýetin arttyrýǵa kúsh salyp jatyr. Qytaı men Batys Eýropanyń arasyn Kaspıı arqyly jalǵaý, munaı men ózge de mıneraldardyń eksportyn sanktsııalar qursaýyndaǵy Reseı aýmaǵynan tys aýmaqtar arqyly ótkizý sııaqty strategııalyq mindetter kún tártibine shyqqany jáne bar. Osynyń bári alyp kóldiń Qazaqstanǵa tıesili aýmaǵy meılinshe qaýipsiz bolǵanyn qajet etedi.
Astanadan áskerı bortpen ushyp jetken BAQ ókilderi Aqtaý qalasynyń shetinde, Kaspıdiń týra jaǵasynda ornalasqan Áskerı teńiz kúshteriniń teńiz jaıaý desanttyq-shabýyldaý batalonyna tıesili bazaǵa jaıǵasty.
Áýeli bizge Aqtaý qalasyndaǵy súńgýirler daıyndaıtyn ortalyqtyń jumysy tanystyryldy.
2022 jyly qurylǵan ortalyq merzimdi áskerı boryshyn óteýge kelgen sarbazdardyń ishinen súńgýirlikke jaramdylaryn iriktep, sý astyndaǵy áskerı jumystarǵa mashyqtandyrady.
Ortalyq aýmaǵyna kirgen boıda kózimiz qalyń batyrmasy bar keshen ornatylǵan júk kóligine tústi.
Bul keshen súńgýirlerdi teńiz aýrýlarynan qorǵaýǵa arnalǵan. Súńgýirler sýǵa tereń boılaǵan kezde aǵzada qan qysymy kúrt túsedi. Al bul súńgýirdiń tinderi men qanynda jasandy tynys qospasy bóletin gazdardy kópirshektendiredi. Mundaı jaǵdaı jıi qaıtalansa, adamnyń tamyrlary bitelip, qan júrýi qıyndaıdy.
Osyny boldyrmaý úshin súńgýirler sýdan shyqqan saıyn osy keshenge kirip, aǵzasyn qalypqa keltirip otyrý kerek.
Ortalyq aýmaǵynda súńgýirlerdi daıyndaıtyn oqý-jattyǵý kesheni bar.
Bıiktigi úsh qabatty úıden asatyn keshen sýǵa súńgý, sý astynda qoıyn-qoltyq urys pen atys júrgizý, arnaıy baılanys quraly arqyly sý betindegi shtabpen úndesip áreket etý, shyńǵa órmelep, qaırańǵa túsý sııaqty túrli mashyqtardy úırenýge arnalǵan.
Sýasty dıversııa kúshteri, quraldarmen kúres jáne sýasty mınadan zalalsyzdandyrý rotasynyń komandıri Jánibek Salyqbaev oqý-jattyǵýǵa arnalǵan kıimder men quraldar álemdegi ozyq óndirýshilerden satyp alynǵanyn aıtady.
«Sýǵa jyldam batý úshin súńgýir kıimine qorǵasyn japsyrylady. Bul «júktiń» salmaǵy súńgýir salmaǵynyń 10 paıyzynan kem bolmaý kerek. Mysaly, sarbazdyń salmaǵy 60 kılogramm bolsa, 6 kılogramm «júk» alyp túsýi kerek. Súńgýir sý astyna arnaıy pyshaqsyz túspeıdi. Teorııa boıynsha ol pyshaq jyrtqysh balyqtar men qarsy jaýdan qorǵaný úshin, aýdan bosap shyǵý úshin kerek. Biraq bizdiń kólde jyrtqysh balyq joq», - deıdi ol.
Súńgýirlerdiń sý astynda jattyǵý júrgizip, ólshemder alǵan kezde ár derekti tirkep otyratyn qaryndash pen «qoıyn kitaby» bolady eken.
Ortalyq tálimgerleri súńgýirlerdi sý astynda dáneker jasap, metall kesýge de úıretedi. Ol úshin arnaıy stanok pen elektrod qoldanady.
Sý astyndaǵy súńgýir men teńiz betindegi áskerıler 120 metrlik radıýsta arnaıy kabel arqyly baılanys ustaıdy. Bul kabel symdy baılanystan bólek, súńgýirge aýa jetkizip turady. Osy kabeldiń pnevmatıkalyq júıesi arqyly sý astyndaǵy sarbazdyń júrek soǵysy men qan qysymyn da kórip otyrýǵa bolady.
