«Aýyl» partııasy un eksportynyń nazardan tys qalǵanyn synǵa aldy
«Qazaqstanda meniń esebim boıynsha jylyna 15-16 mln tonna dándi-daqyl óndiriledi, dándi daqyldardy qaıta óńdeıtin 270-ke jýyq kásiporyn bar. Olardyń qýatymen bir jylda 11-12 mln tonna dándi daqyl óńdeýge bolar edi. Ókinishke qaraı, byltyr 2019 jyly olar 5 mln tonna ǵana dándi daqyl óńdegen. Munda memlekettik saıasatty ózgertýimiz kerek», - dedi «Aýyl» halyqtyq demokratııalyq patrıottar partııasy tóraǵasynyń birinshi orynbasary Tóleýtaı Raqymbekov Aqmola oblysyndaǵy «Aıan» makaron-dıirmen kombınatyndaǵy kezdesýde.
Onyń aıtýynsha, 2011-2013 jyldary tek qana etke kóńil bólinip, Qazaqstannyń brendine aınalǵan un óndirý, makaron jasaý, ıaǵnı dándi-daqyldardy qaıta óńdeý jumystary nazardan tys qaldy.
«Jalpy halyqaralyq saýdada jylyna 10 mln tonna un saýdalanady. Bul salada sońǵy 10-15 jylda úsh memleket kósh bastap turdy – Eýroodaq, Túrkııa jáne Qazaqstan. Al 2007-2009 jyly Qazaqstan un eksportynda dúnıe júzinde birinshi orynǵa shyqqan. Onda kásiporyndarǵa bir ǵana memlekettik qoldaý kórsetildi – bıdaıdy satyp alý úshin nesıeniń syıaqysyn sýbsıdııaladyq, 18-20 paıyzdan 5 paıyzǵa túsirip beretinbiz. Sonyń arqasynda kásiporyndar joǵary kórsetkishke jetti.
Biraq 2011-2013 jyldary qaıta óńdeý kásiporyndarynyń basshylary kómek surap kelgende, mınıstrlik «Sender kásipkersińder, ózderiń sheshińder, biz syrtqy saýdamen aınalyspaımyz» dep shyǵaryp salatyn. Biraq, et eksportymen tikeleı ózderi aınalysyp júretin. Osyndaı eki túrli standart boldy. Biz munda etpen aınalyspa dep otyrǵan joqpyz, qoldaǵy altynnyń qadirin baǵalap, etpen birge un ónimderin de shyǵaraıyq», - deıdi T. Rahymbekov.
Sońǵy 10 jylda Qazaqstan undy Azııa elderine jıi eksporttaıtyn. Otandyq un Tájikstan, Ózbekstan, Aýǵanstan jáne Pákistanǵa baratyn.
«Tájikter 95 paıyz ishki suranysyn Qazaqstannyń unymen jabatyn. Al qazir bizdiń sheneýnikterdiń «arqasynda» 95 paıyzyn óz unymen jaýyp otyr. Onda bıdaı ósip ketken joq, Qazaqstannyń bıdaıyn alyp otyr. Byltyrǵy statıstıkalyq derekterge súıensek, osy eki memleketke 700 myń tonna ǵana un shyǵaryppyz. Bıdaıǵa eseptegende 1 mln tonna. Al bıdaı retinde 3,5 mln tonna shyǵaryppyz. Sol 3,5 mln tonna bıdaıdy óz elimizde óńdegende, jumys oryndary ashylyp, salyqtyń bári ózimizde qalar edi», - deıdi spıker.
Partııa ókili sheneýnikterdiń tıisti sheshim qabyldaýy kerektigin aıtty.
«Birinshiden, dándi jaqyl óńdeýshilerge aınalym aqsha syıaqysyn túsirip, nesıeni 4 paıyzdan asyrmaý kerek. Jáne elektroqýat tarıfin azaıtý kerek, óıtkeni aýyl sharýashylyǵymen aınalysatyn kásiporyndar tarıfi 1,5-2 ese qymbat bolyp otyr. Ony biz talaı aıtqanbyz jáne temirjol tarıfin usynǵanbyz. Bıdaı tasymaldaǵanda temirjol tarıfin kótereıik te, daıyn un tasymaldaǵanda – kerisinshe túsireıik. Qyzyljardan Tashkentke jetkenshe joldyń 99 paıyzy Qazaqstannyń aýmaǵynda bolady. ıAǵnı, daıyn un satyp alýǵa jaǵdaı jasaý kerek. Kimge satsa da, bıdaıdyń baǵasy báribir 150 dollardan aspaıdy. Odan fermer utylmaıdy. Іshki naryqta jaǵdaı jasasa, un men makaron jasaıtyn kombınattar satyp alar edi. Fermerlerge de, un óndiretin kásiporyndarǵa da jaǵdaı jasaý kerek. Tipti osymen shektelip qalmaı, ári qaraı glıýten, belok eksportqa shyǵarsaq, odan da joǵary baǵalanady», - dedi Tóleýtaı Rahymbekov.