«Bul súńgýirler negizinen kemelerge qyzmet kórsetedi. Kemeniń sý astyndaǵy bóliginde ne bolyp jatqanyn súńgýirdiń kómeginsiz bilý qıyn. Sý astynda qandaı da bir qıyndyq týyndasa, ony anyqtap, joıatyn osy súńgýirler. Sondyqtan teńiz flotyn ustaıtyn árbir el súńgýirler daıyndyǵyna erekshe kóńil bóledi. Bizdiń el de qymbat qondyrǵylar men qural-jabdyqtar alyp, súńgýir daıyndaýǵa erekshe qoldaý kórsetip otyr. Sonyń arqasynda ózimizge qajet súńgýirlerdi ózimiz daıyndaı alatyn deńgeıge jettik. Áskerı teorııada súńgýirler sý astyndaǵy dıversııalyq áreketterdiń jolyn kesýge de mindetti. Saqtyqta qorlyq joq, daıyndyq kezinde bul jaǵyna da qatty kóńil bólemiz», - deıdi Jánibek Salyqbaev.
Biz bas suqqan kelesi nysan – Aqtaý teńiz porty.
Tyńǵylyqty tekserýden ótip, porttyń áskerıler jaıǵasqan bóligine jettik.
Kemelerdiń mańdaıshasyndaǵy «Oral», «Jaıyq», «Mańǵystaý», «Alataý», «Saryarqa», «Qazaqstan, Tabıǵat» sııaqty attary kózge ottaı basyldy.
Ártekti kemeler dıvızıony komandıriniń orynbasary Bekjan Jumaǵulov bulardyń kóbi Oraldaǵy «Zenıt» zaýytynda qurastyrylǵanyn aıtty. Al «Alataý» atty mınaǵa qarsy qursaýlanǵan keme tapsyrys boıynsha Reseıde jasalǵan kórinedi.
Biz mingen «Mańǵystaý» zymyran-artıllerııalyq kemesi óz sanatyndaǵy eń ushqyr, manevrge ıkemdi túr bolyp esepteledi.
Áskerılerdiń bul sózine kól betindegi «dıversııalyq shabýyl» kezinde kóz jetkizdik. Baılanys jáne radıotehnıkalyq qyzmet bóliminiń tehnıgi Aıbar Aýshahmanov aıdynda beımálim motorlyq qaıyq paıda bolǵanyn baıqap, birden habar berdi.
Birneshe eskertýge esh jaýap bolmaǵannan keıin kemeniń qos qaptalynda ornatylǵan iri kalıbrli «Ýtes» oq búrikkishi kómekke oq jaýdyrdy.
«Jaýdyń» beti qaıtqannan keıin kemedegi turmys rejımimen tanystyq.
QR Qarýly kúshteri Áskerı teńiz kúshteri bas qolbasshynyń tárbıe jáne ıdeologııa jónindegi orynbasary Jumabek Hasenov Kaspıı aıdynynda Qarýly kúshterge tıesili 12 keme jumys isteıtinin aıtady.
«Qazaqstannyń áskerı teńiz kúshterinde 12-den astam zamanaýı áskerı keme bar. Onyń beseýi zymyrandy kemeler, qalǵany gıdrografııalyq jáne dıversııaǵa qarsy qursaýlanǵan, desant tasıtyn úlken katerler. Zymyrandy kemeniń bári Oraldaǵy «Zenıt» zaýytynda shyǵarylady», - deıdi polkovnık.
Teńizden áskerı bazaǵa oralyp, sarbazdarmen birge túnep shyqtyq.
Biz oıanǵan kezde sarbazdyń bári yń-shyńsyz turyp, jattyǵýǵa ketken bolyp shyqty.
Kezekshiliktegi sarbazdar ǵana kazarmany retke keltirip júrdi.
Aqtaý qalasynyń «Yntymaq» alańyndaǵy saltanatty jıyndy kórýge turǵyndardan bólek týrıster de jınalypty.
Aınaladaǵy jylt etken qımyldyń bárin smartfon kamerasyna taspalap júrgen qarııa Shymkentten Kaspıdi kórýge kelgenin aıtty.
Alańda Áskerı teńiz kúshteriniń týy kóterilmeı turyp shaǵyn sherý ótti.
Áskerı-teńiz bazasynyń, teńiz jaıaý áskerleri brıgadasynyń, avıatsııalyq bazanyń, Áskerı-teńiz kúshteri teńiz jaıaý áskerleri desanttyq-shabýyldaý batalonynyń, Shekara qyzmeti birinshi dıvızıonynyń jeke quramy qala kóshelerin sappen aralap ótti.
Sherý aıaqtalǵan shaqta Kaspıı aıdynynda áskerı kemelerdiń sap túzep úlgergenin baıqadyq.
Saltanatty jıynda sóz alǵan Áskerı-teńiz kúshteriniń bas qolbasshysy Serik Borambaev sarbazdar Otan aldyndaǵy boryshyn abyroımen oryndap júrgenin aıtyp, kózge túsken jas sarbazdar men eńbegi sińgen ardagerlerdi marapattady.
